Teoria umysłu Flashcards
Kto i kiedy użył terminu “teoria umysłu”?
Guy Premack, George Woodruff, 1978, Behavioral and Brain Science
TU wg. Nelson
interakcja i język; pozwalają nam na porozumienianie się, wejście w świat umysłowy innych
TU wg. Tomasello
kooperacja, współpraca w grupie społecznej, która umożliwia przetrwanie wymaga “podzielania intencjonalności” - rozpoznawania stanów umysłów, które kierują naszymi umysłami
TU wg. Bielickiej-Pikuli
bez komunikacji, interakcji i języka rozumienie społeczne nie mogłoby sie rozwijać
Czytanie umysłu - Baron-Cohen
- odrębny mechanizm TU
- pojawia się po 4 r.ż.
- opiera się na wcześniejszych mechanizmach rozumienia społecznego: detektor intencjonalności (ID), deketor kieruku patrzenia (EDD), mechanizm uwspółniania uwagi (SAM)
Przejawy TU: niemowlęctwo
rozumienie uwagi, celowości i intencji drugiego człowieka
Przejawy TU: 2-3 r.ż.
- zabawa w udawanie
- odróżnienie własnych preferencji od cudzych
Przejawy TU: 4 r.ż.
- ludzie postępują tak jak myślą o świecie i zgodnie z tym co o nim wiedzą
- świadomość możliwości udawania emocji
Przejawy TU: wiek szkolny
- odniecienie innych ludzi do świata fizycznego + społeczne relacje między ludźmi
- interpretacja zachowań i intencji (metafory, ironia, sarkazm, aluzje)
Dziecięca TU wg. Piageta
2-6 r.ż.: rozwój myślenia, okres przedoperacyjny, skupienie na doświadczeniach zmysłowych
Dziecięca TU: składowe
- egocentryzm
- przyjmowanie czyjejś perspektywy
- pozorność a rzeczywistość
Dziecięca TU: egocentryzm
skupienie na własnych potrzebach
eksperyment z trzema górami
Dziecięca TU: przyjmowanie czyjejś perpsektywy
oderwanie się od fizykalnego rozumowania dziecka
Dziecięca TU: pozorność a rzeczywistość
rozumienie symboli
badanie Flavella: podświetlane mleko wyglądające jak sok, zwierzęta w maskach, gąbka o wyglądzie skały
Etapy rozwoju wiedzy na temat umysłu (Flavell, Miller, Miller)
- 2 r.ż. - umysł istnieje
- 2-3 rż. - umysł ma połączenie ze światem fizycznym
- umysł jest oddzielony i różni się od świata fizycznego
- 4 r.ż. - umyśł może przedstawiać przedmioty i zdarzenia ścisłe i prawdziwe lub nieścisłe i nieprawdziwe
- 4-5 r.ż. - umysł aktywnie przetwarza i pośredniczy intepretacajami rzeczywistości i doświadczanymi emocjami: ROZPOCZĘCIE TU
Test Pozór-Reczywistości (Flavell i in.)
Test z gąbką o wyglądzie skały
Test Niespodziewanej Zmiany (Wimmer, Perner)
jedna dziewczynka włożyła piłkę do koszyka, obok pudełko; gdy wyszła, druga przełożyła piłkę; gdy pierwsza wróciła, to szukała piłki → gdzie ją będzie szukać?
Test Zwodniczego Pudełka (Perner, Leekman, Wimmer)
opakowanie z cukierków → wyjęcie z niego ołówka → zamknięcie pudełka i pytanie: za chwilę przyjdzie Zosia, co myślisz, że pomyśli jak zobaczy pudełko? że to cukierki czy ołówek?
Dojrzalsza TU: 3 poziomy złożoności
- Przekonanie 1 rzędu - co bohater myśli?
- Przekonania 2 rzędu - co bohater myśli o tym, co uważa druga osoba?
- Przekonania 3 rzędu - co jedna osoba myśli, że druga sądzi o jej lub osoby trzeciej przekonaniach?
Dojrzalsza TU wg. Matczak i Kopp
trafne dostrzeganie, jakie emocje malują się na twarzy drugiej osoby jest wstępnym krokiem do skorzystania z tej wiedzy podczas rozmowy z nią, czy aby zrozumieć jej zachowania
Dojrzalsze TU wg. Białeckiej-Pikuli
TU to rozumienie społeczne, rozumienie siebie i drugiej osoby w danej społecznej sytuacji, rozumienie, które służy naszemu szerokorozumianemu spełecznemu funkcjonowaniu
Dojrzalsze TU: rozumienie społeczne i kompetencje
- związki rozumienia społecznego z zachowaniami empatycznymi i prospołecznymi
- koordynacja własnych i cudzych stanów mentalnycj, zachowania autoprezentacyjne
- ingracjacja - wzbudzanie uczucia lubienia nas w innych osobach
- skutecznosć perswazyjnego przekazu ze strony dziecka skierowanego do osób oraz rozpoznawanie i opór wobec obcej perswazji
Test Aluzji (Corcoran, Mercer, Frith)
Beata i Michał przeprowadzili się do nowego domu i skręcają regał; Beata mówi: “Mój brat umiałby skręcić ten regał w 10 min - co Beata ma na myśli? aluzja
→ ocena: na ile interpretacja odnosi się do stanów mentalnych bohatera, czy uwzględnia niedosłowność komunikatu oraz wszystkich osób zaangażowanych w daną sytuację
Test Nieoczekiwanej Reakcji (Dyck, Fergusson, Shochet)
Dorota była zmęczona → wzięła relaksujący prysznic → uderzyła pięścią w ścianę - dlaczego?
→ ocena: umiejętności adekwatnego wyjaśnienia opisanego zachowania uwzględniając stopień odnoszenia się osoby badanej do emocji bohatera historyjki
Niejednoznaczne Historie (Bosacki)
Podczas przerwy obiadowej Natalia i Gośka przyglądają się innym pracownikom w stołówce. W pewnym momencie, Natalia, nie mówiąc słowa, szturcha Gośkę i patrzy na nową dziewczynę. Potem spogląda z powrotem na Gośkę i uśmiecha się. Gośka kiwa głową i obie ruszają w kierunku nowej dziewczyny. Nowa dziewczyna widzi nieznajome idące w jej stronę. Zauważyła, jak szturchały się i uśmiechały się do siebie. Chociaż obie są w jej zespole, nigdy wcześniej z nimi nie rozmawiała. Zastanawia się, czego mogą od niej chcieć.
Ocena: odniesienie do stanów mentalnych bohaterów
Historie Perswazyjne
- Ania fascynuje się kulturą francuską. Bardzo lubi czytać o Francji i dowiadywać się na jej temat nowych rzeczy. Mama obiecała Ani, że jeśli uda jej się podnieść ocenę z języka francuskiego, to zafunduje jej wakacje w Paryżu. Ania próbowała uczyć się, ale jej nie szło – wciąż myślała tylko o
tym, jak to nie lubi powtarzać słówek i gramatyki.
Co Ania może teraz zrobić? Ania uznała, że musi przekonać się i polubić naukę języka francuskiego. Podaj przykład jak może to zrobić.
Deficyty w rozumieniu społecznym
- zaburzenia rozwojowe
- schizofrenia
- zaburzenia schizotypowe i urojeniowe
- zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
Co nasila konflikt?
- niska samowiedza
- niskie rozumienie innych
- sztysność
- trudności w rozumieniu wieloznaczności
Co łagodzi konflikt?
- właściwa percepcja siebie
- rozumienie stanów mentalnych innych ludzi
- przyjmowanie cudzej perspektywy
- rozumienie komunikatów wieloznacznych
