tentamenvragen 2020 Flashcards
In de oncologie kunnen kleine veranderingen in genexpressie van groot belang zijn.
Met next generation sequencing kan de samenstelling
van RNA geïsoleerd uit tumoren bepaald worden (RNA-seq).
Noem drie voordelen van RNA-seq in vergelijking met micro-array of RT-qPCR analyses. (3p)
- Geen selectie vooraf, al het RNA wordt gesequenced. (1p)
- Genexpressie wordt precies bepaald door moleculen te tellen. Enorm dynamisch bereik. (1p)
- Vinden van fusiegenen. (1p)
Overmatige blootstelling aan UV licht en langdurige beroepsmatige expositie aan chemische stoffen (bijv. polycyclische aromatische
koolwaterstoffen) zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van niet-melanome vormen van huidkanker.
Een onderzoeker heeft voor 200 niet-melanome huidtumoren de DNA sequentie van het p53 gen van de tumor vergeleken met dat van het gezonde omliggende weefsel.
Hoe kan deze onderzoeker op basis van het p53 mutatiespectrum onderscheid maken tussen tumoren ontstaan door overmatige blootstelling aan zonlicht en tumoren ontstaan door chemische blootstelling? (3p)
- UV licht geeft CPD en 6-4 fotoproducten (1p)
- die ontstaan door intrastreng crosslinks tussen 2 pyrimidine basen(1p).
- UV-geinduceerde tumoren hebben
dus meer mutaties op dipyrimidine sites (CC, CT, TC, TT) (1p)
Gelijktijdige remming/uitval van twee verschillende DNA herstelprocessen kan dodelijk zijn voor een cel. Men spreekt dan van synthetische
letaliteit.
Leg uit hoe PARP remmers synthetische letaliteit kunnen induceren in BRCA2 gemuteerde tumorcellen (3 pt)
-PARP remmers remmen BER van ss breuken (1 pt)
-Leidt (na replicatie) tot ophoping van ds DNA breuken (1 pt)
-Dodelijk voor BRCA2 gemuteerde cellen (geen HR) (1 pt)
Een beperkende factor voor chemotherapie is toxiciteit voor het normale weefsel. Dit kan acuut of chronisch zijn.
Is bij chronische toxiciteit vooral de hoeveelheid chemotherapie per dosis of de cumulatieve dosis van belang en waarom
wel/niet? (3p)
De cumulatieve dosis (1p), want het treedt laat op (1p) als gevolg van ophoping van schade in het normale weefsel (1p).
Voor de TNM van colorectale carcinomen moeten door de patholoog lymfklieren opgespoord en nagekeken worden. Echter, soms worden
uitzaaiingen gevonden van de tumor die ‘los’ in vet te liggen, d.w.z. zonder aanwijzingen voor lymfklierstructuren (‘geen lymfkliercontext’).
1. Hoe noemt men zo’n uitzaaiing? (1p)
Soms wordt de voor de hand liggende volgende lymfeklier overgeslagen.
- Hoe heet een dergelijke metastase? (1p)
- Hoe noemt men het onderzoek waarbij het eerste lymfedrainage station bij carcinomen wordt opgespoord? (1p)
- tumordeposits (1p)
- skipmetastase (1p)
- schildwachtklier procedure (1p)
Vooral in de decennia na de Tweede Wereldoorlog werd in Nederland de verzorgingsstaat opgebouwd en uitgebreid. In die decennia kreeg ook het stelsel van gezondheidszorg in Nederland vorm dat de gehele bevolking toegang bood tot (vrijwel) alle mogelijke vormen van zorg.
In de loop van de jaren ’70 begon dit stelsel echter te kraken. Dit ha grotendeels te maken met het zogenoemde ‘Baumol-effect.’
- Wat hield dit Baumol-effect in? (3p)
- In hoeverre is dit Baumol-effect relevant in het huidige politieke debat, ontstaan n.a.v. de coronacrisis, over betere
‘beloning’ en ‘waardering’ van het zorgpersoneel? (3p)
- In de jaren ’70 kwam het stelsel van gezondheidszorg onder druk te staan door een kostenexplosie, die o.a. samenhing met sterk stijgende
loonkosten. De snelle stijging van loonkosten deed zich zowel in absolute als relatieve zin voor. Dat komt door het Baumol-effect: de gezondheidszorg
is een arbeidintensieve bedrijfstak, waardoor loonstijgingen niet altijd samenvielen met hogere productiviteit, anders dan bijv. in de industrie waar
hogere loonkosten gemakkelijker konden worden gecompenseerd door bijvoorbeeld mechanisering en automatisering. In vergelijking met bijv. de
industrie werd de zorg daardoor ook in relatieve zin snel duurder (3p). - Hoewel er een breed draagvlak is, mede onder invloed van de coronapandemie, voor betere beloning van zorgpersoneel, is het kabinet erg
terughoudend (geweest) om een structurele loonsverhoging door te voeren. Liever houdt/hield het kabinet het bij een eenmalige ‘beloning’ van 1000
euro. Een structurele loonsverhoging binnen de hele sector zou niet alleen veel geld kosten, maar ook een sterk Baumol-effect met zich meebrengen,
wat zeker op de wat langere termijn extra moeilijk zal maken om de zorgkosten te beteugelen (3p).
In de moleculaire diagnostiek van leukemieën kan men gebruik maken van next generation sequencing technieken om oncogene mutaties in
eiwitten te vinden. Hoewel het mogelijk is om het complete genoom te sequencen, beperkt men zich vaak tot de exonen van de genen
(whole exome sequencing of WES).
Noem twee redenen waarom voor WES gekozen wordt. (2p)
- De exonen bevatten het coderend deel van het genoom, hierin zijn de oncogene mutaties aanwezig. (1p)
- Het ‘exoom’ beslaan maar 1.5% van het genoom. Met WGS gebruik je 98.5% van de data niet. (1p)
- Met WES kun je daarom dieper sequencen waardoor je ook oncogene mutaties die niet in alle cellen voorkomen kan detecteren. (1p)
Hoe ontstaat een Replication Error (RER) fenotype? (4p)
- Replicatie slippage (1 punt)
- op dinucleotide repeats in microsatellites (1 punt)
- worden niet door Mismatch Repair (1 punt) gerepareerd.
- Leidt tot heterogeniteit in microsatelliet lengte (1 punt).
Wat is het onderliggende principe van chronotherapie en wat zijn de voordelen van deze manier van
behandelen? (4p)
- Medicijnen worden toegediend op het moment van de dag gezonde weefsels het minst gevoelig (chronotoxiciteit) zijn (1pt). Tumor weefsel is op ieder
moment van de dag even gevoelig (1pt) - Minder bijwerkingen, en mogelijk efficiëntere werking medicijnen (1 pt)
Tumorcellen kunnen er tamelijk onherkenbaar uitzien ten opzichte van de cellen van herkomst (= het weefsel waaruit de tumor afkomstig is).
- Hoe noemt men dit fenomeen van verlies van overeenkomst? (1p)
Soms ontstaan tumoren die lijken op weefsels die niet (meer) in het lichaam zitten, maar er wel eerder zijn geweest, zoals bijvoorbeeld,
notochordcellen (soort kraakbeen weefsel in wervelschijven; dit verdwijnt na de geboorte).
- Welke twee verklaringen kun je bedenken voor dit fenomeen? (2p)
- transdifferentiatie (1p)
- Er kunnen zogenaamde “embryonale resten” van notochord zijn achtergebleven. Er zitten stamcellen in tumoren die meerdere kanten op kunnen
differentiëren.
(2p; 1p per argument)
- Naar welke twee lymfekliergroepen kan een mammatumor metastaseren? (1p)
Voordat tumorcellen van de mamma toegang verkrijgen tot de bloedsomloop, komen ze eerst terecht in een ‘laatste lymfeklierstation’. - Hoe noemen we dit lymfklierstation? (1p)
- Noem drie organen die behoren tot de belangrijkste doelwitten bij haematogene verspreiding van een mammacarcinoom?
- Axillair en inframammair (1p)
- Supraclaviculair (1p)
- hersenen, lever/viscera, skelet (1p voor alle correcte antw.)
- Noem twee redenen wanneer een echo abdomen kan worden gebruikt in de oncologie bij follow up. (2p)
- Noem één reden wanneer dat niet verstandig is. (1p)
- Testiscarcinoom :zoeken naar pathologische klieren (para-aortaal/iliacaal), levermetastasen.
Niertumor : zoeken naar pathologische klieren (para-aortaal/iliacaal), nieren voor recidief. Levercirrose : op zoek naar hepatocellulair carcinoom.
Eventueel bij screening op levermetastasen (bijvoorbeeld bij een oogmelanoom). (2p)
2.
Niet:
Als de patiënt een hoge/gestegen tumor marker heeft of klachten zeer verdacht voor tumor recidief.
Liever niet bij hele obese/dikke mensen is het soms lastig om alles goed in beeld te krijgen. (1p)
Geef in maximaal 30 woorden weer wat het verschil is in de setting van neo-adjuvante behandeling door middel van
chemotherapie en inductie chemotherapie. (2p)
Bij neoadjuvante setting; resectabele ziekte (1p)
Bij inductie setting; irresectabele ziekte (1p)
Hoe wordt de effectiviteit van adjuvante behandeling bepaald? (2p)
ziektevrije overleving (1pt) en totale overleving (1pt)
