TAUGAKERFIÐ

Question 1

Taugafrumur

Answer 1

Grunneining taugakerfisins, flytur boð um líkamann

Question 2

Helstu hlutir taugafrumana

Answer 2

1. Griplur
2. Frumubolur
3. Sími
4. Taugaendar
5. Mýelínsliður

Question 3

Griplur

Answer 3

Taka við boðum frá öðrum frumum

Question 4

Frumubolur

Answer 4

Inniheldur kjarna og stjórnar starfsemi frumunnar

Question 5

Sími

Answer 5

Flytur taugaboð til annarra frumna

Question 6

Taugaendar

Answer 6

Losa boðefni á taugamót

Question 7

Mýelínsliður

Answer 7

Fitulag utan um símann sem eykur boðhraða

Question 8

Leið taugaboða um frumu

Answer 8

Taugaboð berast með rafboðum innan frumunnar og með efnaboðum á milli frumunar

Question 9

Ferli (Leið taugaboða um frumu)

Answer 9

1. Áreiti veldur breytingu á himnuspennu
2. Ef þröskugildi næst –> BOÐSPENNA myndast
3. Boðspenna ferðast eftir símanum
4. Boðefni losna í taugamótum og virkja næstu frumu

Question 10

Na+/K+ dælan

Answer 10

Viðheldur hvíldarspennu með því að dæla 3 Na+ út og 2 K+ inn í frumuna

Question 11

Himnuspenna

Answer 11

Rafhleðsla yfir frumuhimnuna

Question 12

Róspenna

Answer 12

Hvíldarspenna þegar það er enginn boðspenna

Question 13

Hrökkuspenna

Answer 13

Na+ göng opnast, spennan fer yfir þröskuld og boðspenna myndast

Question 14

Boðspenna

Answer 14

Hröð umpólun (Na innflæði)

Question 15

Endurskautun

Answer 15

K+ göng opnast og frumuhimnan verður aftur neikvæð

Question 16

Yfirskautun

Answer 16

K+ göng haldast opin í smá stund, himnuspenna fer neðar en rósaspenna

Question 17

Áhrif gildi taugafrumu

Answer 17

Því gildari sem taugasíminn er því hraðar ferðast boðin

Question 18

Mýelsín á hraða taugaboða

Answer 18

• Eykur boðhraða með stökkleiðni
• ÚTK og MTK mynda slíður

Question 19

Leið taugboða á milli frumna

Answer 19

1. Jónagöng tengja frumur beint saman
2. Hröð boðskipti, engar tafir
3. Finnst t.d. i hjarta og sléttum vöðvum

Question 20

Efnataugamót

Answer 20

• Algengustu taugamótin
• Boðefni losuð í taugamótum –> tengjast viðtökum á næstu frumu

Question 21

Boðefni MTK og ÚTK

Answer 21

• MTK: Glútamat, dópamín, serótónín, noradrenalín, asetýlkólín
• ÚTK: Asetýlkólín (Viljastýrða kerfið), Noradrenalín (drifkerfið)

Question 22

Miðtaugakerfið

Answer 22

1. MTK
2. ÚTK
3. Skyntaugar
4. Hreyfitaugar

Question 23

MTK

Answer 23

Heila og mæna

Question 24

ÚTK

Answer 24

Taugar utan um MTK (skyntauga og hreyfitaugar)

Question 25

Skyntaugar

Answer 25

Fara alltaf TIL MTK

Question 26

Hreyfitaugungar

Answer 26

Fara alltaf FRÁ MTK

Question 27

Mænan og hlutverk hennar

Answer 27

Útlit og uppbygging:
- Skiptist í grátt og hvítt efni
- Bakrót –>Skyntaugar
- Kviðrót –> Hreyfitaugunar

Question 28

Mænan - Viðbragðsbrautir

Answer 28

Einföld taugaviðbörgð (hnéviðbragð)

Question 29

Mænan - Heilatálmin

Answer 29

Vörn gegn skaðlegum efnum í blóði

Question 30

Skipting heilans

Answer 30

1. Hvalaheili
2. Stúka
3. Undirstúka
4. Miðheili
5. Heilaköngull
6. Heiladingull
7. Litli heili
8. Brú
9. Mænukylfa

Question 31

Hvalaheili

Answer 31

Meðvitund, hugsun, mál og skynjun

Question 32

Stúka

Answer 32

Millistöð skynboða

Question 33

Undirstúka

Answer 33

Stjórnun innkirtlakerfis og homeostasis

Question 34

Miðheili

Answer 34

Stýrir augnhreyfingum og skynboðum

Question 35

Heilaköngull

Answer 35

Melatónín framleiðsla

Question 36

Heiladingull

Answer 36

Stjórnar hormónaseyting

Question 37

Litli heili

Answer 37

Samhæfing hreyfinga og jafnvægi

Question 38

Brú

Answer 38

Tengir hvelaheila og mænukylfu

Question 39

Mænukylfa

Answer 39

Stjórnar öndun og hjartslætti

Question 40

Verkaskipting hvelaheila

Answer 40

Hægri hvelahvel: Skapandi hugsun, rýmisskynjun
Vinstra heilahvel: Rökhugsun, mál, stærðfræði
Tengisvæði heilans:
Wernicke-svæði → skilningur á tali
Broca-svæði → Málmyndun

Question 41

Hvelatengsl

Answer 41

Tengir heilahvelin saman

Question 42

Úttaugakerfið (PNS)

Answer 42

Viljastýrða vs sjálfvirka taugakerfið:
Viljastýrt: Stýrir rákóttum vöðvum (hreyfitaugar)
Sjálfvirkt: Skiptist í drifkerfi og sefkerfi

Question 43

Drifkerfi vs Sefkerfi

Answer 43

Drifkerfi (sympatíska) → Virkjast við stress (noradrenalín)
Sefkerfi (parasympatíska) → Virkt í hvíld (asetýlkólín)

Question 44

Nýrnahettumergur:

Answer 44

Seytir adrenalín í drifkerfinu

Question 45

Taugasjúkdómar

Answer 45

MS: Rof á mýelíni → Hægari boð
Huntington’s: Taugahrörnun í grunnkjörnum
→ óstjórn á hreyfingum
Parkinsons: Dópamínskortur → skjálfti, hægar hreyfingar
Málstóls: Skemmdir á Broca - eða Wernicke-svæðum → erfiðleikar með mál