STOÐKERFI Flashcards
Læknispróf
Laus stoðvefur
Tengir líffæri saman, inniheldur kollagen og teygjuþræði
Harður stoðvefur
Bein og brjósk, veita styrk og vernd
Uppruni beina
Myndast úr brjóski eða bandvefjarhimnum
Uppbygging beina
- Beinhimna - utan um beinið
- Þétt bein - sterk og þétt
- Frauðkennt bein - Léttari, inniheldur rauðan beinmerg
- Beinmergur - Rauður, framleiðir blóðfrumur eða gulur, fituforði
Hlutverk beina
- Stoðkerfi líkamans
- Blóðmyndun í rauðum beinmerg
- Forðabúr steinefna, kalíum og fosfat geymd í beinum
Beinmyndunarfrumur
Mynda nýtt bein
Beináttsfrumur
Brjóta niður gamalt bein
Leggbein og vaxtarlög
Bein lengjast með brjóskfrumum í vaxtarlögum
Bandvefur í stoðkerfi
- Liðbönd
- Liðamót
- Liðapoki og liðavökvi
Liðbönd
Tengja bein saman
Liðamót
Þar sem bein mætast
Liðapoki og liðavökvi
Smurning fyrir liðamót
Gerðir liðamóta (3)
- Kúluliðir - axlir, mjaðmir
- Hjöruliður - olnbogi, hné
- Snúningsliður - hálsliður
Rákóttir vöðvar
Stjórna meðvitað, tengjast beinagrind
Uppbygging
- Vöðvar
- Sinar
- Vöðvatrefjar
- Þverrákir
5 svæði í vöðvatrefjum
- Z-fletir: Aðskilja samdráttarhólf
- A-svæði: Þar sem mýósin er
- I-svæði: Þar sem aðeins aktín er
- H-belti: Svæði með aðeins mýósín
- M-flötur: Miðlína samdráttar
Vöðvaþreyta
- Orsakast af uppsöfnun mjólkusýru
- Skorti á ATP og taugaboðþreyta
Snöggir vs segir vöðvaþræðir
Snöggir = Sprengikraftur, stutt álag
Segir = Þol, nota súrefni betur
Vöðvaspólur
Skynja lengd vöðva
Sinaspólur
Skynja spennu í sinum
Sléttir vöðvar
Finnast í meltingarfærum, æðum og öndunarvegi
Drifkerfi
Örvar samdrátt (blóðþrýtingshækkun)
Seftaugakerfið
Slakar á sléttum vöðvum (melting eykst)
Gerðir sléttavöðva
- Einingarvöðvi = samdráttur ferðast frá fumum til frumna (meltingarvegi)
- Fjöleiningarvöðvi = Hver fruma hefur sjálfstæðan samdrátt
Hjartavöðvi
Útlit: Rákóttur, en sjálfvirkur
Samdráttur: Hægari en beinagrindavöðva, heldur takt með gangráði
Gangráðspenna: Stýrir hjartslætti
Brjósk (3)
- Hýalinbrjósk
- Gulbrjósk
- Trefjabrjósk
Hýalinbrjósk
Algengasti, í liðamótum, rifjum og nefi
Gulbrjósk
Svegjanlegt, eyrum og barkaspeldi
Trefjabrjósk
Sterk og dempar högg