Tarczyca Flashcards

1
Q

Przyczyny powstawania wola

A

-  niedobór jodu
-  środowisko wolotwórcze
-  zaburzenie syntezy hormonów tarczycy uwarunkowane genetycznie
-  sprzężenie zwrotne TSH D HT (hormony tarczycy) T3; T4; kalcytonina
-  zwiększone zapotrzebowanie na HT:
  ciąża, pokwitanie,  okres połogu i karmienia,  rekonwalescencja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Określenie morfologii tarczycy:

A
  •   S.C.-J131 ; J125; Tc 99

-   USG + BAC

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Określenie czynności tarczycy:

A

T3; T4; TSH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wole obojętne

A
  • zagrożenie rozwojem raka
  • młode kobiety/mężczyzni
  • pojedynczy guzek w S.C. – „zimny”
  • hormony tarczycy (T4)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wole - def

A

każde powiększenie tarczycy lub ektopowo położona tkanka tarczycowa ( wole jajnikowe, wole językowe)

Kryterium WHO – wole to powiększenie tarczycy której płaty boczne są większe niż paliczek dystalny kciuka osoby badanej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Wole obojętne - def

A

niezapalne i nienowotworowe powiększenie tarczycy przebiegające ze stanem eutyreozy i prawidłowym sprzężeniem osi podwzgórzowo-przysadkowo-tarczycowej ( rozwija się najczęściej na skutek nadmiernej stymulacji tarczycy spowodowanej niedostateczna syntezą hormonów tarczycowych )

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wole - podział

A
  1.   miąższowe
  2.   guzkowe – nierównomierne powiększenie miąższu, torbiele, krwiaki, obszary włóknienia, zwapnienia )
  3.   guzkowo-miąższowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Definicja nadczynności tarczycy

A

Zespół objawów klinicznych powstający w wyniku działania krążących w wysokim stężeniu hormonów tarczycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Podział nadczynności tarczycy

A
  • choroba Gravesa-Basedowa
  •   gruczolak toksyczny
  •   wole toksyczne wieloguzkowe
  • thyreotoxicosis factitia
  •   jod-Basedow
  •   rak tarczycty (2%) z objawami nadczynności
  •   zapalenie tarczycy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Rozpoznanie nadczynności tarczycy – kliniczne objawy

A
  •   nasilenie przemiany materii – spadek c.c.(chudnięcie); zmniejszenie tolerancji ciepła; nadmierna potliwość;
  •   pobudzenie układu nerwowego – nadmerna nerwowość (bezsenność); niepokój; chwiejność emocjonalna; osłabienie siły mięśniowej (miastenia); drżenia mięśniowe – szczególnie rąk;
  •   zaburzenia układu pokarmowego - bezkwaśność; niedokwaśność; przyspieszenie perystaltyki jelitowej (biegunki)
  •   objawy oczne u chorych z chorobą Gravesa-Basedowa
  •   wole u 90% chorych; tachykardia u 100% chorych (duża amplituda ciśnienia tętniczego)
  •   szmer skurczowy u podstawy i na koniuszku serca
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Leczenie jodem promieniotwórczym 131J

A
  •   jedna dawka izotopu; częściej 2-3 krotna
  •   efekt działania po kilku miesiącach
  • niedoczynność tarczycy u około połowy chorych, wkrótce po podaniu radiojodu, z tendencją wzrostową 2-3% /rok
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Leczenie jodem promieniotwórczym - wskazania

A
  • nawrót nadczynności w chorobie Graves-Basedowa po leczeniu zachowawczym przy małym wolu
  • przeciwwskazania do leczenia operacyjnego
  • nawroty nadczynności u chorych operowanych
  • uczulenie na tyreostatyki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Leczenie jodem promieniotwórczym - przeciwwskazania

A
  • okres ciąży i karmienia
  • podejrzenie nowotworu
  • niska <20% jodowychwytność tarczycy
  • młody wiek
  • duże wole > 60 ml
  • zimne guzki
  • objawy uciskowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

wole - Wskazania do leczenia operacyjnego

A
  • Duże wole z objawami ucisku szczególnie przy zamostkowej i śródpiersiowej lokalizacji
  • Podejrzenie procesu nowotworowego
  • Obecność zimnych scyntygraficznie guzków
  • Niepowodzenia leczenia zachowawczego
  • Choroba Gravesa-Basedowa u młodych chorych; ciąża, okres karmienia
  • Życzenie chorego (względy kosmetyczne)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Powikłania leczenia operacyjnego - wczesne

A

-  uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego (1,2%-9%; obustronne 0,05%-0,15%
- tężyczka 0,6%-17% -niedoczynność przytarczyc postępowanie
 leczenie doraźne – glukonian /chlorek wapnia i.v. 10-20ml
 leczenie przewlekłe – glukonian wapnia; vit. D; alfacalcidol
około ½ przypadków niedoczynności przytarczyc ma charakter przemijający
- krwotok pooperacyjny 0,2-2,2%
- przełom tarczycowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Neo złośliwe tarczycy - podział

A
  1.   Raki wysokozróżnicowane
    a)   rak brodawkowaty
    b)   rak pęcherzykowy / rak z komórek Hurtle’a
  2.   Rak rdzeniasty
  3.   Rak anaplastyczny
  4.   Przerzuty do tarczycy
  5.   Chłoniak złośliwy
17
Q

Czynniki ryzyka raka tarczycy

A

-  Pojedynczy guzek tarczycy scyntygraficznie „zimny”,
-  Wiek – dzieci poniżej 14r.ż. , ryzyko zezłośliwienia 50%
-  Przebyte napromienianie szyi – przy badalnych guzkach tarczycy ryzyko wynosi 20-50%
-  Wybuchy i incydenty jądrowe (Hiroszima; Nagasaki; Hawaje; Nevada; Czarnobyl)
-  Czynniki geograficzne:
  regiony bogate w jod-rak brodawkowaty
  rejony ubogie w jod – rak pęcherzykowy
-  Płeć – pojedynczy guzek
-  Rodzinne występowanie raka tarczycy
-  Powiększone węzły chłonne
-  Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego
-  Objawy uciskowe (przełyk, tchawica)

18
Q

Rak brodawkowaty

A
  •   młode kobiety
  •   hormonozależność od TSH
  •   1/3 i 1/2 rośnie wieloogniskowo
  •   przerzuty do węzłów chłonnych szyi – struma aberrans

Leczenie

  •   zabieg operacyjny
  •   131 J (jod radioaktywny)
  •   substytucja hormonami tarczycy

Rokowanie:
DOBRE – zależne od wieku, wielkości guza, obecnością przerzutów

19
Q

Rak pęcherzykowy

A
  •   głównie kobiety
  •   jodochwytność
  •   hormonozależność od TSH
  •   zwykle jednoogniskowo
  •   przerzuty drogą krwi do płuca, kości

Leczenie

  •   zabieg operacyjny
  •   131 J (jod radioaktywny)
  •   substytucja hormonami tarczycy

Rokowanie:
zależne od wieku, obecności przerzutów, inwazyjności raka

Tyreoglobulina – jako marker raka tarczycy

20
Q

Leczenie uzupełniające w raku pęcherzykowym:

A
  • Supresja TSH
    -  Leczenie radiojodem;
    -  Tyroksyna u osób w wieku podeszłym i z chorobą serca
      Zaburzenia rytmu serca lub nasilenie dolegliwości wieńcowych;
      Postęp osteoporozy;
    Prawdopodobnie może zwiększać ryzyko raka sutka
21
Q

Rak z komórek Hürthle’a

A

Powinien być sklasyfikowany jako oddzielna jednostka chorobowa z dwoma podgrupami:

1) wariant pęcherzykowy;
2) . wariant brodawkowy

5 i 6 dekada życia; 30% tych raków rośnie wieloogniskowo;

tylko 10% wykazuje jodochwytność; daje przerzuty do węzłów chłonnych

22
Q

Leczenie operacyjne raka z komórek Hürthle’a:

A
  •   Całkowite wycięcie tarczycy jako metoda z wyboru;
  • Leczenie radiojodem ma niewieli efekt;
  •   Chemioterapia bez efektu leczniczego;
  •   Napromienianie nie zwiększa przeżyć;
  • Napromienianie ma zastosowanie przy leczeniu przerzutów raka do kości
23
Q

Nawrót raka tarczycy

A
  •   Miejscowy
  •   Regionalny
  •   Odległy

Nawroty wczesne i odległe (nawet po 15 latach od pierwotnego zabiegu)

Nie ma pozostawionej tkanki tarczycy – nie ma miejscowych nawrotów

Pomimo pomyślnego rokowania w zróżnicowanych rakach tarczycy, około połowy chorych z nawrotem raka, umiera z tego powodu.

24
Q

10 – letnie przeżycia w rakach wysokozróżnicowanych tarczycy:

A
  •   Rak brodawkowaty – 95%
  •   Rak pęcherzykowy – 85%
  •   Rak z komórek Hürthle’a - 65%
25
Q

Rak rdzeniasty

A

rak z komórek C - okołopęcherzykowych

  •   postać sporadyczna
  •   postać rodzinna 20-30%
  •   kalcytonina

Leczenie

  •   zabieg operacyjny – usunięcie całej tarczyc y + węzły chłonne
  •  substytucja hormonami tarczycy
  • ewentualnie chemioterapia, napromienianie
26
Q

Rak niskozróżnicowany – anaplastyczny

A
  •   często na podłożu wola guzowatego
  •   na podłożu raka wysokozróżnicowanego
  •   bardzo szybki wzrost – rak zaduszający
  •   u 95% przypadków raka – zabiegi paliatywne

Leczenie

  • zabieg operacyjny często paliatywny
  • chemioterapia, napromienianie

Rokowanie: przeżycia 5 letnie – brak

27
Q

Pierwotna nadczynność przytarczyc (PNP)

A

Częstość występowania 1 na 1000 osób
Pojawia się częściej u kobiet niż u mężczyzn
Pierwotna nadczynność przytarczyc jest chorobą przewlekłą a bezobjawowa hiperkalcemia może trwać wiele lat.

28
Q

Przyczyny PNP

A
  • gruczolak pojedynczy ~ 80-90% (80-85%) (mutacja pojedynczej komórki prekursorowej )
  • gruczolaki mnogie ~ 4% (2%)
  • pierwotny rozrost gruczołowy przytarczyc ~ 10-15% (12-15%)
  • rak ~ 1% (0,5-1% - powstaje prawdopodobnie w wyniku utraty obu alleli genu Rb chromosomu 13)
  • zespoły wielogruczołowe : ~ 0.4%
    MEN I zesp. Wermera : gruczolak przysadki, rozrost przytarczyc (u 95% chorych), tarczycy, nadnerczy, trzustki (gastrinoma)
    MEN IIA zesp. Sipple’a : rak rdzenasty tarczycy (u 95%), pheochromocytoma, rozrost/gruczolaki przytarczyc (5-40%), kojarzony również z skórną skrobiawicą liszajową oraz spółdziedziczenie z chorobą Hirschprunga
  • rodzinna pierwotna nadczynność przytarczyc (A;D – ok 30 rż)
  • ciężka pierwotna nadczynność przytarczyc noworodków (A;R –mutacja genu kodującego receptor wapniowy)
  • po radioterapii (zew i jodem radioaktywnym podczas leczenia ch. G-B)
29
Q

Powikłania i objawy PNP z zakresu układu moczowego

A
  • kamica nerkowa (początkowo opisywano do 80% (Albright i wsp.) chorych z kamicą ; obecnie 18-35%) M>K przed 50 rż.; częściej w przypadku rozrostu niż gruczolaka)  
  • wapnica nerek - nephrocalcynosis; (stopniowa destrukcja cewek nerkowych – duże stężenie jonów Ca w płynie cewkowym i aktywacja Ca-R w cewkach dalszych i zbiorczych nefronu powoduje spadek cAMP (zahamowanie cyklazy adenylowej) swoistego dla ADH (wazopresyny). I dlatego mimo obecności ADH spada zdolność do zagęszczania moczu – poliuria i polidypsja – pojawia się nykturia).  
  • piasek nerkowy; krwiomocz;  
  • postępująca niewydolność nerek (6-48% związana z odmiedniczkowym zapaleniem oraz zmianami w kłębuszkach nerkowych i drobnych naczyniach) pyelonephritis; p.n.n.; o.n.n.;
30
Q

Wskazania do leczenia operacyjnego PNP - bezwzględne

A

Objawowa i potwierdzona biochemicznie nadczynność przytarczyc

  • objawy osteitis fibrosa cystica w rtg
  • patologiczne złamania kości
  • kamica /wapnica nerek
  • objawy neurologiczne
  • realne zagrożenie przełomem hiperkalcemicznym

ALE – istnieje duża populacja chorych, u których nie występują istotne objawy choroby, niemniej są narażeni na większe ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia.

31
Q

Wskazania do leczenia operacyjnego PNP

A
  • asymptomatyczna nadczynność przytarczyc ze stężeniem wapnia pomiędzy 11 - 12mg/100ml ( 2.7 – 3.0 mmol/l ) ze współistniejącą obniżoną gęstością kostną,wzrostem wydalania Ca z moczem lub chorobą nerek na tle nadciśnienia tętniczego lub cukrzycy
  • zwiększenie stężenia wapnia całk. o 0,25 mmol/l (1mg%) ponad górną granicę normy przyjętą w danym laboratorium (w co najmniej 3 oznaczeniach)
  • wystąpienie epizodu hiperkalcemii zagrażającej życiu
  • pogorszenie czynności nerek (zmniejszenie klirensu kreatyniny o 30%)
  • kamica nerkowa wykryta przypadkowo , przebiegająca bez objawów klinicznych
  • wydalanie Ca z moczem przekraczające 400mg/d
  • zmniejszenie gęstości mineralnej kości o co najmniej 2,5 odch.st.w stosunku do wartości szczytowej T-score w każdym punkcie kośćca ( wcześniej – zmniejszenie gęstości warstwy korowej kości lub gęstości kości gąbczastych)
  • wiek chorego <50 rż
32
Q

Taktyka postępowania operacyjnego PNP - pojedyncze/mnogie gruczolaki

A

usunięcie zmienionej przytarczycy

33
Q

Taktyka postępowania operacyjnego PNP - pierwotny rozrost wszystkich przytarczyc

A

subtotalna parathyreoidektomia (3 ½ lub pozostawienie fragmentu o wadze ok. 0,6 g) lub totalna parathyreoidektomia z autotransplantacją jednej z nich

34
Q

Taktyka postępowania operacyjnego PNP - rak przytarczyc

A

usunięcie przytarczycy en bloc z płatem tarczycy i cieśnią oraz przylegającymi do guza fragmentami tkanki tłuszczowej i włóknistej a także ww. chłonnymi tchawiczo-przełykowymi, okołotchawiczymi i śródpiersiowymi najwyższymi (jednoznaczne ustalenie rozpoznania w oparciu o badanie doraźne może nastręczać trudności)

35
Q

Taktyka postępowania operacyjnego PNP - chorzy z zespołem MEN I – zmiany o typie rozrostu wszystkich przytarczyc

A

subtotalna parathyreoidektomia lub totalna parathyreoidektomia z autotransplantacją jednej z nich + zabieg często poszerzamy o tymektomię (przytarczyce dodatkowe)

36
Q

Taktyka postępowania operacyjnego PNP - chorzy z zespołem MEN II

A

konieczność wcześniejszego usunięcia pheochromocytoma

37
Q

Wtórna nadczynność przytarczyc

A

Powstanie choroby jest zjawiskiem kompensacyjnym charakteryzującym się wzrostem sekrecji i syntezy PTH oraz hypertrofią gruczołów przytaczycznych do ich długotrwałej stymulacji przez zmniejszone stężenie wapnia w osoczu oraz hyperfosfatemię i zmniejszone stężenie kalcytriolu 1,25(OH)2D3
Wtórna

38
Q

Wtórna nadczynność przytarczyc = Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc

A

Długotrwała stymulacja przytarczyc w przebiegu wtórnej nadczynności tych gruczołów może prowadzić do autonomii wydzielania PTH. Nadczynność gruczołów utrzymuje się mimo ustąpienia przyczyny czyli transplantacji nerki