Seminarium 1 - ostry brzuch ogólnie Flashcards
Ostry brzuch - definicja
Choroby narządów brzusznych, które cechuje:
- nagły początek (rozwija się w ciągu 24-48h)
- zagrożenie życia
Wymagają:
- pilnej diagnostyki
Mogą wymagać leczenia operacyjnego (wyjątek -OZT!)
Co stanowi zagrożenie życia w ostrym brzuchu?
- translokacja bakterii -> sepsa -> wstrząs
- utrata elektrolitów (najczęściej hipokaliemia)
- zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej
- utrata płynów -> hipowolemia -> wstrząs -hipowolemiczny (7-9l soków trawiennych więźnie w trzeciej przestrzeni przy niedrożności porażennej w zapaleniu wyrostka)
Objawy ostrego brzucha
Z definicji: niedrożność przewodu pokarmowego:
- ból
- nudności, wymioty (w diagnostyce traktujemy to na równi)
- zatrzymanie gazów i stolca
Zwyczajowo: krwawienie do przewodu pokarmowego
Przyczyny ostrego brzucha
Niedrożność (93%):
- Zapalenie otrzewnej (73%) - niedrożność porażenna
- Niedrożność mechaniczna (20%)
Krwawienie (7%)
Objawy ogólne
- ból nasilający się w czasie ruchu
- objaw kaszlowy (bo kaszel wstrząsa brzuchem)
- tachykardia
- tachypnoe (często rozwija się kwasica metaboliczna, kompensacja)
- oddychanie torem piersiowym
Lokalne symptomy
- bolesność
- obrona mięśniowa (gdy tego brakuje - “trudny” brzuch)
- objaw Blumberga (gdy tego brakuje - “trudny” brzuch)
- perystaltyka +/-
“Trudny brzuch”
- pacjenci neurologiczni - hipotonia brzucha/spastyczny brzuch
- ciąża - leukocytoza, nudności, wymioty to norma, macica może coś przysłonić
- otyli - tłuszcz ładnie izoluje, może nie być wielu objawów
- cukrzyca - neuropatia: modyfikacja objawów
- pod wpływem narkotyków, leków
- starsi - atroficzne mięśnie: brak obrony
- chorzy psychicznie - hipoalgezja, wzrost endorfin w CSN
- inhibitory konwertazy (ACE) - u paru % może spowodować obrzęk ściany przedniej jelita cienkiego - symuluje ostry brzuch
- osoby dializowane - wysoka kreatynina -> spadek przewodnictwa nerwowego
Ostre dolegliwości bólowe brzucha - definicja
Ból, którego sami nie umieliśmy stłumić, szukamy pomocy.
Przyczyny ostrych dolegliwości bólowych brzucha
Niespecyficzny ból brzucha (34%): - pojawia się i znika - coś było nieuchwytnego - taki worek, gdzie wrzuca się co się nie zdiagnozowało Zapalenie wyrostka (11%) Kolka nerkowa (8,5%) Zapalenie pęcherzyka żółciowego (8%) Niedrożność jelit (7%)
-> 2/3 nie wymaga interwencji chirurgicznej!!!
Postępowanie przy podejrzeniu ostrego brzucha
- Dokładny i pełny wywiad
- Wstępna diagnostyka różnicowa
- Pełne badanie fizykalne
- Wstępna diagnoza
- Badania laboratoryjne + badania obrazowe
Ból somatyczny
– jest ściśle umiejscowiony (chory wskazuje palcem)
– stały, kłujący
– chory unika gwałtownych ruchów, leży spokojnie
– brzuch napięty, objaw Blumberga, obrona mięśniowa
– drażnienie zakończeń bólowych nerwów rdzeniowych unerwiających czuciowo otrzewną ścienną oraz zakończeń nerwu przeponowego
– związany z zajęciem otrzewnej ściennej - drażnienie toksynami bakteryjnymi lub wydzielinami
Ból trzewny
– nie jest ściśle zlokalizowany (chory wskazuje dłonią większy obszar brzucha, np. całe nadbrzusze)
– kolkowy, zmienny w czasie
– ucisk na brzuch czasami zmniejsza ból (zjawisko niezwykłe w innych chorobach jamy brzusznej)
– w czasie bólu brzuch napięty, między napadami mięknie
– wywołane nacieczeniem zapalnym narządu, rozdęciem jelit, pociąganiem za krezkę
– wskazuje na zajęcie samego tylko narządu, bez zajęcia otrzewnej ściennej
Znaczenie dla diagnostyki różnicowej
– wgłobienie najczęściej u dzieci – ostra nowotworowa niedrożność mechaniczna: • wyjątkowo przed 30r.ż. • rzadko w wieku 30-40 lat • zawsze o niej myśleć po 40 r.ż
Obraz kliniczny niektórych chorób zmienia się w
zależności od wieku - przykład:
ostre zapalenie wyrostka u osób starszych przebiega podobnie do ostrej niedrożności z zatkania j. grubego
Bóle kolkowe a ruch
chory jest niespokojny, nie może usiedzieć bez ruchu
Przyjęte bezpośrednio przed wystąpieniem objawów leki - znaczenie
– Leki przeczyszczające zaostrzają ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
– NSAID zaostrzają chorobę wrzodową
– Przedawkowanie acenokumarolu częstą przyczyną krwawień do przewodu pokarmowego
Związek objawów z urazem
pęknięcia jelita lub narządów miąższowych
Związek objawów z wysiłkiem
uwięźnięcia przepukliny, perforacji wrzodu, pęknięcia ciąży pozamacicznej
Używki a objawy
– Nadużywanie alkoholu istotne w przypadku krwawień do przewodu pokarmowego (żylaki przełyku)
– Spożywanie alkoholu przed wystąpieniem dolegliwości może sugerować ostre zapalenie trzustki
Wywiad ginekologiczny znaczenie
Ostatnia miesiączka (dzień cyklu!)
– Różnicowanie pękniętej ciąży pozamacicznej
– Zapalenie przydatków (w odróżnieniu od zapalenia wyrostka) rozpoczyna się w czasie lub wkrótce po miesiączce
Objawy prodromalne:
Nagły, silny ból z omdleniem
Różnicowanie:
- pęknięcie ciąży pozamacicznej
- skręt torbieli jajnika
- perforacja owrzodzenia
- OZT
Wielodniowe pobolewania brzucha w obecnym
rejonie objawów mogą wskazywać na:
zaostrzenie procesu przewlekłego (np. w kamiczym zapaleniu pęcherzyka żółciowego)
Lokalizacja bólu:
Prawy, górny kwadrat
Choroby wątroby i dróg żółciowych Choroby trzustki Choroby prawej nerki i dróg moczowych Choroby żołądka i dwunastnicy Inne
Prawy, górny kwadrat
Choroby wątroby i dróg żółciowych
– Kamica i zapalenie pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych
– Zapalenie wątroby (wirusowe, toksyczne)
– Zesp. Budd-Chiari (zakrzepica żył wątrobowych)
– Nowotwór wątroby, dróg żółciowych, pęcherzyka
– Ropień okołowątrobowy
Prawy, górny kwadrat
Choroby trzustki
– Nowotwór głowy trzustki
– Zapalenie trzustki (ostre, przewlekłe)
Prawy, górny kwadrat
Choroby żołądka i dwunastnicy
– Choroba wrzodowa (gł. dwunastnica)
– Dyspepsja, zapalenie błony śluzowej żołądka i
dwunastnicy
Prawy, górny kwadrat
Choroby prawej nerki i dróg moczowych
– Kamica
– Zapalenie
– Nowotwór
Prawy, górny kwadrat
Inne
– Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (zakątniczego) i u ciężarnych
– Zapalenie dolnego płata prawego płuca
– Uraz, ropień powłok brzucha, półpasiec
Lokalizacja bólu:
Lewy, górny kwadrat
Choroby żołądka i dwunastnicy Choroby trzustki Choroby śledziony Choroby lewej nerki i dróg moczowych Inne
Lewy, górny kwadrat
Choroby żołądka i dwunastnicy
– Choroba wrzodowa (gł. żołądek)
– Dyspepsja, zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy
– Rak żołądka
Lewy, górny kwadrat
Choroby trzustki
– Nowotwór ogona trzustki
– Zapalenie trzustki (ostre, przewlekłe)
Lewy, górny kwadrat
Choroby śledziony
– Splenomegalia
– Uraz śledziony
– Zawał śledziony
Lewy, górny kwadrat
Choroby lewej nerki i dróg moczowych
– Kamica
– Zapalenie
– Nowotwór
Lewy, górny kwadrat
Inne
– Zapalenie uchyłków
– Zapalenie dolnego płata lewego płuca
– Zawał ściany dolnej serca
– Uraz, ropień powłok brzucha, półpasiec
Lokalizacja bólu:
Prawy, dolny kwadrat
- Choroby jelit i wyrostka robaczkowego
- Choroby ginekologiczne i urologiczne
- Przepukliny
- Inne
Prawy, dolny kwadrat
Choroby jelit i wyrostka robaczkowego
– Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – Choroby zapalne jelit – Rak jelita grubego, niedrożność – Niedokrwienie jelit – Zapalenie uchyłków – Zapalenie uchyłka Meckela
Prawy, dolny kwadrat
Choroby ginekologiczne
– Zapalenie narządów miednicy mniejszej (pelveoperitonitis) – Skręt jajnika prawego – Pęknięcie cysty jajnika prawego, ciąży pozamacicznej – Endometrioza
Prawy, dolny kwadrat
Choroby urologiczne
– Kamica moczowodu prawego
– Skręt prawego jądra, zapalenie jądra/najądrza
– Zapalenie pęcherza, prostaty
Prawy, dolny kwadrat
Przepukliny prawostronne
– Pachwinowe (częściej mężczyźni)
– Udowe (cześciej kobiety)
– Inne
Prawy, dolny kwadrat
Inne
– Tętniak rozwarstwiający aorty brzusznej
– Zapalenie węzłów chłonnych krezkowych
– Uraz, ropień powłok brzucha, półpasiec
Lokalizacja
Lewy, dolny kwadrat
- Choroby jelit
- Choroby ginekologiczne i urologiczne
- Przepukliny
- Inne
Lewy, dolny kwadrat
Choroby jelit
– Zapalenie uchyłków – Zaparcia – Choroby zapalne jelit – Rak jelita grubego, niedrożność – Niedokrwienie jelit – Zapalenie uchyłka Meckela
Lewy, dolny kwadrat
Choroby ginekologiczne
– Zapalenie narządów miednicy mniejszej (pelveoperitonitis)
– Skręt jajnika lewego
– Pęknięcie cysty jajnika lewego, ciąży pozamacicznej
– Endometrioza
Lewy, dolny kwadrat
Choroby urologiczne
– Kamica moczowodu lewego
– Skręt lewego jądra, zapalenie jądra/najądrza
– Zapalenie pęcherza, prostaty
Lewy, dolny kwadrat
Przepukliny lewostronne
– Pachwinowe (częściej mężczyźni)
– Udowe (cześciej kobiety)
– Inne
Lewy, dolny kwadrat
Inne
– Tętniak rozwarstwiający aorty brzusznej
– Uraz, ropień powłok brzucha, półpasiec
Promieniowanie w kolce wątrobowej
poniżej kąta łopatki
Promieniowanie w kolce nerkowej
do narządów płciowych, wewnętrznej powierzchni uda
Promieniowanie w chorobach nadbrzusza i przepony
do barku, dołu nadobojczykowego lub obojczyka
Falowy charakter bólu
- typowy dla ostrej niedrożności mechanicznej
- ból jest kurczowy, występuje nagle, narasta stopniowo
- z czasem osiąga maksymalne natężenie, po czym ustępuje
- następna fala bólu pojawia się po kilku, kilkunastu minutach
Ból w ostrych zapalnych chorobach j.brzusznej
- zaczyna się powoli, zwykle w nadbrzuszu lub śródbrzuszu, z dala od chorego narządu, później umiejscawia się w odpowiedniej okolicy
- jest stały lub pulsujący
- nasila się przy ruchach
TRZEWNY zmienia się w SOMATYCZNY w miarę progresji procesu chorobowego:
– Perforacja trzewi
– Przejście stanu zapalnego z narządu na otrzewną ścienną
– Stykające się powierzchnie błony surowiczej zajętego narządu z otrzewną ścienną – miejscowe podrażnienie
Ostre bóle brzucha wymagające leczenia operacyjnego w trybie nagłym
– Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – Zapalenie otrzewnej w następstwie przedziurawienia przewodu pokarmowego – Niedrożność jelit – Zawał krezki jelita – Ciąża pozamaciczna pęknięta – Tętniak aorty pęknięty lub rozwarstwiający
Ostre bóle brzucha niewymagające leczenia operacyjnego w trybie doraźnym
– Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego – Ostre zapalenie trzustki – Wrzód drążący – Kolka nerkowa – Zapalenie przydatków – Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy
Nudności i wymioty
- oba objawy o tym samym patomechanizmie, zależnie od stopnia nasilenia
- Podrażnienie zakończeń czuciowych otrzewnej ściennej i krezki
- Niedrożność
- Działanie wchłoniętych toksyn na ośrodki mózgowe