Styl zakopiański Flashcards
Obok wpływów secesji w okresie Młodej Polski zaznaczyły się też tendencje do
wypracowania polskiego stylu narodowego.
w tym celu poszukiwano inspiracji
w ludowej sztuce budowlanej terenów Podhala. Sposób zdobienia góralskich chat
masowo przenoszono na budowle bardziej luksusowe – wille, a także budowle sakralne.
Określono to mianem stylu zakopiańskiego.
Inicjatorem stylu zakopiańskiego był Stanisław Witkiewicz
– malarz, architekt
i krytyk sztuki. Wzorując się na tradycyjnym budownictwie górali podhalańskich, rozbudował plan dwuizbowej chaty w piętrową strukturę willi z licznymi pomieszczeniami.
Wille takie budowano z drewna na wysokich kamiennych podmurówkach, a kryto
charakterystycznymi wysokimi i spadzistymi dachami. Ze względu na ukształtowanie
terenu – zwykle na zboczu góry – z jednej strony podmurówka niekiedy bywała wyższa i z tej strony przepruwano ją oknami piwnicznymi wieńczonymi łukiem. Ściany
stawiano z drewnianych bali, a dachy kryto gontem czyli drewnianymi deseczkami.
Witkiewicz wykorzystywał wiele ozdób charakterystycznych dla budownictwa ludowego. Dachy były zdobione pazdurami – pionowymi ozdobami na szczycie. Szczyty,
zwieńczenia okien i drzwi ozdabiano słoneczkami, czyli wąskimi listewkami usytuowanymi promieniście. Bogata snycerka zdobień czerpała z ornamentyki roślinnej.
Istotnym elementem willi była odkryta weranda, zwana przyłapem. Na poddaszu
znajdowały się małe pokoiki, zwane po góralsku wyględami. Oryginalne, charakterystyczne tylko dla
Podhala budownictwo dobrze wpisuje się w modną wówczas tendencję – poszukiwania
stylu narodowego
Stanisław Witkiewicz,
Dom pod Jedlami
Willa ta została zbudowana w 1897 roku
dla Jana Gwalberta Pawlikowskiego
i uchodzi za najpełniejszą realizację
stylu zakopiańskiego. Usytuowana jest
na kamiennej podmurówce. Jej
elementy konstrukcyjne zdobione
są dekoracją snycerską. W willi tej
mieszkała i tworzyła poetka Maria
Pawlikowska-Jasnorzewska, wówczas
żona Jana Gwalberta Henryka
Pawlikowskiego – syna inwestora willi
Stanisław Witkiewicz,
kaplica Najświętszego Serca Jezusa
na Jaszczurówce
Kaplica, potocznie zwana kaplicą
na Jaszczurówce, jest przykładem
zastosowania stylu zakopiańskiego
w budownictwie sakralnym.
Jej konstrukcja opiera się na wysokiej
podmurówce. Dwie elewacje kaplicy
obiegają arkadowe podcienia.
Na dachu krytym gontem umieszczono
wieżyczkę pełniącą funkcję dzwonnicy.
Wnętrze składa się z prostokątnie
zamkniętego prezbiterium i jednej
nawy, a drewniany ołtarz przypomina
góralską chatę. Okna zdobione są
witrażami
