grafika i rysunek Flashcards
Stanisław Wyspiański Irysy
Stanisław Wyspiański w latach 1898–1899 pełnił funkcję
kierownika artystycznego czasopisma „Życie”. W tym czasie
na jego stronach pojawiło się wiele ozdobników dobrze
wpisujących się w nurt secesji. Były to stylizowane kwiaty,
które artysta rysował w swoim szkicowniku, a następnie były
one reprodukowane. Przykładem tego są irysy, nazywane też
kosaćcami. Motyw ten pojawił się w numerach 44 i 48
z 1898 roku oraz w numerach 3 i 7 z 1899 roku. Irysy zdobiły
utwór Epilog z uroczystego przedstawienia w teatrze krakowskim
w dniu 27 czerwca 1898 na cześć Adama Mickiewicza autorstwa
Lucjana Rydla, wydany w 1898 roku.
Istotną dziedziną sztuki okresu Młodej Polski była grafika.
Charakteryzowała ją duża
różnorodność, na którą wpływ miała indywidualność artystów. Szukali oni nowych form
wyrazu, łącząc różne wpływy: postimpresjonizmu, secesji, symbolizmu. Poszukując
głębszych znaczeń, odwoływali się do mitologii, literatury i filozofii. Sięgając do polskiej
historii, folkloru i natury, kształtowali tożsamość odbiorców. Eksperymenty formalne
w dziedzinie grafiki i jej przesłanie inspirowały kolejne pokolenia twórców.
Leon Wyczółkowski
Kościół Mariacki w Gdańsku
Podróże owocowały w twórczości artysty
powstaniem licznych wedut. Z teki Gdańsk
pochodzi litografia o wymiarach 23 x 32 cm.
Wyczółkowski ukazał fragment ulicy
z widoczną w głębi wieżą gotyckiej świątyni.
Dzieło, które powstało w 1909 roku,
cechuje dbałość o kompozycję, umiejętność
oddania charakteru architektury i bogactwo
walorowe
Leon Wyczółkowski także podejmował eksperymenty
z różnymi technikami graficznymi, ale najwybitniejsze efekty osiągnął w litografii.
Jest autorem wielu
dzieł graficznych o różnorodnych gatunkach: pejzaży, w tym pejzaży tatrzańskich złożonych w tekę Tatry, a także wedut eksponujących zabytki i urokliwe zakątki miast, czego
przykładami są teki: Kraków, Wawel I i Wawel II oraz teka Gdańsk. Uwieczniał w dziełach
graficznych pojedyncze drzewa, tworzył portrety i autoportrety. Większość jego dzieł
graficznych powstawała jednak w późniejszym okresie twórczości.
Grafiką warsztatową zajmował się Józef Mehoffer,
autor licznych dzieł w technikach: akwaforty, akwatinty i litografii.
Obok grafiki warsztatowej, wybitne osiągnięcia dokonały się w okresie Młodej Polski
w grafice użytkowej.
Plakaty charakteryzowały się bogactwem wzorów, ornamentami
roślinnymi i często wielobarwnością. Artyści łączyli elementy liternicze z ilustracjami.
Plakaty przyciągały uwagę i zachęcały do udziału w wydarzeniach kulturalnych.
Teodor Axentowicz,
plakat II wystawy Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”
Plakat o wymiarach ok. 65 x 111 cm został wykonany w 1898 roku
w technice litografii barwnej. Artyście pozowała jego ulubiona
modelka, rudowłosa Ata Zakrzewska. Kompozycja dzieła jest
asymetryczna. Axentowicz posłużył się wyraźnym konturem i linią
o płynnym przebiegu. Twarz modelki otaczają kwiaty. Wszystkie te
cechy łączą plakat z secesją
W okresie tym szczególne znaczenie miały bogato ilustrowane wydawnictwa: książki oraz czasopisma.
Pojawiały się
w nich ilustracje powiązane z treścią utworów oraz ozdobne
winiety, inicjały i bordiury czerpiące z ornamentyki secesyjnej.
Związek literatury z grafiką był bardzo silny, a artyści często
tworzyli graficzne interpretacje tekstów. W druku wykorzystywano litografie, ale najczęściej twórcy przygotowywali jedynie
projekty w formie rysunków, które następnie były reprodukowane. W grafice użytkowej najpełniej uwydatniły się cechy
secesji i symbolizmu, tym samym polskie wydawnictwa wpisywały się w podobne trendy w Europie. Ilustratorami byli Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Teodor Axentowicz, Jan
Stanisławski i Leon Wyczółkowski.
Z dorobku Stanisława Wyspiańskiego
zachowały się winiety i ozdobniki, które pochodziły z jego szkicowników.
Wykorzystywał je artysta m.in. w periodyku
„Życie”, czego przykładem są Irysy, a także w wydawanych dramatach własnych oraz utworach innych autorów.
bardzo ozdobny charakter miała warszawska
„Chimera”,
której ilustratorami byli m.in.
Edward Okuń, Józef Mehoffer, Jan Stanisławski
i Ferdynand Ruszczyc. Edward Okuń wpłynął na charakter czasopisma, tworząc grafiki
w duchu secesji i symbolizmu.
Edward Okuń Skrzypaczka
Winieta z periodyku „Chimera”, opublikowana
w 1901 roku, jest ilustracją do poematu Król Kofetua
czeskiego pisarza Juliusa Zeyera. Powstała jako
projekt w technice rysunkowej, a powielono ją
metodami drukarskimi. Okuń połączył faliste
linie włosów skrzypaczki z pejzażem. Falistością
korespondują one z muzyką, płynącą ze skrzypiec.
W rzeczywistości jest to „pejzaż wewnętrzny” ujrzany
oczami wyobraźni
Winieta
ozdoba w druku, którą może stanowić ornament, ilustracja okolona ornamentem lub dekoracyjnie ujęta scena figuralna.
