Strategie zapobiegania chorobom Flashcards
Profilaktyka pierwotna (I fazy)
- zapobieganie wystąpieniu choroby
- utrwalenie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia
- zapobieganie szerzeniu się niekorzystnych wzorców zachowań
- w odniesieniu do osób zdrowych
Profilaktyka wtórna (II fazy)
- zapobieganie konsekwencjom choroby
- wczesne wykrycie i leczenie
Profilaktyka III fazy
- zahamowanie postępu choroby i ograniczenie powikłań
Rak jelita grubego
Badanie przesiewowe: kolonoskopia Profilaktyka wtórna: - badanie per rectum - test na obecność krwi utajonej w kale - sigmoidoskopia
Rak szyjki macicy
Profilaktyka pierwotna: szczepienie przeciwko HPV
Badanie przesiewowe: cytologia
Rak piesi
Badanie przesiewowe: mammografia
Profilaktyka wtórna:
- samobadanie
- USG piersi
Wpływ badań przesiewowych na zapadalność
pojedyncze badanie przesiewowe: gwałtowny wzrost zapadalności -> duży spadek -> stopniowy powrót do wartości pierwotnej
badanie przesiewowe w trybie ciągłym: wzrost (wprowadzenie badania) -> powrót do wartości wcześniejszej
Testy przesiewowe powinny być:
- Proste
- Powtarzalne (rzetelne)
- Trafne
Powtarzalność (rzetelność) testu
- wyraża stopień zgodności pomiarów (wyników) w sytuacji, gdy test jest powtarzany w takich samych warunkach
Zależy od:
- dokładności pomiaru
- stałości zjawiska będącego przedmiotem pomiaru
- zdolności obserwatora do interpretacji wyników
Czułość testu diagnostycznego
–prawdopodobieństwo wykrycia choroby pod warunkiem, że osoba jest rzeczywiście chora
Czułość = a / (a+c)
a: prawdziwie dodatnie
c: fałszywie ujemne
Swoistość testu diagnostycznego
–prawdopodobieństwo, że test diagnostyczny da wynik negatywny, pod warunkiem, że osoba jest zdrowa
Swoistość = d / (b+d)
b: fałszywie dodatnie
d: prawdziwie ujemne
Wartość predyktywna dodatnia
– prawdopodobieństwo rzeczywistej choroby pod warunkiem, że wynik testu był pozytywny
WPD = a / (a+b)
a: prawdziwie dodatnie
b: fałszywie dodatnie
Wartość predyktywna ujemna
–prawdopodobieństwo braku choroby pod warunkiem, że wynik testu był ujemny
WPU = d / (c+d)
c: fałszywie ujemne
d: prawdziwie ujemne
Dokładność rozpoznania
=(a+d) / (a+b+c+d)
a: prawdziwie dodatnie
b: fałszywie dodatnie
c: fałszywie ujemne
d: prawdziwie ujemne
Rzeczywista częstość choroby
= (a+c) / (a+b+c+d)
a: prawdziwie dodatnie
b: fałszywie dodatnie
c: fałszywie ujemne
d: prawdziwie ujemne
Trafność diagnostyczna testu
Zależność między czułością i swoistością testu diagnostycznego a wartościami predyktywnymi
Wskaźnik wiarygodności dla dodatniego wyniku
określa stosunek prawdopodobieństwa uzyskania wyniku dodatniego u osoby chorej do prawdopodobieństwa uzyskania wyniku dodatniego u osoby zdrowej.
LR+ = czułość / (1-swoistość)
Wskaźnik wiarygodności dla wyniku ujemnego
określa stosunek prawdopodobieństwa uzyskania wyniku ujemnego u osoby chorej do prawdopodobieństwa uzyskania wyniku ujemnego u osoby zdrowej
LR-= (1-czułość) / swoistość