Strategie zapobiegania chorobom Flashcards by Katarzyna Kądziołka

Profilaktyka pierwotna (I fazy)

zapobieganie wystąpieniu choroby
utrwalenie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia
zapobieganie szerzeniu się niekorzystnych wzorców zachowań
w odniesieniu do osób zdrowych

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Profilaktyka wtórna (II fazy)

zapobieganie konsekwencjom choroby

- wczesne wykrycie i leczenie

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Profilaktyka III fazy

zahamowanie postępu choroby i ograniczenie powikłań

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Rak jelita grubego

Badanie przesiewowe: kolonoskopia
Profilaktyka wtórna:
- badanie per rectum
- test na obecność krwi utajonej w kale
- sigmoidoskopia

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Rak szyjki macicy

Profilaktyka pierwotna: szczepienie przeciwko HPV

Badanie przesiewowe: cytologia

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Rak piesi

Badanie przesiewowe: mammografia
Profilaktyka wtórna:
- samobadanie
- USG piersi

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wpływ badań przesiewowych na zapadalność

pojedyncze badanie przesiewowe: gwałtowny wzrost zapadalności -> duży spadek -> stopniowy powrót do wartości pierwotnej

badanie przesiewowe w trybie ciągłym: wzrost (wprowadzenie badania) -> powrót do wartości wcześniejszej

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Testy przesiewowe powinny być:

Proste
Powtarzalne (rzetelne)
Trafne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Powtarzalność (rzetelność) testu

wyraża stopień zgodności pomiarów (wyników) w sytuacji, gdy test jest powtarzany w takich samych warunkach

Zależy od:

dokładności pomiaru
stałości zjawiska będącego przedmiotem pomiaru
zdolności obserwatora do interpretacji wyników

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Czułość testu diagnostycznego

–prawdopodobieństwo wykrycia choroby pod warunkiem, że osoba jest rzeczywiście chora

Czułość = a / (a+c)

a: prawdziwie dodatnie
c: fałszywie ujemne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Swoistość testu diagnostycznego

–prawdopodobieństwo, że test diagnostyczny da wynik negatywny, pod warunkiem, że osoba jest zdrowa

Swoistość = d / (b+d)

b: fałszywie dodatnie
d: prawdziwie ujemne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wartość predyktywna dodatnia

– prawdopodobieństwo rzeczywistej choroby pod warunkiem, że wynik testu był pozytywny

WPD = a / (a+b)

a: prawdziwie dodatnie
b: fałszywie dodatnie

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wartość predyktywna ujemna

–prawdopodobieństwo braku choroby pod warunkiem, że wynik testu był ujemny

WPU = d / (c+d)

c: fałszywie ujemne
d: prawdziwie ujemne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Dokładność rozpoznania

=(a+d) / (a+b+c+d)

a: prawdziwie dodatnie
b: fałszywie dodatnie
c: fałszywie ujemne
d: prawdziwie ujemne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Rzeczywista częstość choroby

= (a+c) / (a+b+c+d)

a: prawdziwie dodatnie
b: fałszywie dodatnie
c: fałszywie ujemne
d: prawdziwie ujemne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Trafność diagnostyczna testu

Zależność między czułością i swoistością testu diagnostycznego a wartościami predyktywnymi

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wskaźnik wiarygodności dla dodatniego wyniku

określa stosunek prawdopodobieństwa uzyskania wyniku dodatniego u osoby chorej do prawdopodobieństwa uzyskania wyniku dodatniego u osoby zdrowej.

LR+ = czułość / (1-swoistość)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wskaźnik wiarygodności dla wyniku ujemnego

określa stosunek prawdopodobieństwa uzyskania wyniku ujemnego u osoby chorej do prawdopodobieństwa uzyskania wyniku ujemnego u osoby zdrowej

LR-= (1-czułość) / swoistość

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Krzywa ROC

oś X: 1-swoistość

oś Y: czułość

AUC

= Pole pod krzywą

wskaźnik mocy diagnostycznej testu.
Wartość wskaźnika AUCp rzyjmuje wartości z przedziału [0,1]; im większa, tym lepszy model

Testy równoległe

Czułość - wzrost
Swoistość - maleje
FN - maleje
FP - wzrost
WPD - maleje
WPU - zwrost

Testy seryjne

Czułość - maleje
Swoistość - rośnie
FN - rośnie
FP - maleje
WPD - rośnie
WPU - maleje

Ocena efektywności/skutecznosci programu przesiewowego

porównanie umieralności
czas przeżycia od momentu diagnozy -> wzrost oczekiwanej długości życia
stopień zaawansowania choroby
nawroty choroby
jakość życia -> przyrost QALY
Number needed to screen ( liczba osób która musi być poddana badaniu przesiewowemu w kreślonym czasie aby uniknąć jednego zgonu lub innego efektu niepożądanego)

Lead Time BIAS

błąd w badaniach prospektywnych, oceniających efektywność badania przesiewowego
“dodany” czas choroby (bo wcześniej wykryta)
często pojawia się w badaniach, gdzie punktem końcowym jest czas przeżycia

Detection Bias (Diagnostic Bias)

- błąd systematyczny z diagnozowania - wypaczenie diagnostyki - systematyczna różnica pomiędzy grupami w sposobie oceny punktów końcowych - błąd wynikający z wykonania nieproporcjonalnie większej liczby badań w grupie przypadków w porównaniu z kontrolną

O czym mowi nomogram Fagana

jak zmieni się prawdopodobieństwo występowania choroby po teście

Wykonując 2 testy równolegle W danej populacji robiąc dwa testy, jak zmienią się wartości, gdy wykonamy testy równolegle, a nie sekwencyjnie

zwiększamy czułość

rak wątroby w badaniach przesiewowych daje 3 miesiące więcej zycia niż ten wykryty przez objawy, dlaczego

wyprzedzenie diagnostyczne -> przeciętny czas o jaki skrócony jest okres diagnostyczny choroby dzięki badaniom przesiewowym

Badania przesiewowe poprawiają efekt leczenia

PRAWDA

Którego z poniższych wskaźników można wykorzystać do oceny korzyści płynących z badań przesiewowych:

- zmniejszenie umieralności z powodu tej choroby w populacji - zmniejszenie śmiertelności z powodu tej choroby w populacji - zmniejszenie częstości komplikacjii z powodu tej choroby w populacji NIE zmniejszenie zapadalności na tą chorobę w populacji -> w pierwszym etapie wprowadzenia przesiewówki chcemy zwiększyć zapadalność, a potem po jej spadku utrzymać ją na stałym poziomie, więc zmniejszenie zapadalności nic na nie mówi - oprócz tego bezpośrednio na zapadalność wpływa ekspozycja na czynniki ryzyka, a nie badania przesiewowe

``` Badanie: czułość 70% swoistość 85% częstość występowania choroby w społeczeństwie - 1% WPD - 5% WPU - 99% ``` Jakie jest prawdopodobieństwo, że losowo wybrana osoba objęta tymi badaniami będzie miała tę chorobę?

``` Badanie: czułość 70% swoistość 85% częstość występowania choroby w społeczeństwie - 1% WPD - 5% WPU - 99% ``` Jakie jest prawdopodobieństwo, że osoba, u której test wyszedł dodatni jest chora?

``` Badanie: czułość 70% swoistość 85% częstość występowania choroby w społeczeństwie - 1% WPD - 5% WPU - 99% ``` Ktore z poniższych wniosków możesz wyciągnąć na podstawie tych danych?

30% osób chorych nie zostanie wykrytych przez to badanie

``` Badanie: czułość 70% swoistość 85% częstość występowania choroby w społeczeństwie - 1% WPD - 5% WPU - 99% ``` Ten sam test przesiewowy w populacji z chorobowością 10%, co się zmieni

WPD wzrośnie

Postanawiasz poprawić stan zdrowia w swojej populacji. Wykonywanie badań ciśnienia tętniczego krwi oraz instruktarz na temat zasad właściwego odżywiania to elementy profilaktyki:

zarówno pierwszej jak i drugiej fazy

Pacjent palący się do nas zgłasza, my informujemy ze konieczne jest zaprzestanie palenia. Co to za rodzaj profilaktyki?

1-rzędowa

Jakie w tej chwili w Polsce prowadzone są badania przesiewowe

Mammografia | Cytologia

O szczepieniach profilaktycznych:

Profilaktyka pierwotna

Coś tam o to co chcemy zrobić poprzez profilaktykę wtórną

Zmniejszyć umieralność

Jak ocenić skuteczność badań profilaktycznych przesiewowych na przestrzeni czasu (chodziło o mammografię)

Współczynnik umieralności swoistej na raka piersi

Jak zwiększyć rzetelność testów?

trzeba zmniejszyć błędy pomiaru

Jeśli punkt odcięcia zmniejszymy z 567 na 300 (od 567 w górę byli chorzy, a teraz będą od 300 w górę), to:

wzrośnie czułość

Profilaktyka III fazy dla WZW C

stosowanie odpowiedniej diety

Co oznacza swoistość 94%?

94% osób zdrowych będzie mieć wynik ujemny | 6% osób zdrowych będzie mieć wynik fałszywie dodatni

Wartość NNT przy podawaniu kobietom w ciąży kwasu foliowego ma wartość 50, co to znaczy

żeby kw. foliowy miał korzystny wpływ u jednej kobiety, trzeba go podać 50 kobetom

Chorobowość zmalała z 10% do 6% jak zmieni się WPD i WPU?

WPD zmaleje | WPU wzrośnie