Cele i zadania epidemiologii Flashcards
Rola epidemiologii
- Opis częstości występowania zjawisk chorobowych (trendy, porównania między populacjami, ocena potrzeb)
- Poznanie przebiegu naturalnej historii choroby
- Określanie związków przyczynowo-skutkowych (czynniki etiologiczne, czynniki ryzyka)
- Planowanie i ocena skuteczności profilaktyki (identyfikacja modyfikowalnych czynników ryzyka, dobór testów przesiewowych, ustalenie kryteriów dla testów)
FAŁSZ: oceny prawidłowości rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodarczych i społecznych danego terytorium -> demografia
Mierniki stanu zdrowia - pozytywne
- % zaszczepionej populacji
- prawidłowe wyniki badań antropometrycznych
- prawidłowe wyniki badań biochemicznych
- % 5-letnich przeżyć chorych na nowotwory
Mierniki stanu zdrowia - negatywne
- zapadalność
- chorobowość
- śmiertelność
- umieralność
Swoiste (cząstkowe) współczynniki umieralności.
współczynniki umieralności według wieku, płci i przyczyn.
swoisty współczynnik umieralności z powodu chorób krążenia:
(liczba zgonów z powodu ch. krążenia/ liczba ludności narażonej) x k
Wskaźnik umieralności proporcjonalnej.
Przedstawia on procent zgonów z powodu określonej przyczyny w stosunku do ogółu zgonów
Ogólny współczynnik umieralności niemowląt:
(Liczba zgonów niemowląt (0 -11 miesięcy) w danym roku / Liczba urodzeń żywych w danym roku) * k
k = 1000
Urodzenie dziecka żywego
-Zupełne wydalenie lub wydobycie z ciała matki niezależnie od okresu trwania ciąży, produktu ciąży, jeśli płód/noworodek oddycha lub daje jakiekolwiek oznaki życia, tj. bicie serca, tętnienie pępowiny niezależnie od tego czy pępowina została przecięta i czy łożysko zostało wydalone.
Współczynnik wczesnej umieralności niemowląt:
(Liczba zgonów niemowląt (0 -27 dni) w danym roku / Liczba urodzeń żywych w danym roku) x k
Współczynnik późnej umieralności niemowląt:
(Liczba zgonów niemowląt (28 dni -11 miesięcy) w danym roku / Liczba urodzeń żywych w danym roku) * k
Współczynnik umieralności okołoporodowej
(Liczba urodzeń martwych + liczba zgonów niemowląt (0 -6 dni) w danym roku / Liczba urodzeń martwych + Liczba urodzeń żywych w danym roku) * k
czyli Urodzenia martwe + zgony 0-6 dni do wszystkich urodzeń
Współczynnik martwo urodzonych:
(Liczba urodzeń martwych / Liczba urodzeń martwych + Liczba urodzeń żywych) * k
czyli Urodzenia martwe do wszystkich urodzeń
Wskaźnik śmiertelności
(Liczba zgonów na daną chorobę / Liczba osób, które zachorowały na daną chorobę) * k
przeżywalność
„odwrotność” śmiertelności
Współczynnik (Ratio)
otrzymany przez podzielenie jednej wartości przez drugą bez określania specjalnej zależności pomiędzy licznikiem a mianownikiem (liczba martwo urodzonych dzieci na 1000 urodzeń żywych)
Współczynnik z uwzględnieniem czasu (Rate)
współczynnik w którym jednostka czasu jest częścią składową mianownika
Proporcja (odsetek)
miara w której osoby znajdujące się w liczniku muszą także stanowić część mianownika.
Chorobowość
- punktowa (dzień, godzina)
- okresowa (dłuższy przedział czasu)
(Liczba zdarzeń (chorych) / Liczba osób narażonych na ryzyko zachorowania) * k
zapadalność * średni czas trwania choroby
Chorobowość zależy od
- czasu trwania choroby
- liczby nowych przypadków
- emigracje/imigracja
- nowe możliwości diagnostyczne/sposoby leczenia
Zapadalność
ryzyko lub prawdopodobieostwo wystąpienia jakiejś choroby w populacji wyjściowo zdrowej.
(Liczba nowych zachorowań / Populacja narażona od początku badanego okresu) * k
Zapadalność skumulowana
proporcja osób które zachorowały w określonym okresie czasu.
ZS = Liczba nowych zachorowań w określonym czasie /Liczba osób narażonych na ryzyko
Współczynnik zapadalności (gęstość zachorowań)
liczba nowych zachorowań w populacji przez sumę osobo-czasu obserwacji
IR (ID) = Liczba nowych zachorowań w określonym czasie /Całkowity osobo-czas obserwacji
Spada zapadalność
Spada choroowość
- Zmniejszenie czynników ryzyka
* Poziom opieki i wyleczalność się nie zmienia
Zapadalność rośnie
Chorobowość stała
- Zwiększona wyleczalność
- Zwiększona śmiertelność
- > Krótszy czas trwania choroby
- > Profilaktyka nie działa, ale może świadczyć o poprawie leczenia
Zapadalność maleje
Chorobowość rośnie
- Zmniejszona zapadalność
- Znacznie wydłużony czas choroby
- > Profilaktyka pierwotna skuteczna
- > może świadczyć o poprawie skuteczności leczenia dla chorób o wysokiej śmiertelności np. chorób nowotworowych
Zdrowie publiczne
promocja zdrowia + ochrona zdrowia
Główne działania z zakresu zdrowia publicznego
- kształtowanie zdrowego stylu życia
- realizacja programów promocji zdrowia
- zapobieganie zakaźnym i niezakaźnym chorobom o znaczeniu społecznym
- kontrola czynników ekologicznych wpływających na zdrowie populacji
- tworzenie sprzyjających zdrowiu warunków bytowania, pracy i nauki
- zapewnienie powszechnego i równego dostępu do opieki medycznej
FAŁSZ:
badania przesiewowe szerokie
miejsca do zawodowego sportu
polepszenie leczenia
Proces planowania w ochronie zdrowia
- Ocena rozpowszechnienia
- Przyczynowość
- Efektywność na poziomie populacji - oceniana jest w kategoriach proporcjonalnego zmniejszenia chorobowości lub umieralności będącego efektem określonej interwencji
- Wydajność - jest miarą określającą zależność pomiędzy osiągniętymi wynikami (np. QALY) a nakładami w kategoriach wydanych pieniędzy, wykorzystanych zasobów i czasu.
- Implementacja
- Monitoring
badanie 1000 losowych osób, pomiary antropometryczne, choroby krążenia u 200 osób, 40 palaczy chorych, 80 palaczy zdrowych - współczynnik chorobowości
200/1000
Do porównania jakości opieki medycznej różnych populacji użyjesz
współczynnika umieralności niemowląt
Choroba z wysokim wspołczynnikiem smiertelności i krótkim czasem trwania
współczynnik umieralności swoistej będzie dobrym przybliżeniem zapadalności
Na wzrost współczynnika zapadalności dla choroby X ma wpływ:
zwiększenie oddziaływania czynników ryzyka
W mediach podano informację, że współczynnik zapadalności na chorobę X w 2012 roku wyniósł 10 na 1 tys. osób. Znaczy to że:
w roku 2012 u jednej osoby na 100 rozpoznano tą chorobę
Który z niżej wymienionych mierników najlepiej opisze zapotrzebowanie na świadczenia medyczne na danym terenie:
współczynniki chorobowości na różne choroby
Po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu rozpoczynasz praktykę w mieście liczącym 10 000 osób. Wybierasz losowo 1000 osób i przeprowadzasz u nich pomiary antropometryczne, obecność chorób krążenia i nawyk palenia papierosów. W badanej grupie choroby krążenia występowały u 300 osób. Wśród chorych 40 osób paliło papierosy. Natomiast wśród zdrowych papierosy paliło 50 osób.
Na podstawie powyższego badania starasz się określić współczynnik zapadalności na choroby ukł. krążenia. Obliczysz go jako:
Na podstawie uzyskanych informacji nie da się go obliczyć
-> na podstawie badań przekrojowych oceniamy chorobowość, a nie zapadalność (nie zdobyliśmy informacji o tym kto zachorował w tym roku)
Choroba rzadka, krótki okres trwania, niski współczynnik śmiertelności
FAŁSZ:
Wspólczynnik umieralności swoistej może w przybliżeniu odpowiadać zapadalności
Wspł. umierl. swoistej jest znacznie wyższy od zapadalności
Jaki % wszystkich zgonów wynoszą zgony s powodu danej choroby, w tym celu użyjesz
proporcjonalnego współczynnika umieralności dla tej choroby
