Sláinte duine

Question 1

Cad é miocrorgánaigh le 3 sampla?

Answer 1

Orgánach róbheag le feiscint ag an tsúil neamhaidithe m.sh Víris, fungais, baictéir

Question 2

Déan cur síos de víris?

Answer 2

1. Ní féidir é a fheiceáil faoi mhicreascóp éadrom
2. Ionsaí cealla beo agus úsáideann siad na cealla chun níos mó cóipeanna den víreas a dhéanamh
3. Píosa beag DNA timpeallaithe ag próitéiní

Question 3

Cad a dhéanann suas víris?

Answer 3

1. DNA nó RNA
2. Cóta prótéin
   Clúdach

Question 4

Buntaistí + 2 míbuntaistí de víris?

Answer 4

Innealtóireacht géiniteach + HIV/AIDS

Question 5

Déan cur síos ar fungais?

Answer 5

1. Is féidir é a fháil i bhfoirmeacha difriúl : cill amháin, snáithe fíneáil, struchtúir níos mó
2. Beatha trí bhia a ionsú, ní féidir leis féin a dhéanamh

Question 6

2 sampla de fungais?

Answer 6

1. Giosta (yeast)
2. Beacáin (mushroom)

Question 7

Buntaiste agus 2 míbuntaistí de fungais?

Answer 7

Buntaiste: Penicillin
Míbuntaistí: cos lúthchleasaí, beacáin nimhe (poison)

Question 8

Cad é baictéir?

Answer 8

Cealla beo simplí a atáirgeadh go han-tapa

Question 9

2 buntaistí + 2 míbuntaistí de baictéir?

Answer 9

Buntaistí: Cabhraigh le vitimíní a dhéanamh, cabhrú le bia a dhíleá.
Míbuntaistí: is féidir a bheith ina chúis le tinneas, is cúis le lobhadh fiacla

Question 10

Cad é biteicneolaíocht?

Answer 10

Úsáidtear rudaí beo chun táirgí úsáideacha a tháirgeadh m.sh giosta chun alcól a dhéanamh

Question 11

3 rudaí a dhéanann an craiceann i gcomhair sláinte an duine?

Answer 11

1. Feidhmíonn sé mar bhac
2. Braitheann ionfhabhtú
3. Spreagann sé an córas imdhíonachta

Question 12

Conas a mhaireann fuilchorp bán baictéir?

Answer 12

Slogann (engulf) - Cealla fola bána ‘swallow’ agus díleá sé baictéir dhíobhálacha

Question 13

Cad é antashubstaintí?

Answer 13

Próitéin, déanta ag cealla fola bána, a mharaíonn nó a stopann fás miocrorgánach

Question 14

Cad é díolúine (immunity)?

Answer 14

Nuair a bhíonn antashubstaint déanta ag ár gcorp do víreas áirithe agus nuair a chuimhníonn sé ar conas é a dhéanamh

Question 15

Cad é vacsaín (vaccine)?

Answer 15

Instealladh beag de leagan lag de víreas, ag ligean dár gcorp a fhios conas antashubstaint a dhéanamh

Question 16

4 factóirí i sláinte duine?

Answer 16

1. Fachtóir oidhreacht - tinneas géiniteach
2. Fachtóirí timpeallachta
3. LIfestyle - cleachtadh
4. Stíl mhaireachtála - Sláinte meabhrach

Question 17

Cad is cúis le tinnis ghéiniteacha + 2 samplaí?

Answer 17

Géinte lochtacha ba chúis leis. m.sh Fiobróis chisteach, haemophilia

Question 18

Liostaigh dhá factóirí timpeallacht?

Answer 18

1. Caighdeáin aer
2. Uisce ól glan

Question 19

Cad é endorphins?

Answer 19

Ceimiceáin a scaoiltear agus iad i mbun aclaíochta a fheabhsaíonn giúmar

Question 20

4 buntaistí de aclaíocht?

Answer 20

1. Laghdaíonn sé strus
2. Feabhsaíonn sé codladh
3. Feabhsaíonn díolúine
4. Feabhsaíonn sé meabhairshláinte

Question 21

3 rud a chabhraíonn dea-mheabhairshláinte leat?

Answer 21

1. Déileáil le strus
2. Obair tháirgiúil
3. Cur leis an tsochaí