Próisis Cille - Fótaisintéis agus Riospráid

Question 1

Na 2 próisis a tharlaíonn lastigh don chill?

Answer 1

1. Fotasintéis
2. Riospráid

Question 2

Cothromóid focail de fotasintéis?

Answer 2

De-ocsáid charbóin + uisce = Glucose + Ocsaigin

Question 2

Cothromóid ceimeacach de fotasintéis?

Answer 2

2CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2

Question 2

Cad é fotasintéis?

Answer 2

An próiseas trína ndéanann plandaí bia. Bíonn an próiseas ar siúl sna clóraplastaí

Question 3

Na factóirí a cathfidh a bheith ann chun fotasintéis a dhéanamh?

Answer 3

1. De-ocsáid charbóin
2. Uisce
3. Solas
4. Chlorophyll

Question 4

Cén fáth gur caithfidh go bhfuil de-ocsáid charbóin i láthair?

Answer 4

Tógann na plandaí CO2 ón aer tríd an stomama ar dhromchla íochtarach na duilleog

Question 5

Cén fáth gur caithfidh go bhfuil uisce i láthair?

Answer 5

Téann uisce isteach sna fréamhacha ón ithir agus fágann sé tríd an xiléim. Tugann féitheacha duille uisce trasna na duilleog

Question 6

Cén fáth gur caithfidh solas a bheith i láthair?

Answer 6

Soláthraíonn solas fuinneamh chun bia a tháirgeadh

Question 7

Cad é chlorophyll agus a feidhm?

Answer 7

Lí ghlas le fáil sna duilleoga. Ionsúnn sé solas agus ligeann sé d’fhótaisintéis tarlú

Question 8

2 torthaí de fotasintéis?

Answer 8

1. Glúcos
2. Ocsaigin

Question 9

Cad a dhéanann glúcós i gcomhair an planda?

Answer 9

Soláthraíonn sé fuinneamh le haghaidh riospráide agus chun ballaí nua a chruthú. Is féidir é a stóráil mar stáirse nó saill in áirithe

Question 10

4 ghné de dhuilleog agus a gcuspóir?

Answer 10

1. Clóraifill - ionsúnn sé solas 2. Stomama - tóg isteach CO2 agus cosc a chur ar chaillteanas uisce
2. Tilted i dtreo na gréine - ionsú níos mó solas na gréine 4. Maol agus tanaí - uasmhéadaíonn nochtadh do sholas na gréine

Question 11

Na 2 saghas fíocháin iompar?

Answer 11

Xylem - Iompraíonn uisce agus solutes ó na fréamhacha go dtí na duilleoga
Phloem - Iompraíonn bia ó na duilleoga go dtí an chuid eile den phlanda

Question 12

Cad é trasghálú (transpiration)?

Answer 12

Próiseas ina ndéantar uisce ó na duilleoga, as a dtagann níos mó uisce a tharraingt suas ó na fréamhacha.

Question 13

Modh don tuargnamh chun féach conas/an oibríonn an xylem + torthaí?

Answer 13

1. Cuir celery i uisce daithe
2. 2. Tabhair am d’uisce taisteal suas na plandaí
3. Gléasra gearrtha, má thugtar uisce daite faoi deara i réigiúin uachtaracha, d’oibrigh an xiléim

Question 14

Modh don tuargnimh chun féach conas a athraíonn teocht an ráta d’fótsintéis?

Answer 14

1. Ullmhaigh folcadáin ag 10, 25 agus 40 céim C
2. Bain úsáid as gléasra locháin chun comhaireamh boilgeoga a cheadú
3. Líon boilgeoga ocsaigine in aghaidh an nóiméid ar feadh 5 nóim. (boilgeoga níos mó = fótaisintéis níos tapúla)
4. Déan comparáid idir na teocht

Question 15

Torthaí den tuargnamh ar rátaí fótasintéis?

Answer 15

Tá an ráta is tapúla ag 25 chéim Celsius

Question 16

Na 2 saghas riospráid + cur síos?

Answer 16

1. Aeróbach - le ocsaigin
2. Anaeróbach - gan ocsaigin

Question 17

Cad é riospráid?

Answer 17

Próiseas chun fuinneamh a scaoileadh ó bhia a tharlaíonn i gcealla taobh istigh de mitochondrion

Question 18

Cothromóid ceimeacach le haghaidh riospráid aeróbach?

Answer 18

C6H12O6 + 6O2 = 6H20 + 6CO2 + fuinneamh

Question 19

Cothromóid focail le haghaidh riospráid aeróbach?

Answer 19

Glúcós + ocsaigin = Uisce + De-ocsáid charbóin + Fuinneamh

Question 20

Mínigh riospráid aeróbach?

Answer 20

Déantar glúcós a bhriseadh síos i láthair ocsaigine, ag táirgeadh CO2, H2O agus a lán fuinnimh

Question 21

Mínigh riospráid anaeróbach?

Answer 21

Déantar glúcós a bhriseadh síos gan ocsaigin, a tháirgeann aigéad lachtach agus beagán fuinnimh

Question 22

Cén fáth a tharlaíonn riospráid anaeróbach?

Answer 22

Mura bhfuil dóthain ocsaigine á fáil ag matáin, tarlóidh riospráid anaeróbach

Question 23

Cothromóid focail i gcomhair fermentation?

Answer 23

Glúcós => Alcól + CO2 + Fuinneamh (píosa beag)

Question 24

4 factóir le tionchar ar an ráta riospráid?

Answer 24

1. Teocht
2. Léibhéail d’ocsaigin
3. Léibhéail d’glúcós
4. Uisce