Athrú Aeráide

Question 1

Cad é athrú aeráid?

Answer 1

Athrú ar an aimsir i gceantar thar thréimhse fhada ama

Question 2

Cad é aimsir?

Answer 2

Na dálaí atmaisféaracha i gceantar i dtréimhse ghearr ama - athraíonn siad ó lá go lá

Question 3

Cad é aeráid?

Answer 3

An aimsir i gceantar ar feadh tréimhse fada ama (35 bliain)

Question 4

Cad é an atmaisféar + a feidhm?

Answer 4

Sraitheanna gáis atá timpeall an domhain + Cosain sinn ó ghathanna marfacha na gréine

Question 5

Cad é gáis cheaptha teasa + 3 sampla?

Answer 5

Gáis a ghaisteann fuinneamh teasa a thugann an ghrian amach sa spás + meatán, dé-ocsaíd charbóin, ocsaíd nítriúil

Question 6

Mínigh an éifeacht gáis cheaptha teasa?

Answer 6

Gaisteann an t-atmaisféar an teas ón ngrian, coinníonn sé an teas isteach. Gaistí gáis cheaptha teasa níos mó teasa ná mar is gnách

Question 7

Cad é ciseal osóin?

Answer 7

Cuid den atmaisféar a chosnaíonn an Domhan trí níos mó de radaíocht dhochrach na Gréine a ionsú. Déantar as ósóin (O3)

Question 8

2 athrú aeraid a tharlaíonn go nádúrtha?

Answer 8

1. Aois oighear
2. Gníomhaíocht bolcáin

Question 9

Mínigh an aois oighear + a cúis?

Answer 9

Tréimhse teochta fuar ina gclúdaíonn oighearchlúideacha codanna móra den Domhan + Athruithe beaga i bhfithis an Domhain

Question 10

Déan cur síos ar gníomhaíocht bolcáin?

Answer 10

Brúchtaí as a dtagann méideanna móra deannaigh agus gáis dé-ocsaíde sulfair á scaoileadh isteach san atmaisféar

Question 11

3 ghás cheaptha teasa a scaoiltear trí ghníomhaíocht an duine?

Answer 11

1. Carbóin de-ocsáid (CO2)
2. Meatán (methane CH4)
3. Ocsáid nítriúil (N20)

Question 12

3 foinse de carbóin de-ocsáid?

Answer 12

1. Breoslaí iontaise a dhó
2. Táirgeadh stroighne
3. Riospráid

Question 13

Cad is téamh domhanda ann?

Answer 13

Méadú luathaithe ar theocht an Domhain mar gheall ar leibhéal méadaitheach gás ceaptha teasa

Question 14

Mínigh breosla iontaise + 2 sampla

Answer 14

Substaintí a cruthaíodh thar na milliúin bliain ó iarsmaí plandaí agus ainmhithe + ola, gual

Question 15

6 eifeachtaí de teamh domhanda?

Answer 15

1. Triomach/tonnta teasa
2. Stoirmeacha níos foréigneacha
3. Ardú leibhéal na farraige
4. Téamh na n-aigéan
5. Aigéadú aigéin
6. Caipíní oighir a leá

Question 16

2 iarmhairtí de triomach/tonnta teasa?

Answer 16

1. Tine
2. Stróc teasa

Question 17

2 iarmhairtí de stoirmeacha níos foréigneacha?

Answer 17

1. Tuilte
2. Scriosadh gnáthóg

Question 18

2 iarmhairtí de léibhéal farraige níos airde?

Answer 18

1. Creimeadh
2. Tuilte

Question 19

2 iarmhairt de aigéadú na haigéin?

Answer 19

1. Sliogáin thuaslagtha
2. Níos lú bia/slabhra bia suaite

Question 20

2 iarmhairtí de leá na gcaipíní oighir polacha?

Answer 20

1. Ardú leibhéal na farraige
2. Aimsir/athrú aeráide

Question 21

4 éifeacht a d’fheadfadh i bheith in Éireann?

Answer 21

1. Tuilleadh báistí/níos mó tuilte
2. Samhraí níos teo / níos tirime
3. Neamhábaltacht i leith feirmeoireachta
4. Stoirmeacha go minic

Question 22

Píosa fianaise amháin chun atmaisféar a athrú + a mhíniú?

Answer 22

Sonraí lárnacha oighir - boilgeoga aeir gafa taobh istigh de bhileoga oighearshrutha/oighir, ina bhfuil sonraí faoin atmaisféar ón uair a bhíonn siad gafa

Question 23

4 rudaí a bhfuil muid abalta a dhéanann chun athrú aeráide?

Answer 23

1. Siúl/rothaíocht in ionad tiomáint
2. Cas síos téamh ag 1 céim
3. Úsáid bolgán coigilte fuinnimh
4. Níos lú ama san uisce