Skynjun (heyrn, bragð, lykt)

Question 1

í enda (apex) kuðungsins (cochlea) eru göng sem tengja utanvessahólfin (perilymph chambers). Þessi göng kallast:
A) Helicotrema 
B) Organ of cortisones
C) Scala vestibuli
D) Scala media 
E) tuba ampulla

Answer 1

A) Helicotrema

Question 2

Hvar er heyrnarbeinin þrjú (hamar, ístað og steðji) staðsett ?
A) í miðeyra (middle ear)
B) í innra eyra (inner ear)
C) í ytra eyra (outer ear)
D) í kringlótta glugganum (round window)
E) í kuðungnum (cochlea)

Answer 2

A) í miðeyra (middle ear)

Question 3

sú gerð ljósviðtaka (photoreceptors) sem svara einungis þegar vel er bjart og sér um litaskynjun nefnist 
A) stafir (rods)
B) keilur (cones)
C) lithimna (iris)
D) sjónhimna (retina)
E) sjóndiskur (optic disk)

Answer 3

B) keilur (cones)

Question 4

í heyrnamælingum vísar mælieiningin Hertz (Hz) til:
A) hljóðstyrks
B) tíðni hljóðs
C) hljómblæs (timbre)
D) mótstöðu (resistance)
E) allra ofangreindra atriða

Answer 4

B) tíðni hljóðs

Question 5

Hvað af eftirtöldu telst til hlutverka smábeinanna í miðeyranu ?
A) magna upp titring af völdum hljóðbylgna
B) styrkgreina hljóðbylgjur
C) verja hljóðhimnuna fyrir hávaða (t.d. við byssuskot)
D) tíðnigreina hljóðbylgjur
E) bæði 1 og 3

Answer 5

A) magna upp titring af völdum hljóðbylgna

Question 6

Blindir einstaklingar sýna sumir hverjir dægurskrið (free run, non-24-hour sleep-wake syndrome). Hver er talin vera líklegasta ástæðan?
A) Þeir gera sér ekki grein fyrir staðartíma þar sem þeir sjá ekki á klukkuna
B) Þeir skynja ekki birtuboð, þar sem sérhæfður birtunemi í auga er óvirkur
C) Þeir hafa ekki krossbrúarkjarna (SCN-kjarna)
D) Þeir hafa ekki heilaköngul (pineal gland)
E) Ekkert af ofantöldu er rétt

Answer 6

B) Þeir skynja ekki birtuboð, þar sem sérhæfður birtunemi í auga er óvirkur

Question 7

Þegar við erum að horfa á mjög nálægan hlut

a) styttum við augað - gerum það kúptara.
b) lengjum við augað - gerum það ílangara.
c) gerum við augasteininn eins flatan og við getum.
d) gerum við augasteininn eins kúptan og við getum.
e) breytum við lögun hornhimnunnar.

Answer 7

d) gerum við augasteininn eins kúptan og við getum.

Question 8

Hver eftirfarandi fullyrðinga um bragð- og lyktarskynjun er RÉTT?

a) Jafnmargar lykt- og bragðtegundir greinast hjá manninum.
b) Bæði bragð- og lyktarefni verða að vera á uppleystu formi til að tengjast viðtökum á skynfrumum.
c) Skynnemarnir fyrir lykt og bragð eru eins að uppbyggingu.
d) Boðin frá tungu annars vegar og nefi hins vegar berast upp til heila með sömu tauginni, heilataug I en varpast á ólík skynsvæði.
e) Greiningarhæfni bragðskyns er meiri en lyktarskyns

Hver eftirfarandi fyllyrðinga um bragð og lyktarskyn er rétt?

a) a) Jafnmargar lykt- og bragðtegundir greinast hjá manninum, þannig að bragð á sér alltaf samsvörun við lykt
b) Skynnemarnir fyrir lykt og bragð eru eins að uppbyggingu.
c) Boðin frá tungu annars vegar og nefi hins vegar berast upp til heila með sömu tauginni, heilataug I
d) Bæði bragð- og lyktarefni tengjast skynnemanum beint eða með hjálp próteina en til þess að það gerist verða þau að vera uppleyst í vökva
e) ekkert af ofantöldu er rétt

Answer 8

b) Bæði bragð- og lyktarefni verða að vera á uppleystu formi til að tengjast viðtökum á skynfrumum.d) Bæði bragð- og lyktarefni tengjast skynnemanum beint eða með hjálp próteina en til þess að það gerist verða þau að vera uppleyst í vökva
d) Bæði bragð- og lyktarefni tengjast skynnemanum beint eða með hjálp próteina en til þess að það gerist verða þau að vera uppleyst í vökva

Question 9

Hvaða fullyrðing um heyrnarskyn er RÖNG?

a) Heyrnarskynbörkur tilheyrir gagnaugablaði (temporal lobe).
b) Tensor tympani og stapedius vöðvar geta haft áhrif á hreyfingu heyrnarbeinanna í miðeyranu.
c) Hárfrumur er skynviðtakafrumurnar sem umbreyta þrýstingsbylgjum í vökva yfir í viðtakaspennur (receptor potential).
d) Við (homo sapiens) heyrum best á tíðnisviðinu 100-400 Hz
e) Ef teygist á „topptengi” (tip link) opnast aflstýrð K+ göng í hárfumu.

Answer 9

d) Við (homo sapiens) heyrum best á tíðnisviðinu 100-400 Hz

Question 10

Í frumuhimnu sjónskynnema eru natríumgöng sem eru venjulega________ í hvíld (í myrkri) og hvíldarspennan sýnir __________ miðað við aðrar taugafrumur

a) opin; yfirskautun
b) lokuð; yfirskautun
c) opin; afskautun
d) lokuð; afskautun
e) óvirk; venjuleg gildi

Answer 10

c) opin; afskautun

Question 11

Skynþræðir vöðvaspólu (muscle spindle) mynda taugamót við…

a) sinaspólur (Golgi tendon organs)
b) gamma hreyfitaugunga (gamma motor neurons)
c) alfa hreyfitaugunga (alpha motor neurons)
d) liðnema (joint receptors)
e) Ekkert af ofangreindu er rétt

Answer 11

b) gamma hreyfitaugunga (gamma motor neurons)

Question 12

Hvað af eftirtöldu er rétt varðandi lyktarskyn?

a) Skyntaugafrumur ganga beint til stúku (thalamus) og tengjast 3°skyntaugaþráðum sem liggja upp í heilabörkinn (cortex).
b) Sími lyktarskynfrumnanna fer í gegnum hauskúpuna og endar í lyktarklumbu (olfactory bulb).
c) Lyktarskynfrumur endurnýja sig ekki eftir að fullorðinsárum er náð.
d) Lyktarskynfrumur hafa bifhár sem ekki geta hreyfst.
e) Aðeins 5 gerðir af lyktarviðtökum eru þekktir.

Answer 12

b) Sími lyktarskynfrumnanna fer í gegnum hauskúpuna og endar í lyktarklumbu (olfactory bulb).

Question 13

Í miðjudæld (central fovea) augans er sjónin skörpust, afþví að

a) Þar er mestur þéttleiki skynnema af báðum gerðum, stöfum og keilum.
b) Þar eru einungis keilur, sem hver um sig tengist einni tvískauta (bipolar) frumu sem tengjast síðan einni hnoðfrumu (ganglion-frumu).
c) Ljós fellur óhindrað á þann hluta sjónhimnunnar.
d) Skynnemar þar losa örvandi taugaboðefni milliliðalaust, beint á hnoðfrumur.
e) Aðeins þar gætir ekki áhrifa frá blinda blettinum sem jafnan truflar sjónsviðið.

Answer 13

b) Þar eru einungis keilur, sem hver um sig tengist einni tvískauta (bipolar) frumu sem tengjast síðan einni hnoðfrumu (ganglion-frumu).

Question 14

Meðfylgjandi mynd sýnir hárfrumur Corti líffærisins í kuðungsrás (cochlear duct) innra eyra. Hver eftirfarandi fullyrðing er rétt ?

a) Þegar hljóðbylgjur valda sveiflum á kuðungsrás rekast hárin (stereocilia) í svokallaða stöðusteina (otolitha) sem liggja í þekjuhimnunni (tectorical membrane) og sveigjast til og frá.
b) Hárfrumur eru eingöngu þekktar sem heyrnaskynnemar.
c) Í kuðungsrásarvökvanum (endolymph) er kalíumstyrkur hærri en gengur og gerist í millifrumuvökva í líkamanum og þess vegna flæðir kalíum inn í frumuna og himnuspenna lækkar.
d) Bæði kalíum- og kalsíumgöngin sem sýnd eru á myndinni eru spennustýrð (voltage-dependent).
e) Bæði a) og c) er rétt.

Answer 14

c) Í kuðungsrásarvökvanum (endolymph) er kalíumstyrkur hærri en gengur og gerist í millifrumuvökva í líkamanum og þess vegna flæðir kalíum inn í frumuna og himnuspenna lækkar

Question 15

Skemmd í miðjugróf (central fovea) augans hefði áhrif á hæfileika okkar til að…

a) Greina liti.
b) Stjórna ljósmagni sem fellur á sjónu (retina).
c) Sjá í svart-hvítu.
d) Fá mynd sem skarpasta (fókusera).
e) Brjóta niður litarefnin.

Answer 15

d) Fá mynd sem skarpasta (fókusera).

Question 16

Hvað er óvenjulegt við frumuhimnu ljósnema (photoreceptors) í hvíld ?

a) Ljósnemar hafa enga hvíldarspennu (resting potential).
b) Jónagöng fyrir katjónir eru venjulega opin.
c) Hún er ekki gegndræp (permeable) fyrir Na+ -jónum.
d) Hún er ekki gegndræp fyrir Ca++ -jónum.
e) Það eru engin flutningaprótín fyrir Na+ og/eða K+.

Answer 16

b) Jónagöng fyrir katjónir eru venjulega opin.

Question 17

Þegar ljós fellur á auga

a) Lækkar himnuspennan í ljósnemum (photoreceptors) og losun boðefnisins glutamate eykst.
b) Hækkar himnuspenna í ljósnemum (photoreceptors) og losun boðefnisins glutamate minnkar.
c) Örvast bipolar frumur first og þær hafa síðan áhrif á ljósnemana, stafi og keilur.
d) Losnar orka sem nýtist til að tengja saman retinal og opsin í viðtökunum og við það losnar boðefni úr ljósnemunum.
e) Ekkert af ofantöldu er rétt.

Answer 17

b) Hækkar himnuspenna í ljósnemum (photoreceptors) og losun boðefnisins glutamate minnkar.

Question 18

Hver eftirfarandi fullyrðinga sem tengist greiningu á hljóðstyrk í heilbrigðu eyra er EKKI rétt.

a) Sterkt hljóð eykur sveifluna á himnum í kuðunginum, þ.á.m. grunnhimnunni (basilar membrane)
b) Sterkt hljóð veldur meiri örvin hárfrumu og við það eykst boðspennutíðni í tiltekinni skyntaugafrumu.
c) Sterkt hljoð veldur örvin fleiri hárfruma sem veldur þvi að fleiri skyntaugarfumur senda boð til heilabarkar.
d) Styrkur hátíðnihljóðs sem fellur fyrr á vinstra eyra miðað við það hægra er ekki sá sami.
e) Hljóð með háum styrk veldur hreyfingu á grunnhimnunni (basilar membrane) næst miðeyra heldur en hljóð með lágum styrk fjarri miðeyra.

Answer 18

e) Hljóð með háum styrk veldur hreyfingu á grunnhimnunni (basilar membrane) næst miðeyra heldur en hljóð með lágum styrk fjarri miðeyra.

Question 19

Skemmd á heilataug númer I veldur…

a) truflun í heyrn
b) truflun í lyktarskyni
c) truflun í bragðskyni
d) truflun í sjón
e) bæði a og c

Answer 19

b) truflun í lyktarskyni

Question 20

Ljósnemar(photoreceptors) sjónhimnu augans…

a) eru ljósnæmar stofrumur(glial cells)
b) sýna afskautun himnuspennu(lækkun himnuspennu) við ljós
c) sýna yfirskautun(hækkun himnuspennu) við ljós
d) losa hamlandi(inhibitory) boðefni
e) eru mest gegndræpar fyrir K+ í rökkri

Answer 20

c) sýna yfirskautun(hækkun himnuspennu) við ljós

Question 21

Á meðan á myrkuraðlögun augans stendur

a) Myndast litarefni í sjónfrumum á ný
b) Brotnar rhodopsin hraa niður
c) Er örvun á keilur sem næmar eru fyrir gráu ljósi meiri en á keilu sem næmar eru fyrir ljósi í öðrum litum
d) Minnkar hömlun bipolar frumna

Answer 21

a) Myndast litarefni í sjónfrumum á ný

Question 22

Í auganu berast boðin um nokkrar frumgerðir á leið sinni til heila. Hver eftirtalinna möguleika sýnir rétta boðleið?

a) Bipolar frumur - Hnoðafrumur - Stafir
b) Hnoðafrumur - Bipolar frumur – Stafir
c) Stafir - Bipolar frumur –Hnoðafrumur
d) Stafir - Hnoðafrumur - Bipolar frumur

Answer 22

c) Stafir - Bipolar frumur –Hnoðafrumur

Question 23

Hvað af eftirtöldu telst til hlutverka smábeinanna í miðeyranu?

a) Magna upp titring af völdum hljóðbylgna
b) Styrkgreina hljóðbylgjur
c) Verja hljóðhimnuna fyrir hávaða (t.d við byssuskot)
d) Tíðnigreina hljóðbylgjur
e) Bæði a og c

Answer 23

a) Magna upp titring af völdum hljóðbylgna

Question 24

Augað hefur þann eiginleika að geta numið ljós með breytilegu birtumagni (mjög bjart vs rökkur). Hvað af eftirtöldu kemur þar við sögu?

a) Breytingar á stærð ljósopsins
b) Bleiking litarefnanna (photopigment bleaching)
c) Mismunandi næmi bipolar fruma
d) A,b og c er rétt
e) Einungis a og b

Answer 24

e) Einungis a og b

Question 25

Hver eftirfarandi fullyrðinga um ljósop/sjáaldur (pupil) augans er ekki rétt?

a) Hæfileikinn til að breyta því minnkar með aldri
b) Stærð þess ræðst af sléttum vöðvum í lithimnunni (iris)
c) Ljósop minnkar þegar sterkt ljós fellur á auga og parasympatískar taugafrumur valda samdrætti í hringvöðvalagi lithimnunnar
d) Lítið ljósop stuðlar að aukinni sjónskerpu
e) Ljósopsviðbragð er notað til ákvörðunar á meðvitundarstigi

Answer 25

a) Hæfileikinn til að breyta því minnkar með aldri

Question 26

Skynjun tónhæðar, þ.e. tíðni hljóðsins ræðst af

a) Því, hversu hratt hárfrumurnar titra
b) Fjölda þeirra hárfruma sem titra
c) Staðsetningu hárfrumanna sem titra í innra eyranu
d) Hreyfingu vökvans (perilymph) í kuðungsrás
e) Því, hversu hratt þekjuhimnan (tectorial membrane) titrar

Answer 26

d) Hreyfingu vökvans (perilymph) í kuðungsrás

Question 27

Hvað af eftirtöldu á við um skyngreifingu (sensory coding)

a) Tegundagreining skynáreita (modality coding) byggir á sérhæfingu skynnemanna
b) Styrkur áreitisins ákvarðar tíðni boðspenna í aðlægum taugabrautum
c) Tegundagreining skynáreitis fer fram í stúku (thalamus)
d) A og b er rétt
e) B og c er rétt

Answer 27

d) A og b er rétt

Question 28

Skynnemi sem sýnir viðbrögð allan tíman sem langvarandi áreiti verkar á hann kallast

a) Tónískur (tonic)
b) Fasískur (phasic)
c) Blandaður (mixed)
d) Pacinian hylki
e) Ekkert af ofantöldu

Answer 28

a) Tónískur (tonic)

Question 29

Meginorsök gláku (glaucoma) er talin vera:

a. Afmýlun (demyelinization) sjóntaugarfruma.
b. Lækkaður þrýstingur í auga.
c. Hækkaður þrýstingur í auga.
d. Galli í aðhæfingu (accommodation) linsu.
e. Ekkert ofantalið.

Answer 29

c. Hækkaður þrýstingur í auga.

Question 30

Stefna hringhreyfingar skynjast best með:

a. Skjóðu (utriculus).
b. Poka (sacculus).
c. Bogagöngum (semicircular canals).
d. Stöðusteinum (otoliths).
e. 3 og 4 er rétt.

Answer 30

c. Bogagöngum (semicircular canals).

Question 31

Fjöldi mismunandi lyktartegunda, sem heilbrigð manneskja getur greint á milli, er:

a. Minni en 50.
b. Um 100.
c. 100 – 500.
d. 500 – 1000.
e. Um 10000.

Answer 31

e. Um 10000.

Question 32

Hver eftirtalinna skynnema flokkast ekki til líkamsskyns (somatic sensation):

a. Vöðvaspóla.
b. Lyktarfruma.
c. Sársaukaskynnemi.
d. Pacinian hylki.
e. Hitastigsnemi.

Answer 32

b. Lyktarfruma.

Question 33

Corti líffærið (organ of Corti):

a. Er í bogagöngunum (semcircular canals).
b. Situr á og sveiflast með hljóðhimnunni (tympanic membrane).
c. Situr á og sveiflast með grunnhimnunni (basilar membrane).
d. Er lítill vöðvi í miðeyra sem gegnir því hlutverki að dempa hávaða.
e. Er heilastofnskjarni sem tilheyrir heyrnarbrautinni (auditory pathway) til heilabarkar (cortex).

Answer 33

c. Situr á og sveiflast með grunnhimnunni (basilar membrane).

Question 34

Rannsóknir hafa sýnt að hvert bragð skynjast af fleiri en einni gerð bragðnema, þó ein þeirra sé næmust. Hver þeirra eftirtalinna bragðnema sem þekktir eru, skynjar “þriðja kryddið” (MSG, monosodiumglutamate) best?

a. Salt bragðnemar.
b. Beiskju bragðnemar.
c. Sætu bragðnemar.
d. Umami bragðnemar.
e. Súru bragðnemar.

Answer 34

d. Umami bragðnemar.

Question 35

Hver eftirfarandi fullyrðinga um bragð- og lyktarskynjun er rétt?

a. Jafnmargar lykt- og bragðtegundir greinast hjá manninum, þannig að bragð á sér alltaf samsvörun við lykt.
b. Skynnemar fyrir lykt og bragð er eins að uppbyggingu.
c. Boðin frá tungu annars vegar og nefi hins vegar berast upp til heila með sömu tauginni, heilataug I.
d. Bæði bragð- og lyktarefni tengjast skynnemanum beint eða með hjálp próteina, en til þess að það gerist verða þau að vera uppleyst í vökva.
e. Ekkert af ofantöldu er rétt.

Answer 35

d. Bæði bragð- og lyktarefni tengjast skynnemanum beint eða með hjálp próteina, en til þess að það gerist verða þau að vera uppleyst í vökva.

Question 36

Ýmsir kvillar hrjá manninn þegar skynfærin bregðast honum að nokkru leyti. Dæmi um slíka kvilla og orsakir þeirra eru hér að neðan. Hver eftirtalinna liða á ekki við rök að styðjast?

a. Sjónskekkja: kúlulaga yfirborð hornhimnunnar er ekki slétt.
b. Nærsýni: of ílöng augnkúla.
c. Völundarsvimi (Meniere sjúkdómur): breytingar á vökvamagni í miðeyra. Innra eyra.
d. Vagl (cataract): breytingar á augasteini, sem verður ógegnsær.
e. Heyrnaskerðing: skemmdir á hárfrumum vegna stöðugs hávaða í umhverfi.

Answer 36

c. Völundarsvimi (Meniere sjúkdómur): breytingar á vökvamagni í miðeyra.

væri innra eyra.

Question 37

Þegar ljós fellur á ljósnæmu frumurnar stafi og keilur:

a. Hleðst upp retinal.
b. Hleðst upp rhodopsin.
c. Yfirskautast fruman og losun á boðefninu glutamate minnkar.
d. Afskautast fruman og losun á boðefninu glutamate eykst.
e. Ekkert ofantalið er rétt.

Answer 37

c. Yfirskautast fruman og losun á boðefninu glutamate minnkar.

Question 38

3. Hver eftirfarandi fullyrðinga er ekki rétt?
   a. Stafir eru næmari en keilur.
   b. Í sjónu (retina) eru stafir hlutfallslega mun fleiri en keilur.
   c. Keilur gefa skarpari sjón en stafir.
   d. Stafir eru aðallega í miðjudæld (fovea) en keilur dreifðar um alla sjónu.
   e. Keilur eru þrenns konar en aðeins er til ein gerð af stöfum.

Answer 38

d. Stafir eru aðallega í miðjudæld (fovea) en keilur dreifðar um alla sjónu.

Question 39

MSG er stundum notað til að skerpa bragð af mat en það örvar..

a. Salt viðtaka á tungunni
b. Bæði salt og beiskju viðtaka
c. Sérhæfða glútamat lyktarviðtaka í lyktarþekju
d. Umami viðtaka á tungunni
e. Ekkert er rétt

Answer 39

d. Umami viðtaka á tungunni

Question 40

Skynnemar í innra eyra kallast

a. Posi (saccule)
b. Skjóða (utricle)
c. Hárfrumur (hair cells)
d. Stoðfrumur (supporting cells)
e. Biða (ampulla)

Answer 40

c. Hárfrumur (hair cells)

Question 41

Blindi bletturinn er kallaður svo af því að

a. Hann sést eki við skoðun á augnbotni
b. Þar eru hvorki stafir né keilur
c. Þar eru einungis stafir og því engin litastjón möguleg
d. Ljós getur ekki fallið á þann hluta sjónhimnunnar
e. Skynnemar þar losa hamlandi taugaboðefni

Answer 41

b. Þar eru hvorki stafir né keilur

Question 42

Hver eftirtalinna fullyrðinga um greiningu á staðsetningu skynáreitis er RÖNG

a. Hliðarhömlun stuðlar að meiri nákvæmni
b. Þeim mun minna viðtakasvæði þeim mun meiri nákvæmni
c. Samleitni taugafrumna eykur nákvæmni greiningar áreitis
d. Aukin svörun viðtakasvæða eykur nákvæmni greiningar áreitis
e. Skynáreiti í eðlilegum styrk verður að falla á svæði þar sem er sérhæfður skynnemi til að nema það

Answer 42

c. Samleitni taugafrumna eykur nákvæmni greiningar áreitis