Sınav (Blok1 sınavında çıkacak/çıkabilecekler) Flashcards
Bağ gücü (güçlü -> zayıf)
Kovalent,
İyonik,
Hidrojen,
Hidrofobik,
Van der Waals
Polarizasyona rağmen bazen dipoller oluşmaz, örn: …
CO2
Su dipol oluşturur mu?
Evet, …. dipol oluşturur
Suyun kolligatif özellikleri
Donma noktası,
Kaynama noktası,
Buhar basıncı,
Ozmotik basınç
Tıp = LİEN
Logos,
İatros,
Ethos,
Nomos
Logos
tıbbın bilgi dağarcığı,
bilgiye sahip olma
İatros
(& iatrojenik sorunlar)
yapabilme, beceri dağarcığı
(iatrojenik sorun hekimliğin sınırının aşılmasıyla ortaya çıkar)
Ethos
kabul edilebilir ve izin verilebilir olanların bilgisi (logos ve iatros’un nasıl yansıtılacağı)
zarar verme - yarar sağla
Nomos
denetleme
Uluslararası Biyoetik ve İnsan hakları Bildirgesi, 2005, UNESCO
- İnsan Onuru ve İnsan Hakları
- Yarar ve Zarar
- Özerklik ve Birey Sorumluluğu
- Onam
- Onam verme yeterliğine sahip olmayan bireylerin
rızası - Bireye saygı ve bireyin bütünlüğüne saygı
- Mahremiyet ve Gizliliğe saygı
- Eşitlik, Adalet, Hakkaniyet
- Ayrımcılık yapmamak, damgalamamak
10.Kültürel farklılıklara saygı ve çoğulculuk
11.Dayanışma ve İşbirliği
12.Toplumsal sorumluluk ve sağlık
13.Ortak yararlar
14.Gelecek kuşakları koruma
15.Çevreyi, biyosferi ve canlı çeşitliliğini korumak
Yunan Tıp Okulları ve tarih boyunca …
*Dogmatizm (Akılcılar)
Karystoslu Diokles
Mantık - teori o kadar önemli ki deney akla gelmiyor
Humoral teori
Hastalık mekanizmasının araştırılması
*Metodistler
Her hastalık grubuna ayrı yöntem
*Deneyciler (Ampirisizm)
İskenderiyeli Serapion
Bireysel hasta/hasta gruplarının sonuçları
Deneyim, klinik olgular ve analoji
Beden değil tedavi öncelikli
Gözlem/şansa bağlı keşifler
Bugün ki tıp=Akıl yürütme+Deney
TıpTarihi&Etik
Dogmatizm (Akılcılar)
Dogmatizm (Akılcılar)
Karystoslu Diokles
Mantık - teori o kadar önemli ki deney akla gelmiyor
Humoral teori
Hastalık mekanizmasının araştırılması
TıpTarihi&Etik
Metodistler
Metodistler
Her hastalık grubuna ayrı yöntem
TıpTarihi&Etik
Deneyciler (Ampirisizm)
Deneyciler (Ampirisizm)
İskenderiyeli Serapion
Bireysel hasta/hasta gruplarının sonuçları
Deneyim, klinik olgular ve analoji
Beden değil tedavi öncelikli
Gözlem/şansa bağlı keşifler
TıpTarihi&Etik
Hekimlik Türleri
Başucu
Kütüphane
Hastane
Laboratuvar
Toplum
TıpTarihi&Etik
Başucu Hekim
Araştırması Hasta
Eğitim biçimi/yeri Çıraklık
Hedefi Sağaltım
Örn. Hipokrat MÖ 460-370
TıpTarihi&Etik
Kütüphane hekimi
Araştırması Metin
Eğitim biçimi/yeri Skolastik, dilbilimsel, üniversite
Hedefi koruma, iyileştirme, yorum
Örn. Afrikalı Konstantinus Ölüm: 1098
TıpTarihi&Etik
Hastane Hekimi
Araştırması Hasta, organ
Eğitim biçimi/yeri Hastane
Hedefi Tanı
Örn. R.T.H. Laennec (1781-1826)
TıpTarihi&Etik
Laboratuvar hekimi
Araştırması Hayvan modeli
Eğitim biçimi/yeri Laboratuvar
Hedefi Anlama
Örn. Claude Bernard (1813-1878)
TıpTarihi&Etik
Toplum Hekimi
Araştırması Nüfus, istatistik
Eğitim biçimi/yeri Toplum
Hedefi Önleme
Örn. John Simon (1816-1904)
İnsan etkinliği olarak tıp
&
Bilgi ve beceri bütünü olarak tıp
İnsan etkinliği olarak:
Üretici bir etkinlik - bir hizmet üretimi - vasıflı bir emek - sanat (özgün) - meslek - sosyal kurum
Bilgi ve beceri bütünü olarak:
Teknik bir disiplin- bilimsel bilgiyi kullanır - bilgileri bağımsızdır - bir alt kültürdür
Girişime göre haklar
*Negatif Haklar (‘a dokunma)
Yaşama
İnanç
Konuşma
Mülkiyet hakkı
*Pozitif Haklar (‘ı sağla devlet)
Sosyal Güvenlik
Eğitim
Sağlık hakkı
~Birinci kuşak/Klasik haklar -____________
bireyi topluma ve devlete karşı korur
•Yaşama Hakkı ve Kişi dokunulmazlığı
•İşkence ve Kötü Muamele Yasağı
•Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği
•Düşünce ve İfade Özgürlüğü
•Din ve Vicdan Özgürlüğü
•Özel hayatın Gizliliği Hakkı
•Adil Yargılanma Hakkı
•Mülkiyet Hakkı
•Ayırımcılık Yasağı
•Toplantı ve Gösteri yürüyüşü hakkı
•Dernek Kurma Hakkı
•Çalışma Özgürlüğü
•Dilekçe Hakkı
•Seçme ve Seçilme Hakkı
•Kamu hizmetlerine girme hakkı
~İkinci kuşak (ekonomik, sosyal ve kültürel haklar)
•Sosyal Güvenlik
•Eğitim
•Sağlık
•Çalışma
•Sendika hakkı
•Toplu Sözleşme ve grev hakkı
Üçüncü kuşak haklar (Dayanışma Hakları)
•Barış hakkı
•Çevre hakkı
•Gelişme hakkı
•İnsanlığın ortak mirasından yararlanma hakkı
Sağlık hakkı hangi kuşak?
Sağlık hakkı 2. kuşak & Pozitif hak
Sağlık-İnsan hakları
Sağlığı bozan insan hakkı ihlalleri
İşkence, Kölelik, Kadın ve çocuklara şiddet, Zararlı geleneksel uygulamalar
Sağlık-İnsan hakları
İnsan hakları yoluyla hastalıklardan etkilenebillirliğin azaltılması
Eğitim hakkı
Sağlık hakkı
Gıda ve beslenme hakkı
Ayrımcılığa uğramama
Sağlık - İnsan hakları
Sağlıkta kalkınma yoluyla insan haklarının geliştirilmesi ya da ihlali
Katılım hakkı
Ayrımcılığa uğramama
Bilgilenme hakkı
Mahremiyet hakkı
Yaşam hakkı
Birinci kuşak (klasik hak) negatif hak
Sağlık hakkının değerlendirilebilmesi için dört ölçüt
Varlık
Erişilebilirlik (fiziksel, ekonomik ve bilgiye erişebilirlik)
Nitelik
Kabul edilebilirlik
İlk Hasta Haklarının yayınlandığı yer/bildirge
Dünya Tabipler Birliğinin 1981’de yayımladığı Lizbon Bildirgesi
Aydınlatılmış onamın temel elemanları
*Ön koşul
Yeterlilik
Gönüllülük
*Bilgi elemanı
Açıklama
Öneri
Anlama
*Onam Elemanı
Karar
Yetkilendirme
Hangisi aydınlatılmış onamın bir ön koşuludur?
Yeterlilik
Gönüllülük
Hangisi aydınlatılmış onamın bilgi elemanıdır?
Açıklama
Öneri
Anlama
Hangisi aydınlatılmış onamın, onam elemanlarıdır?
Karar
Yetkilendirme
Aydınlatılmış onamda temel aşamalar
Sırasıyla;
Gerekli bilgi -> Yeterli anlama -> Özerk karar -> Aydınlatılmış Onam
Gazi Yaşargil
Adnan Adıvar
Hippokrat
Nöroşiruji
İlk Sağlık Bakanı & bilim tarihçisi
Tıbbın babası
Gazi Yaşargil
Adnan Adıvar
Hippokrat
İbni Sina/Avicenna
Nöroşiruji
İlk Sağlık Bakanı
Tıbbın babası
Önleyici tıbbın kurucusu (El Kanun)
Galen (Bergama)
- 4 element/4 suyum teorisini korudu
- Hayvanda disseksiyon yaptı insana uyarladı
- “Atardamar kan taşır, idrar böbreklerde oluşur, ventriküllerde geçiş vardır (hatalı bilgi) ”
- Beynin yapılarının sınıflandırılmasında, yedi çift kraniyal sinir çiftinin tanımlanmasında ve servikal, brakiyal ve lomber sakral pleksusların tanımlanmasında etkili
___ sayılı Nüfus Planlaması hakkında kanun (____)
2827 sayılı kanun - üreme sağlığı çalışmaları için yasamız (1983)
10 hf.ya kadar gebelik sonlandırma
Eğitilmiş pratisyen hekime menstrüel regülasyon (kürtaj) yetkisi
Gönüllü cerrahi sterilizasyon
- ___, ___, ___, ___
doğumlar anne ve bebek açısından risklidir
18 yaş altı
35 yaş üstü
2 yıldan sık
4 ve üstü doğumlar anne ve bebek sağlığı açısından risklidir
“Çevresel kirleticilerle karşılaşma” bir _____ alanıdır
Çevre sağlığı ile ilgili sorunlar “Sağlıkta Eşitsizlik” göstergesidir