Lipidler/Yağ asitleri Flashcards
Kolesterol’ün atılımı
Kolesterol’ün halka yapısı insanlarda CO2 ve H2O’ya kadar yıkılamaz
üç formdan biri ile KC’den uzaklaştırılır:
safra kolesterolü
safra asitleri & safra tuzları
kolesterol esterleri
Primer Safra Asitleri
Kolik asit
Kenodeoksilik asit
hem polar hem nonpolar yüzey, barsakta emülsifiye edici ajan
kolesterol’e göre daha amfipatik
Safra asitlerinin biyosentezinde ilk ve hız kısıtlayıcı basamak mikrozomal bir enzim olan ____ basamağıdır.
• Oluşan safra asitleri __ ve __ ile peroksizomlarda konjuge olur.
• Oluşan bu konjugatlar _______ olarak adlandırılır.
Safra asitlerinin biyosentezinde ilk ve hız kısıtlayıcı basamak mikrozomal bir enzim olan 7α-hidroksilaz basamağıdır.
• Oluşan safra asitleri glisin ve taurin ile peroksizomlarda konjuge olur.
• Oluşan bu konjugatlar primer safra tuzları olarak adlandırılır.
Safra asitleri sentezinde oluşan Safra Tuzları
glikolik asit
glikokenodeoksilik asit
taurokolik asit
taurokendeoksilik asit
Steroidler hakkında bilinmesi gerekenler
Fosfolipaz A2
Fosfolipaz A2 uyaranlara yanıt olarak zar fosfolipitlerine saldırır ve gliserolün ortadaki karbon atomundan araşidonatı (20:4, Δ5,8,11,14) koparır
Fosfolipaz A2 kortizol tarafından inhibe edilir
Kolesterol & İzoprenoid sentezinde öncül ____
Asetil KoA
Hücre zar akışkanlığını etkileyen faktörler
- Kolestrol miktarı ile ters orantılı
- Yağ asidi zincir uzunluğu ile ters orantılı
- Yağ asidi doymamışlık derecesi ile doğru orantılı
- Sıcaklık ile doğru orantılı
Pirimidin hangi öncüllerden yapılmaktadır?
- Aspartat (karbon iskeleti)
- CO2
- Glutamine amid azotu
Pirimidin yıkılım ürünleri
- β-Alanin
- β-aminoizobütirat
- Amonyak (NH3)
- Karbondioksit (CO2)
Lipidler
tanım&sınıflandırma
Nonpolar olup organik çözücülerde çözünebilen maddeler
Sınıflandırma
1. Yağ asidleri
2. Gliserol türevleri
Trigliserid
Gliserofosfolipidler
3. Sifingolipidler
4. Sterol türevleri
Kolesterol, steroid h., D vit.
5. Terpenler (izoprenoidler)
A, E ve K vit.
Ubiqinon
Dolikol
KDH küresel 1. ölüm nedeni, KDH ölümlerinin %75-80’i ____ ile ilişkili
Atheroskleroz- Lipid etkili
Amfipatik lipid örn.
Fosfatidil kolin (Lesitin)
Fosfolipidler
Yağ asitleri
Doğal olarak bulunan YA’ların çoğu çift karbon sayılıdır (en çok
12-24).
Vücutta bulunan YA’ların hemen hepsi düz zincirlidir
örn. gösterim
Linoleik asit(ω6, 18:2, ∆^9,12)
Vücutta Bulunan Doymamış Yağ Asidleri
“___” Bağı İçerir
Vücutta Bulunan Doymamış Yağ Asidleri
“Cis” Bağı İçerir
\/
(Satüre [Doymuş] YA çift bağ içermez-sağlıksız)
Vücutta 9.C’den sonra çift bağ yapılamadığından; 9.C’den sonra çift bağ içeren YA’leri esansiyeldir:
Poliansatüre- iki veya daha fazla çift bağ:
Linoleik, linolenik ve araşidonik asid
YA Erime noktası
Zincir uzunluğu ↑ ⇒
Çift bağ sayısı ↑ ⇒
Zincir uzunluğu ↑ ⇒ erime noktası ↑
Çift bağ sayısı ↑ ⇒ erime noktası ↓
YA Doymamışlığı arttıkça İyot baglama ___
YA Doymamışlığı arttıkça İyot baglama artar
Yağ Asidlerinin Reaksiyonları
-Hidrojenlenme
Doymamış bağlardan
Çift bağlar doyurulur, Erime noktası yükselir; “Cis” bağlar “Trans”a çevrilir, Trans yağlar LDL-K düzeyini ve KDH riskini artırır
-Halojenlenme
Doymamış bağlardan
-Tuz oluşumu
Sabun: Organik asidlerin Na ve K tuzları
-Esterleşme
Gliserol ile esterleşme
-Saponifikasyon
Alkaliler ile TG’ler den YA’leri ayrılır
-Oksidasyon
Beta oksidasyon
YA’leri _____’dan başlar
Mikrozomal _____ çift bağ eklenebilir
Asetil KoA’lardan başlar
• Asetil KoA kaynağı mitokondridir
Mikrozomal desaturazlarca çift bağlar eklenebilir
YA plazmada taşınması
1.Kısa ve orta zincirli yağ asidleri “Albumine”bağlanarak
2. “Gliserole” veya “kolesterole” bağlı olarak “lipoproteinlerin” içinde
Dolaşımda yağ asidlerinin %90’dan fazlası esterleşmiş
şekilde bulunur
Eikozanoidler Yağ Asidi Türevleridir
_____’den köken alırlar
Araşidonik asidden (20 C) köken alırlar
1. Siklooksijenaz yolu
-Prostanoidler
-Prostaglandin
-Tromboksan
-Prostasiklin
2. Lipoksijenaz yolu
-Lökotrienler
-Lipoksinler (anti-inflamatuar)
Eikazanoik Asidlerin Kaynağı
- Diyetle alınan Linoleik ve Linolenik asit
Linoleik asid → eikoza
trienoik ve tetraenoik asid
(araşidonik asit) - Membran fosfolipitleri
Fosfolipaz A2 (kortizon ile inhibe; anti-inflamatuar etki) ile kırılarak
araşidonik asid elde edilir
Glirserol Türevleri
Triçilgliserol (trigliserit) TAG
Gliserolün YA esterleridir
Adipositlerde yağ damlacıkları şeklinde depolanırlar “depo yağ”- gerektiğinde “hormon sensitif lipaz” tarafından hidroliz edilip dolaşıma verilir
Hidrofob, kanda lipoproteinlerle taşınır
TAG sentezi
YA’lerinin kaynağı Açil-KoA
Gliserolkinaz ile başlar (yalnızca KC’de [temel TAG sentezleyici doku]bulunur)
“Açiltransferaz ile Fosfatidik asit oluşur”-TAG ve gliserofosfolipid sentezinde ortak öncül
Fosfataz ile Diaçilgliserol (DAG) oluşur; 3.C’a açil transferi ile TAG oluşur
Gliserol Türevleri
Gliserofosfolipidler
Fosfotidik asit türevleri
Fosfatidik asidde “H” yerine yan gruplar
gelerek
• Fosfatidilkolin (lesitin)
• Fosfatidiletanolamin
• Fosfatidilserin
• Fosfatidilinozitol
• Fosfatidilfosfatidilgliserol
(Difosfatidilgliserol= kardiyolipin) oluşur
• Plazmalojenler
• Platelet Aktive Edici Faktör (PAF)
Gliserol Türevleri
Gliserofosfolipidler
Kardiyolipin (Difosfatidilgliserol)
Mitokondriyal membranın
temel lipidi
Gliserole bağlı iki adet
fosfatidik asid bulunur
İnsanda antijenik özellikteki
tek gliserofosfolipid
Gliserol Türevleri
Gliserofosfolipidler
Plazmalojenler
Gliserofosfolipidin 1. karbonundaki doymamış yağ asidi ETER bağı yapar
FosfotiDAL Etanolamin (sinir doku)
FosfotiDAL Kolin (kalp doku)
Gliserol Türevleri
Gliserofosfolipidler
Gliserofosfolipid Türevi
PAF (Trombosit Aktivasyon Faktörü)
Hücre yüzey reseptörlerine bağlanır- trombotik ve akut
enflamatuvar olay tetikler
Vazodilatör etkisi vardır
Sfingozin Türevleri
Sifingozin 18C’lu amino alkol= Palmitik asid & serinden oluşur
• Sifingozine Amid bağı ile YA bağlanır= Seramid
ER’de sentezlenir
• Seramid’e Yan grupların bağlanmasıyla sifingozin türevleri oluşur
Sfingozin türevleri:
• Sifingomiyelin
• Glikosfingolipid
-Serebrozid & Globozit (nötral lipid)
GlukoSerebrozid
GalaktoSerebrozid
• Gangliozid
Oligosakkarit ve SiyalikAsit içerirler
Sterol Türevleri
KOLESTROL
Safra tuzları, Steroid hormonlar, D vitamini metabolik yolaklarının başlangıç noktası
Steroid çekirdek (steran halka) + hidrokarbon yan zincir (C17)
Hormon öncülüdür
Lipoproteinlerin içinde bulunur