Lipidler/Yağ asitleri Flashcards

1
Q

Kolesterol’ün atılımı

A

Kolesterol’ün halka yapısı insanlarda CO2 ve H2O’ya kadar yıkılamaz

üç formdan biri ile KC’den uzaklaştırılır:
safra kolesterolü
safra asitleri & safra tuzları
kolesterol esterleri

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Primer Safra Asitleri

A

Kolik asit
Kenodeoksilik asit

hem polar hem nonpolar yüzey, barsakta emülsifiye edici ajan
kolesterol’e göre daha amfipatik

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Safra asitlerinin biyosentezinde ilk ve hız kısıtlayıcı basamak mikrozomal bir enzim olan ____ basamağıdır.
• Oluşan safra asitleri __ ve __ ile peroksizomlarda konjuge olur.
• Oluşan bu konjugatlar _______ olarak adlandırılır.

A

Safra asitlerinin biyosentezinde ilk ve hız kısıtlayıcı basamak mikrozomal bir enzim olan 7α-hidroksilaz basamağıdır.
• Oluşan safra asitleri glisin ve taurin ile peroksizomlarda konjuge olur.
• Oluşan bu konjugatlar primer safra tuzları olarak adlandırılır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Safra asitleri sentezinde oluşan Safra Tuzları

A

glikolik asit
glikokenodeoksilik asit
taurokolik asit
taurokendeoksilik asit

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Steroidler hakkında bilinmesi gerekenler

Fosfolipaz A2

A

Fosfolipaz A2 uyaranlara yanıt olarak zar fosfolipitlerine saldırır ve gliserolün ortadaki karbon atomundan araşidonatı (20:4, Δ5,8,11,14) koparır

Fosfolipaz A2 kortizol tarafından inhibe edilir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Kolesterol & İzoprenoid sentezinde öncül ____

A

Asetil KoA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hücre zar akışkanlığını etkileyen faktörler

A
  • Kolestrol miktarı ile ters orantılı
  • Yağ asidi zincir uzunluğu ile ters orantılı
  • Yağ asidi doymamışlık derecesi ile doğru orantılı
  • Sıcaklık ile doğru orantılı
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Pirimidin hangi öncüllerden yapılmaktadır?

A
  • Aspartat (karbon iskeleti)
  • CO2
  • Glutamine amid azotu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Pirimidin yıkılım ürünleri

A
  • β-Alanin
  • β-aminoizobütirat
  • Amonyak (NH3)
  • Karbondioksit (CO2)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Lipidler

tanım&sınıflandırma

A

Nonpolar olup organik çözücülerde çözünebilen maddeler

Sınıflandırma
1. Yağ asidleri
2. Gliserol türevleri
Trigliserid
Gliserofosfolipidler
3. Sifingolipidler
4. Sterol türevleri
Kolesterol, steroid h., D vit.
5. Terpenler (izoprenoidler)
A, E ve K vit.
Ubiqinon
Dolikol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

KDH küresel 1. ölüm nedeni, KDH ölümlerinin %75-80’i ____ ile ilişkili

A

Atheroskleroz- Lipid etkili

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Amfipatik lipid örn.

A

Fosfatidil kolin (Lesitin)
Fosfolipidler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Yağ asitleri

A

Doğal olarak bulunan YA’ların çoğu çift karbon sayılıdır (en çok
12-24).

Vücutta bulunan YA’ların hemen hepsi düz zincirlidir

örn. gösterim
Linoleik asit(ω6, 18:2, ∆^9,12)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Vücutta Bulunan Doymamış Yağ Asidleri
“___” Bağı İçerir

A

Vücutta Bulunan Doymamış Yağ Asidleri
“Cis” Bağı İçerir
\/

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

(Satüre [Doymuş] YA çift bağ içermez-sağlıksız)

Vücutta 9.C’den sonra çift bağ yapılamadığından; 9.C’den sonra çift bağ içeren YA’leri esansiyeldir:

A

Poliansatüre- iki veya daha fazla çift bağ:

Linoleik, linolenik ve araşidonik asid

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

YA Erime noktası
Zincir uzunluğu ↑ ⇒
Çift bağ sayısı ↑ ⇒

A

Zincir uzunluğu ↑ ⇒ erime noktası ↑
Çift bağ sayısı ↑ ⇒ erime noktası ↓

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

YA Doymamışlığı arttıkça İyot baglama ___

A

YA Doymamışlığı arttıkça İyot baglama artar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Yağ Asidlerinin Reaksiyonları

A

-Hidrojenlenme
Doymamış bağlardan
Çift bağlar doyurulur, Erime noktası yükselir; “Cis” bağlar “Trans”a çevrilir, Trans yağlar LDL-K düzeyini ve KDH riskini artırır
-Halojenlenme
Doymamış bağlardan
-Tuz oluşumu
Sabun: Organik asidlerin Na ve K tuzları
-Esterleşme
Gliserol ile esterleşme
-Saponifikasyon
Alkaliler ile TG’ler den YA’leri ayrılır
-Oksidasyon
Beta oksidasyon

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

YA’leri _____’dan başlar
Mikrozomal _____ çift bağ eklenebilir

A

Asetil KoA’lardan başlar
• Asetil KoA kaynağı mitokondridir

Mikrozomal desaturazlarca çift bağlar eklenebilir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

YA plazmada taşınması

A

1.Kısa ve orta zincirli yağ asidleri “Albumine”bağlanarak
2. “Gliserole” veya “kolesterole” bağlı olarak “lipoproteinlerin” içinde

Dolaşımda yağ asidlerinin %90’dan fazlası esterleşmiş
şekilde bulunur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Eikozanoidler Yağ Asidi Türevleridir

_____’den köken alırlar

A

Araşidonik asidden (20 C) köken alırlar
1. Siklooksijenaz yolu
-Prostanoidler
-Prostaglandin
-Tromboksan
-Prostasiklin
2. Lipoksijenaz yolu
-Lökotrienler
-Lipoksinler (anti-inflamatuar)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Eikazanoik Asidlerin Kaynağı

A
  1. Diyetle alınan Linoleik ve Linolenik asit
    Linoleik asid → eikoza
    trienoik ve tetraenoik asid
    (araşidonik asit)
  2. Membran fosfolipitleri
    Fosfolipaz A2 (kortizon ile inhibe; anti-inflamatuar etki) ile kırılarak
    araşidonik asid elde edilir
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Glirserol Türevleri

Triçilgliserol (trigliserit) TAG

A

Gliserolün YA esterleridir

Adipositlerde yağ damlacıkları şeklinde depolanırlar “depo yağ”- gerektiğinde “hormon sensitif lipaz” tarafından hidroliz edilip dolaşıma verilir

Hidrofob, kanda lipoproteinlerle taşınır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

TAG sentezi

A

YA’lerinin kaynağı Açil-KoA

Gliserolkinaz ile başlar (yalnızca KC’de [temel TAG sentezleyici doku]bulunur)

“Açiltransferaz ile Fosfatidik asit oluşur”-TAG ve gliserofosfolipid sentezinde ortak öncül

Fosfataz ile Diaçilgliserol (DAG) oluşur; 3.C’a açil transferi ile TAG oluşur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Gliserol Türevleri Gliserofosfolipidler
Fosfotidik asit türevleri Fosfatidik asidde “H” yerine yan gruplar gelerek • Fosfatidilkolin (lesitin) • Fosfatidiletanolamin • Fosfatidilserin • Fosfatidilinozitol • Fosfatidilfosfatidilgliserol (Difosfatidilgliserol= kardiyolipin) oluşur • Plazmalojenler • Platelet Aktive Edici Faktör (PAF)
26
Gliserol Türevleri Gliserofosfolipidler Kardiyolipin (Difosfatidilgliserol)
Mitokondriyal membranın temel lipidi Gliserole bağlı iki adet fosfatidik asid bulunur İnsanda antijenik özellikteki tek gliserofosfolipid
27
Gliserol Türevleri Gliserofosfolipidler Plazmalojenler
Gliserofosfolipidin 1. karbonundaki doymamış yağ asidi ETER bağı yapar FosfotiDAL Etanolamin (sinir doku) FosfotiDAL Kolin (kalp doku)
28
Gliserol Türevleri Gliserofosfolipidler Gliserofosfolipid Türevi PAF (Trombosit Aktivasyon Faktörü)
Hücre yüzey reseptörlerine bağlanır- trombotik ve akut enflamatuvar olay tetikler Vazodilatör etkisi vardır
29
Sfingozin Türevleri
Sifingozin 18C’lu amino alkol= Palmitik asid & serinden oluşur • Sifingozine Amid bağı ile YA bağlanır= Seramid ER’de sentezlenir • Seramid’e Yan grupların bağlanmasıyla sifingozin türevleri oluşur Sfingozin türevleri: • Sifingomiyelin • Glikosfingolipid -Serebrozid & Globozit (nötral lipid) GlukoSerebrozid GalaktoSerebrozid • Gangliozid Oligosakkarit ve SiyalikAsit içerirler
30
Sterol Türevleri
KOLESTROL Safra tuzları, Steroid hormonlar, D vitamini metabolik yolaklarının başlangıç noktası Steroid çekirdek (steran halka) + hidrokarbon yan zincir (C17) Hormon öncülüdür Lipoproteinlerin içinde bulunur
31
Sterol türevleri Safra asitleri
Safra Asidi Sentezi 7-α Hidroksilaz ile başlar (hız kısıtlayıcı basamak) Primer safra asidleri KC’de sentezlenir; Sekonder safra asidleri barsakta Konjugasyon: Glisin, Taurin
32
Sterol Türevleri D vit
Deride 7-dehidrokolesterol B halkası non-enzimatik açılarak provitamin kolekalsiferole (D3) dönüşür, dolaşıma salınır KC’de hidroksillenir= 25-OH-kolekalsiferol (depo formu) oluşur Böbrekte (aktif vit D3) oluşur
33
İzoprenoidler
- A vitamini - E vitamini - K vitamini - Ubiqinon (e- taşıyıcı) - Dolikol (oligosakkarit taşıyıcı)
34
Biyolojik bakımdan önemli stereoidler
-D vitaminleri -Adrenal korteks hormonları -Cinsiyet hormonları -Safra asitleri
35
Steroid nedir
4 halkadan oluşan bir karbon iskeletine sahip lipitlerdir İzopren türevi lipid 4 halkalı yapı (A,B,C- siklohekzan & D siklopentan halkası)- halkaların hepsine birden steran halkası denir
36
Vücutta en çok bulunan stereoid ve yapısı
Kolestrol Steroid çekirdeğe; metil grupları(CH3), alkil zincir, -OH grubu bağlıdır
37
Kolestrol vücutta;
insanlarda SERBEST halde veya uzun zincirli YA ile ESTER yapmış halde - kolestrol esteri Hücre membranı esansiyel komponentlerinden Plazma lipoproteinlerin dış katmanında
38
Kolestrol esterleri, kolesterolün
dokudaki depo hali (esterleşen kolestrol daha hidrofobik hale gelir)
39
Kolestrol birçok metabolik yolun başlangıç noktası;
- Hormonların (adrenal korteks ve cinsiyet hormonları) - D vitamini - Safra tuzlarının yapısındadır veya oluşumuma katılır
40
Kolestrol çok sayıda steroid hormonun öncüsüdür;
- Gonadal Steroidler Androjen (testesteron) Östrojen (östradiol) - Adrenokortikal Hormonlar [böbrek üstü bezi] Glukokortikoidler (kortizol) Mineralokortikoidler (aldosteron) - Progestinler (progesteron)
41
stres faktörleri durumunda ____ olan ______ , _____ salgılanır
Katelokolaminler Mineralokortikoid Glukokortikoid
42
Vücutta Kolesterolün yarıya yakını sentezle (____), diğer kısmı ise diyetle (____) Çekirdekli hücrelerin hemen hepsi kolesterol sentezleyebilir ve sentez ____ ve ____ gerçekleşir. Sentezin çoğu _____, ____ ve _____ de kolesterol sentezler _______ vücudun kolesterol dengesinin düzenlenmesinde merkezi
Vücutta Kolesterolün yarıya yakını sentezle (endojen) diğer kısmı ise diyetle (eksojen) Çekirdekli hücrelerin hemen hepsi kolesterol sentezleyebilir ve sentez ER ve sitozolde gerçekleşir Sentezin çoğu KC’de, ama deri ve böbrek de kolesterol sentezler KC vücudun kolesterol dengesi düzeninde merkezi
43
İzoprenoidlerin ve kolesterolün sentezindeki öncül madde, aktive edilmiş _____ olan _____ Kolestroldeki tüm karbonlar ____’tan gelir
İzoprenoidlerin ve kolesterolün sentezindeki öncül madde, aktive edilmiş asetik asit olan asetil-KoA Kolestroldeki tüm karbonlar asetat’tan gelir
44
Kolestrol sentezinde hız kısıtlayıcı basamak ve inhibitörleri ilk halkalı yapı
HMG-KoA redüktaz (DER enzimidir) inhibitörleri, Kolestrol, Mevalonat Lanosterol kolestrol sentezinde ilk halkalı yapı
45
HMG-KoA redüktaz enzimi ___, ____, ____ ve ____ başta olmak üzere kolesterol sentezleme yeteneği olan tüm hücrelerin _____’da bulunur
HMG-KoA redüktaz enzimi KC, ince barsak, adrenaller ve gonadlar başta olmak üzere kolesterol sentezleme yeteneği olan tüm hücrelerin ENDOPLAZMİK RETIKULUM’unda bulunur
46
Kolestrol’ün atılımı
Kolestrol halka yapısı insanda CO2 ve H2O’ya kadar yıkılamaz KC’de endojen kolestrol’ün bir kısmı hepatosit membranına yerleşir, geri kalan atılır: safra kolestrolü, safra asitleri, kolestrol esteri
47
Safra içine kolesterol atılmak için salgılanır Barsaklara geçen safrada bulunan kolesterolün bir kısmı atılmadan barsaktaki bakterilerce değiştirilir ve kolesterolün indirgenmiş türevleri oluşur: ______ ve _____ oluşur
Kolesterolün indirgenmiş türevleri: Koprostanol ve Kolestanol
48
Kolestrol türevi Safra asitleri yapısı
Steroid çekirdeğe bağlı hidroksil ve karboksil grupları içeren Amfipatik yapı
49
Primer Safra asitleri
KC’de Kolestrol’den sentezlenir - Kolik asit - Kenodeoksilik asit Barsakta emülsifiye edici ajanlar
50
Primer safra asitlerinin Sekonder safra asitlerine dönüşümü
ileumda barsak bakterileri ile olur
51
Safra asitleri ____ ve _____ ile ______’da konjuge olur, oluşan konjugatlara _______ denir
Safra asitleri glisin ve taurin ile peroksizomlarda konjuge olur, oluşan konjugatlar primer safra tuzları
52
Safra tuzları: (safra asitlerinin glisin ve taurin ile peroksizomlarda konjigasyonu sonucu oluşan konjugatlardır)
Glikokolik asit Glikokenodeoksilik asit Taurokolik asit Taurokenodeoksilik asit (safra asitlerine göre daha etkili deterjanlardır)
53
Safra tuzları aktif transport ile ileumdan emilir, ____’e bağlı olarak KC gelir ve bir kısmı dışkı ile atılır
Safra tuzları aktif transport ile ileumdan emilir, albümin’e bağlı olarak KC gelir ve bir kısmı dışkı ile atılır KOLESTROL’ün önemli bir ATILIM yolu
54
Kolestrol türevi vitamin
(Cholecalciferol) D vitamini
55
Fitosteroller bitkilerde en çok bulunan steroller: _______, _______, ________, _______ Sterollerin doymuş haline _______ denir
(bitki sterolleri) steroid alkol bitkilerde en çok bulunan steroller: Ergosterol, Betasitosterol, Stigmasterol, Kampestrol Sterollerin doymuş haline Stanol denir
56
Memeli hücresinde bulunan Fosfolipaz A2
Kortizol (steroid hormon- Glukokortikoid) tarafından inhibe edilir hormonlara ve uyaranlara yanıt olarak membran fosfolipidlerine saldırır -> gliserolün ortadaki C’undan ARAŞİDONAT’ı koparır
57
Kolestrol’ün işlevi
- Membran yapısında (aşırı akışkanlığı ve fosfolipidler arası kristalleşmeyi önler) - Öncül madde - Safra Asitleri - Hormonlar - D vitamini - Lipoprotein
58
KC kolesterolü ______ ______ ______ yaparak elimine etmeye çalışır
-safraya atılarak, -dokulara giden plazma lipoproteinlerin parçası olarak, -barsak lümenine salgılanan safra tuzları olarak kolesterol KC tarafından elimine edilmeye çalışılır
59
Fosfolipidler ve Glikolipidler _____ lipidleridir
Fosfolipidler ve Glikolipidler membran lipidleridir
60
GliSeroFosfolipidler özellik ve örnekleri
Amfipatik, Safranın esansiyel bileşimi Tümü FOSFOTİDİK asit içerir veya türevidir Hücre alışkanlığını fosfolipidlerin YA içeriği belirler Fosfatidil KOLİN= Lesitin (Sürfaktan bileşiminde) Fosfatidil Serin, Fosfatidil Kolin (Lesitin)-Sürfaktan yapımı, Fosfatidil Etanolamin (Sefalin), Fosfatidil İnozitol, Fosfatidil Gliserol- Kardiyolipin öncülü
61
GliSeroFosfolipidler ______ hariç tüm hücrelerin DÜZ ER’da sentezlenir
Gliserofosfolipidler olgun eritrositler hariç tüm hücrelerin DÜZ ER’da sentezlenir
62
GliSeroFosfolipid Sentez
L-Gliserol 3-fosfat | | açil-KoA sentetaz, YA sentezledi x2 açil transferaz x2 | | Fosfatidik Asit
63
Gliserofosfolipid sentezinde yağ asidi sentezleyen enzim
açil-KoA sentetaz
64
Gliserofosfolipid sentez adımları
Gliserol 3-Fosfat | (açil KoA sentetaz YA sentezledi x2) (açil transferaz x2) | Fosfatidik Asit | Diaçilgliserol | CDP-Diaçilgliserol + Inozitol/Gliserol veya Diaçilgliserol + CDP-Kolin/Etanolamin | Gliserofosfolipid
65
CDP-Diaçilgliserol +____/____ veya Diaçilgliserol + CDP-____/_____
CDP-Diaçilgliserol + Inozitol/Gliserol veya Diaçilgliserol + CDP-Kolin/Etanolamin
66
Gliserofosfolipidler SADECE KC’DE FosfatidilEtanolamin<->FosfatidilSerin’e “Fosfatidil etanolamin-serin transferaz” ile FosfatidilEtanolamin<->FosfatidilKolin’e “Metiltransferaz” ile Yani elimizde ___ varsa ___ elde edebiliriz
SADECE KC’DE FosfatidilEtanolamin->Serin’e “Fosfatidil etanolamin-serin transferaz” ile FosfatidilEtanolamin->Kolin’e “Metiltransferaz” ile Yani elimizde Kolin varsa Serin elde edebiliriz
67
Serebrozit
pH 7’de Yüksüz= NÖTRAL LİPİD Seramide bağlı TEK ŞEKER GRUBU
68
Globozit
Nötral Lipid İki veya daha fazla şeker içerir
69
Globozit
Nötral Lipid İki veya daha fazla şeker içerir
70
GliSeroFosfolipidler Lizozomlarda ____ tarafından yıkılır
Fosfolipaz
71
Fosfatidilinozitol Bifosfat (PIP2) Hücre içi sinyal iletimi, İkincil habercilerin öncülü, Araşidonik asit deposu
Fosfatidilinozitol Bifosfat (PIP2) | (IP3) Inositol Trifosfat | (fosfolipaz) | (DAG) Diaçilgliserol
72
Lipoproteinlerin görevleri
Suda çözünmeyen yağların kanda taşınması Bazı enzimler için gerekli kofaktörlerin taşınması
73
Lipoproteinler dansite sırasına göre
Şilomikron- sentez barsak, B-48 VLDL- sentez KC, B-100 IDL- (VLDL-LDL) metabolizması, B-100 LDL- (VLDL-LDL) metabolizması, B-100 HDL- sentez KC ve barsak, A
74
Lipidlerin biyolojik fonk.
Dehidratasyon önleyici Membran yapısında Konsantre enerji deposu Hücresel aktivite regulasyonu (hormon) Steroid yapıdaki lipidler hem hormon hem yapısal materyal
75
Sfingolipidler Gliserol iskeleti yoktur, _____ iskeletine sahiptir Sfingozin=___+___ Sfingozin+YA=seramid ________ membran yapısının ana bileşenidirler.
Sfingolipidler Gliserol iskeleti yoktur, Sfingozin iskeletine sahiptir Sfingozin=Serin+ Palmitik asit Sinir sistemi membran yapısının ana bileşenidirler.