Samstarf við aðstandendur - 15.ágúst Flashcards
Samfara þeirri stefnu að fólk haldi áfram að búa á heimilum sínum sem allra lengst hefur aukin ábyrgð færst til hverra?
Til aðstandenda
Hvað er óformleg umönnun ?
Umönnun veittt af nákomnum einstaklingi, fjölskyldu eða vini. Hún felur í sér marghátta aðstoð við persónulega umönnun, heimilishald og sérhæfða meðfeðr. Hún er ólaunuð og byggir átilfinniglaegu sambandi, væntumþykju, kvöð eða skyldurækni
Eru mörkin milli formlegrar og óformlegrar umönnunaraðila að verða stöðugt óljósari eða ljósari ?
Óljósari, meiri samblanda í verkum ekki einhver verkaskipting
Finna aðstandendur fyrir álagi hér á landi ?
Flestir verða á eh tímapunkti aðstandendur inna heilbrigðiskerfisins.
Á Íslandi, líḱt og hinum onrðulöndunum, eru gerðar frekar litlar körfur til aðstandenda en þróunin hér og í öðrum evrópulöndum er á leiðini í svipaða átt og N-ameríka. Rannsóknir sýna að aðstanendur finna fyrir í mörgum tilvikum fyrir álagi og kalla eftir meiri stuðningi
Hvað gera aðstandendur ?
- þeir sjá um heimilið og restur þess eftir því sem þeir geta
- þeir aðstoða við ADL, bæði persónulegar og almennar
- takast á við einkenni sjúkdóms/vanlíðan og óróleika sjúklings
- í sumum tilvikum sjá þeir um sérhæfða meðferð eins og sáraskiptingar, blóðskilun og lyfjagjafir (ekki regla hér á landi)
- eru samhæfing þjónustu ólíkra aðila
- hér á landi sjá þeir um að kaupa inn mat, lyf, föt og panta ýmsa þjónustu og veita þeim félagsskap
Hver er jákvæð áhrif þess að vera umönnnaraðili ?
hefur veirð lýst eins og að njóta samvista við maka, foreldra og börn
hvaða áhrif teljast neikvæð í að vera umönnunaraðili ?
yfirleitt mest áberandi meðal þeirra sem annast einstaklinga með heilabilun. miklar endurtekingar, þau fylgja manni kannski hver sem þau fara og getur orðið mjög erfitt
Áhrif þess að vera umönnunaraðili á heilsufar, lífsgæði og líkama ?
- Fram hafa komið margvísleg heilsufarsleg áhrif s.s aukin tíðni þunglyndis, kvíði, streita, svefnerfiðleikar
- svo stoðkerfisvandamál t.d einstaklingur þarf mikla astoð við að standa og setjast upp
áhrif þess að vera umönnunaraðili á félagsleg tengs og fjárhagsleg tengsl ?
- umönnunaraðilum finnst þeir verða einangraðir og komast ekki af heimilinu. Heimsóknum fækkar og samskipti dragast saman
- fjölmargar rannsóknir sýna að atvinnuþátttaka minnkar, tekjur heimilisins dragast saman og útgjöld aukast. þurfum að hafa áhyggjru á mörgum ungum konum því þær hætta snemma til að sjá um maka t.d
Hver er reynsla þeirra sem eru umönnunaraðilar ?
- Talað er um huglæga upplifun (subjective experience) í tengslum við það að vera umönnunaraðili - mótast af samböndum, viðmiðum, sögu og hefðum
- Margir eru þakklátir fyrir að geta haldið áfram að búa með sínu fólki t.d maka
- Samfara minnkaðri líkamlegri og/eða andlegri færni þess sem nýtur umönnunar verður reynslan erfiðari
- Fólk talar um að setja sitt eigið líf til hliðar, er bundið heima og nýtir stóran hluta af sínum tíma til að veita umönnun, sjá um skipulagningu og halda heimili
- algengt er að fólki finnist það standa eitt, geti ekki leitað til neins og finnst það ekki kunna að takast á við hlutina
Rannsóknir hafa verið að skoða hvað sé hjálplegur stuðningur við aðstandendur, hvað kom út úr því ?
- að það sé litið á aðstandendur sem starfsmenn, gríðarlega mikilvægan þátt heilbrigðiþjónustunnar sem ber að styðja. að aðstandendum finnist þeir vera partur af þessari umönnunarkeðju og að þess sé ekki sjálfsagður hlutur
- að fyrirbyggja og koma í veg fyrir uppgjöf og veikindi. Vera alltaf að velta fyrir sér hvernig gengur hjá aðstandenda, þarf hann meiri hvíld
- þurfum að þekkja og bregðast við vísbendinum um hrakandi heilsufar og/eða neikvæðar tilfinningar hjá aðstandenda
- spyrja aðstandendur hvernig þeir telji sig geta haldið umönnun áfram, hvað þeir þurfi til að endurnýja sig og einbeita sér að getu og seiglu
Niðurstaða rannsókna um árangursríkan stuðning - hvað getum við gert til að hjápa aðstandendum ?
- Haldgóð fræðsla um eðli veikinda og meðferð þar sem lögð er áhersla á gagnvkæmni í samskiptum er hjálpleg
- leiðir til að takast á við streitu, hópar þar sem fjallað er um eðli veikinda, o gum leiðir til að takast á við aðstæður
- hvatt er til þess að skapa aðstæður fyrir aðstandendur til að hittast í stuðningshópum (án fagmanna) og ræða reynslu sína og erfiðleika
- lögð er áhersla á hvíld og möguleika til að halda fyrra lífi áfram
Hvað nefna aðstandendur í rannsóknum um stuðning?
- Hvert á að leita, hvar liggja upplýsingar?
- vilja fá ábendingar um eigin sjálfsumönnun
- leggja áherslu á mikilvægi skilningsríkra og jákvæðra samskipta
- vilja að þekking þeirra og reynsla sé metin
- að sjá fram í tímann og vita hverni bregðast skuli við breytingum á heilsufari
Fræðileg samaantekt um persónumiðuð samskipti: hvað kom út úr henni ?
- Aðstandendur vilja njóta góðra samskipta við starfsfólk
- aðstandendum finnst mikilvægt að samræmis sé gætt í því hvernig aðstoð og umönnun er veitt
- aðstandendum finnst mikilvægt að finna styrkingu (Empowerment)
Hvernig geta hjúkrunarfræðingar unnið með aðstandendum ?
- upplýsingasöfnun og mat á líðan og álagi á aðstandendur - gott að framkvæma reglulega
- má finna einkenni um álag, streitu eða heilsufarslegar afleiðingar umönnunar?
- hve vel ræður umönnunarðili við hlutverk sitt?
- hve tilbúinn er viðkomandi til að sinna hlutverkinu ? spurningar eins og: hvaða aðstoð og bjargráðum býrð þú yfir? hvernig er fjárhagsstaðan? hvernig finnst þér ganga að takast á við aðstæður ?
Hvaða leiðir og bjargráð geta hjúkrunarfræðingar nýtt?
- umönnunaraðilar verða að geta treyst á aðstoð hjfr í samskiptum sínum við kerfið. því þurfa hjfr að vita um þá þjónustuvalkosti sem í boði eru og aðstoða fjölskylduna við að ná sambandi við þá sem taka ákvarðanir um þjónustu
- hjfr í heimahjúkrun gera áætlun um fyrirkomulag vinnnunnar í samvinnu viðaðstandendur
- fjölskylduráðgjöf- fjölskyldufundir (sérstaklega mikilvægt til að dreifa álagi milli aðstandenda) - hjálpa fjöslkyldunni við að samhæfa verkefnin
- stuðningur - hvíldarinnlagnir, dagþjálfun, liðveisla á heimili
- þjónustan þarf að breyatst í takt við breytingar á ástandi og aðstæðum
Hvað leiðir til góðs samstarfs heimahjúkrunar og aðstandenda ?
- árangur í heimahjúkrun byggir á góðu samstarfi við fjölmarga aðila og eru aðstandendur meðal þeirra
- í mörgum tilvikum eru aðstandendur, sérstaklega markar, mikilvægustu samstarfsmenn heimahjúkrunar
- á Íslandi er þess vænst að aðstandendur sjái til þess að nauðsynlegar birgðir séu til staðar (lyf, matur, sáraumbúðir) , hjálpi sjúklingi til læknis og í aðra þjónustu og sjá til þess að föt og skór séu í lagi
- aðstandendur veita félagsskap og tilfinningalegan stuðning
Einstaklings- og fjölskyldumiðuð aðstoð við markmiðasetningu (Giosa ofl) aðal niðurstöður?
- að festa sig ekki við hefðbundar aldurhugmyndir eykur virðingu
- að gera með frekar en að gera fyrir
- tengslasamskipti þar sem áhersla er lögð á gagnvkæmi
- samvinna gengur betur ef notandinn og umönnunaraðilinn leiða
