Heimilið sem vettvangur heilbrigðisþjónustu - 12.ágúst Flashcards
í hverju felst heimahjúkrun ?
Hjúkrunarþjónusta fyrir einstaklinga og fjölskyldu þeirra sem veitt er á heimilum einstaklinga með það að markmiði að auka vellíðan, aðstoða við ADL, lina þjáningu, fyrirbyggja heilbrigðisvandamál og efla heilbrigði
Hverjir spila stóran þátt í heimahjúkrun ?
Aðstandendur einstaklinga. Samstaf með þeim og stuðingur fyrir þá í umönnunarhlutverkinu
þurfa hjúkrunarfræðingar í heimahjúkrun að hafa víðtæka þekkingu á heilbrigði, heimili og fleiri hlutum ?
já
- heimahjúkrunarfræðingar þurfa að vita mikilvægi heimilis fyrir vellíðan, hverjar grunnþarfir manns eru, langvinn heilsufarsvandamál, tæknig og skipulag þjónustu ásamt stuðningsúrræðum og boðleiðum (rafrænum samskiptum) og svo auðvitað samvinnu stétta.
Hver er lykillinn að árangursríkri heimahjúkrun ?
þverfagleg samvinna
Í greininni The home healthcare nurse er talað um 5 eiginleika sem lýsa því hvernig heimahjúkrun er, hverjir eru þessir 5 eiginleikar ?
- Sjálfstæði
- hjfr þarf að geta staðið á eigin fótum, vinna oft einir - Sveigjanleiki
- Persónumiðuð, heildræn þjónusta
- að sjá einstaklinginn eins og hann er og hans aðstæður - Skipulagning og samhæfing þjónustu
- stór partur þar sem t.d teymisstjórar í heimahjúkrun eru í samvinnu við marga aðila, bæði hjfr, sjúkraliða, félagsþjónustu en einnig svo mikið meira - Trú á eigin getur til að leysa mál
Hver er saga heimahjúkrunar?
- Heimahjúkrun þróaðist á síðari hluta 19.aldar og var víða öflug í byrjun 20.aldar - áhrif frá Florence N og Lillian Wald í NY
- Beindist að þeim sem stóðu höllum fæti - innflytjendum og fátæku fólki
- Er líða tekur á 21.öld beinist athyglin aftur ða mikilvægi heimilisins sem vettvangi heilbrigðisþjónustu
Hvernig var uppbygging heimaþjónustunnar á Íslandi ?
- Rekja má upphaf heimahjúkrunar til fyrstu ára 20.aldar - stofnanaþjónusta var þá frekar fátíð. Hjúkrunarfélagið Líkn skipulagði heimahjúkrun frá árinu 1915.
- Um miðja öldina hófst uppbygging velferðarríkisins og heimahjúkrun varð hluti af opinberu heilsuverndarstarfi - þróaðist þó lítið og áherslan var á stofnanaþjónustu - allt fram á 8unda áratug síðustu aldra.
- Áherslan hefur aftur færst til heimilanna - ‘að eldast heima’ (aging in place) útbreidd stefna stjórnvalda
Hverjir njóta heimahjúkrunnar?
- Einstaklingar sem þarfnast aðstoðar eða leiðbeiningar vegna heilsufarserfiðleika, minnkaðrar getur, færni eða ónógrar þekkingar. Margir búa við langvinna sjúkdóma eða hrumleika
Er bara gamalt fólk sem sækir heimahjúkrun ?
Nei. þó svo það sé stór hluti þa er þetta mjög fjölbreyttur hópur á öllum aldri
Hver er stefna stjórnvalda á vesturlöndum varðandi heimahjúkrun ?
- það er að reyna að halda fóĺki sem lengst heima
- með hækkandi aldri eru fleiri lanvginnir sjúkdómar og fleir sem þurfa aðstoð og þá færri sem er að vinna
- áherslan er á að fólk sé sem lengst heima, fari á göngudeildir, viðhaldi virkni og styrkja sig heima
- sl. ár hafa störf heimahjúkrunafræðinga orðið erfiðara vegna þess að það er svo margt sem þau þurfa að vita og kunna
Ný íslensk heilbrigðisstefna til ársins 2030, um hvað er hún ?
- Miðar að því að skapa heildstætt heilbrigðiskerfi fyrir alla landsmenn þar sem það er samfella á réttu þjónustustigi sem tryggir gæði, öryggi, skilvirkni og hagkvæmi
- Heilbrigðisþjónustan verður skipt í 1.stigs þjónusta (heilsugæsla), 2.stigs (sérfræðiþjónusta utan háskólasjúkrahús) og 3.stigs (þjónusta veitt á háskólasjúkrahúsi eða í nánu samstarfi við það)
- í stefnunni er einnig lögð áhersla á þverfaglega og heildræna nálgun heilbrigðisstarfsmanna og hvatt þá sem nýta sér þjónustuna að vera virkir, hafa aðgang að upplýsingum á einum stað
- Einnig er sagt að landsmenn hafi tæknilega möguleika á heimili sínu til að komast í samband við heilbrigðisþjónustu óháð búsetu
Hvernig geta hjúkrunarfræðingar í heimahjúkrun lagt af mörkum til að heilbrigðisstefnan til 2030 nái fram að ganga ?
- Þurfum að temja okkur persónumiðaða nálgun og að þjónustan okkar taki mið af þörfum og óskum einstaklings
- Lögð áhersla á virkni og að efla sjálfstætt líf (endurhæfing)
- Hjfr vinna með allskonar heilbrigðisaðilum til að efla vellíðan
- Heimahjúkrun er bæði 1.stigs og 2.stigs þjónusta sem tekst á við flókin heilsufarsvandamál, marga sjúkdóma, flókna lyfjagjöf ofl
- Aðgangur að upplýsingum er yfirleitt á starfrænan hátt eins og hielsuvera og notkun tækninnar eykst stöðugt þannig við þurfum að vera vel að okkur í tækni málum
Hvar stendur Ísland samanborið við nágrannalönd í tengslum við kostnað í heimaþjónustu ?
- Víða erlendis hefur verið mikil krafa um hagræðingu og sparnað og strangar reglur gilda um þá þjónustu sem má veita og er lögð áhersla á þáttöku aðstandenda. Þjónusta er einnig háð tekjum
- Hér á landi er öll heilbrigðisþjónsta ókeypis og óháð tekjum en í mörgum tilvikum er félagsþjónustan gjaldskyld þótt að þeir sem eiga minna borga minna. Hér er líka engar reglur sem gilda um aðstandendur
Er talið að aðstandendur taki virkan þátt í heimahjúkrun ?
Almennt er talið að aðstanendur veiti stærstan hluta þeirrar aðstoðar sem fólk þarfnast (80-90%). Lítið er vitað um þessa skiptingu hér, en þó eru vísbendingar um að þátttaka sé mikil
Hvernig er Ísland frábruðið öðrum löndum í heimaþjónustu ?
- Stofnanavistun hefur verið hlutfallslega algengari á Íslandi en í nágrannalöndunum okkar - hefur þó breyst á liðnum árum
- Íslendingar eru ung þjóð s.s hlutfall eldra fólks er ennþá mjög lágt
- Fjölskylduaðstæður hér að mörgu leyti ólíkar því sem gerist erlendis (langur vinnudagur, há atvinnuþátttaka kvenna og eftirlaunaaldur hár.) Getur því verið mikið álag á aðstandendum
- Víða erlendis er byggt á blönduðu rekstrarformi. Þjónustan er boðin út og einkafyrirtæki keppa um að taka ákveðna þjónustuþætti að sér
Fyrirkomulag þjónustu fyrir langveika og eldri borga sem búa heima, hvert er þetta fyrirkomulag?
- Að koma í veg fyrir versnun! ef maður sér eh sem bendir til þess að eh sé ekki í lagi að maður grípi inn í
- Einnig felur í sér mikla notkun á tækni til samskipta, við símat, til að auðvelda meðferð og tryggja öryggi
Hver er skilgreiningin á rými (space) ?
Rými (Space) vísar til hlutlægra eiginleika þeirra aðstæðna sem móta heimili fólks.
Með þessu er átt meira sem er snertilegt
Hver er skilgreiningin á staður (place) ?
Vísar til skilnings okkar á aðstæðum, þeirrar merkingar sem þær hafa, sögu og tilfinninga sem tengjast þeim.
Með þessu er átt við eh sem fólk tengir við og hefur merkingu.
Hver er skilgreiningin á að dvelja heima - eiga heima (dwelling) ?
Hugtak sem er í auknum mæli notað og vísar til þess að líða vel heima
Lykilhugtök eru einkalíf (privacy), öryggi (Safety) og sjálfsskilningur (identity) eru mikilvæg, hvað er átt við því ?
Einkalíf = við komum inn á heimili einstaklinga og þurfum að passa þeirra einkalíf
Öryggi = ,,mér finnst mamma ekki lengur örugg heima’’ en eru með öryggishnapp og skynjara
Sjálfsskilningur = tengjum mikið við heimilið
Hvers vegna er mikilvægt fyrir hjúkrunarfræðinga að þekkja áhrif heimilis á líðan fólks ?
- Vegna þess að hjfr taka oft þátt í samtölum um breytingar á heimilum, flutning í annað húsnæði eða stofnun. Eins og t..d þarf eh aðstoðartæki inn á bað þá þurfum við að geta spurt einstaklinga hvort þeir hafi áhuga á að breyta eða flytja.
- Hjfr greina möguleika á umbótum á heimili og vinna með iðjuþjálfum til a finna lausnir
- Hiemilið veitir hjfr fjölbreyttar upplýsingar um persónulegar áherlsur, ástand og smekk notenda.
Kennarinn gerði sjálf grein um heimilið og talar hún um heimilið sem manngert umhverfi, hvað er átt við því (6 hlutir) ?
- Arkitektar hann hús og leitast við að endurspegla óskir, þarfir og smekk væntanlgra íbúa. Margt sem þeir gera til að hjálpa fólki að líða vel á heimilinu
- Ýmsar fræðigreinar hafa rannsakað samspil aðstæðna og heilsu. Florenxe N lagði áherslu á áhrif umhverfis og líðan. Að umhverfið væri lykilþáttur í að fólki líði vel. Fyrir henni hafði umhverfið lækningamátt
- Heimilið endurspeglar einstaklinginn - ef færni til að halda heimili hrakar getur það ógnað sjálfsmynd (viðkvæmt heimili) t.d ef heimilið er mjög óhreint og skítugt þá endurspeglar það oft ástand einstaklings
- Aðstæður á heimilum geta orðið takmarkandi (stigar, dyragættir, hæð á gluggum og borðum (o.s.frv). Hægt að gera mikið í þessu og tæknin er komin ótrúlega langt til að aðstoða með þetta
- Hvað skiptir íbúa mestu máli, sumum er alveg sama hvernig heimilið sitt er, á meðan öðrum er alls ekki saman
- Svo er það að starfa á heimilum fólks - vinnuvernd. Einstaklingur þarf kannski lyftara til að geta komist í bað með aðstoð okkar en vill ekki fá svona tæki inn á heimilið. þetta getur oft verið flókið
Í greininni sem kennarinn gerði sjálf talar hún einnig um merkingu heimilisins - að eiga heima hvað á hún við með því?
- Heimilið vísar til ákv staðar, tilfinninga og aðstæðna og er talið mikilvægt fyrir sjálfsskilning, sjálfræði og að finnast að maður hafa stjórn á eigin lífi
- Heimilið veitir tilfinningu um öryggi og frelsi og er vettvangur tengsla og samskipta t.d eins og barnabörn sem eru að koma í heimsókn
- Heimilið er leið til að tjá uppruna, lífshlaup, getu, gildismat og smekk
- Fólk oft tengdir heimilinu sínu, haf kannski alltaf búið þarna, hefur mikla merkingu. Öðrum er alveg sama hvar þau eru og þannig þurfum við að persónumiða þetta. Hvaða máli skiptir heimili einstaklings? hvað finnst honum vera mikilvægt fyrir sig
- En við þurfum líka að muna að heimili getur verið veggvangur mistnotkunar eða þrældóms og lítilsvirðingar og getur vakið upp minningar um álag, erfiði og einangrun
Hver er kostur þess að búa heima ?
- Flestu fólki líður best á eigin heimili
- Fólk nær betri færni og meiri áttun heima. Veist hvar allt er og þú þekkir heimilið
- Fólk er samvistum við fjölskyldu og vini
- Dregur úr áhættu sem fylgir stofnanavistun (sýkingar, einmannaleiki, hlutgerving manneskjunnar)
- Verulegir fjármunir hins opinbera sparast
Hvaða hættur geta stafað að því að færa þjónustuna meira heim?
-Stofnanavæðing heimilisins - Mikilvægt að flytja ekki menningu sjúkrastofnana með sér á heimilin
-Í heimahjúkrun er nauðsynlegt að sameina hlutlæga þekkingu á líkamsstarfsemi, sjúkdómum og skilning sjúklings og fjölskyldu hans á aðstæðum
-Heimilið getur orðið að opinberum stað þar sem fjölmargir aðilar koma og fara – innrás í einkalíf. Einstaklingurinn upplifir að hann hafi glatað sjálfræði sínu og sjálfsvirðingu. Ef eþtat verður svona þá er heimilið ekki lengur staður þar sem fólki finnst þau ráða
Hverjir vilja flytja á stofnun?
Rannsóknir hafa sýnt að fólk hefur ólíkar ástæður fyrir því að flytja, það veltir möguleikum lengi fyrir sér og endurskoðar ákvarðanir sínar
- Oft fólk ræður ekki við það að búa heima
- einstaklingurinn er einmann og þráir meiri samskipti - þó ber að athuga að hjúkrunarheimili er ekki besta lausnin
- Rannsókn frá Wales sýndi að löngunin til að flytjast tengdist frekar aðstæðum á heimilum en hverfinu sem fólk bjó í
- Samkvææmt reglugerð um vistunarmat þarf einstaklingurinn að hafa nýtt sér alla þjónustu sem völ er á í samfélaginu áður en mat á hjúkrunarheimilisþörf getur farið fram
Hvernig er tekist á við óhrein heimili?
- Styrkja samstarf milli þjónustuaðila
- Að fá fleiri að borðinu fyrr
- Málastjórnun
- Persónumiðuð þjónusta
- Gefa þessum aðstæðum meiri tíma
- Veita heimahjúkrun meiri stuðning
- Styrkja færni hjúkrunarfræðinga við að takast á við verkefnið
