Samenvatting h1 Systeem Aarde Vwo5

Question 1

Lagen

Answer 1

• Lithosfeer (hard)
• asthenosfeer (zacht)
• binnenmantel (vast gesteente)
• buitenkern (vloeibaar)
• binnenkern (hard gesteente)

Question 2

De aarde heeft inwendige en uitwendige warmte

Answer 2

• inwendig: meteorietinslagen, warmte opgehoopt in de aarde. Wordt langzaam naarbuiten getransporteerd via heet gesteente. Soms breekt heet gesteente door de korst heen: vulkanisme
• uitwendig: de zon

Question 3

Soorten gesteenten

Answer 3

• metamorfe gesteenten
• stollingsgesteenten
• sedimentgesteenten

Question 4

Stollingsgesteente

Answer 4

Door afkoeling en stolling van magma

• ganggesteente
• uitvloeiingsgesteente
• dieptegesteente

Question 5

Dieptegesteente

Answer 5

Langzame stolling in de mantel, grote kristallen, graniet

Question 6

Uitvloeiingsgesteente

Answer 6

Snelle stolling van lava aan aardoppervlak, zeer kleine kristallen, basalt

Question 7

Ganggesteente

Answer 7

Tussenvorm, in kraterpijp, grote en zeer kleine kristallen, andesiet

Question 8

Sedimentgesteenten

Answer 8

• klastische sedimentgesteenten

- chemische en organische sedimentgesteenten

Question 9

Klastische sedimentgesteenten

Answer 9

Door druk van bovenliggende worden zand en verhard tot zandsteen/kleisteen

Question 10

Chemische en organische sedimentgesteenten

Answer 10

Door neerslaan van mineralen, druk en verharding. (Zout in zee wordt steenzout) of ophoping van organisch materiaal (kalk in zee wordt kalksteen

Question 11

Metamorfe gesteenten

Answer 11

Door grote druk en hoge temperaturen verandert samenstelling van gesteente in een ander gesteente (door gebergtevorming)
Kalksteen -> marmer

Question 12

Dry typen bewegingen van platen leiden tot drie typen breuklijnen

Answer 12

1. Divergente breuklijn
2. Convergente breuklijn
3. Transversale breuklijnen

Question 13

Divergente breuklijn

Answer 13

1. 2 Oceanische platen van elkaar af

2. 2 continentale platen van elkaar af : bodem zakt weg

Question 14

Convergente breuklijn

Answer 14

1. Oceanisch botst tegen continentaal ; subductie -> slabpull -> trog
2. 2 Oceanische platen botsen. Oudste heeft hogere dichtheid en duikt onder jongere; trog en Eilandenboog vulkanen (zeebeving kan tsunami veroorzaken)
3. 2 continentale platen botsen ; geen subductie. Platen worden verfrommeld tot hoge bergen. Metamorfose

Question 15

Transversale breuklijn

Answer 15

Twee platen langs elkaar. Geen subductie, geen vulkanen maar zware aardbevingen

Question 16

Centrale uitbarstingen

Answer 16

Via kraterpijp en krater

Question 17

Vulkanen

Answer 17

• schildvulkanen
• stratovulkanen
• caldeira’s

Question 18

Hotspot

Answer 18

Keten van vulkanen, restant van een mantelpluim

Question 19

Schildvulkanen

Answer 19

• divergente breukzones, mid-Oceanische ruggen en hotspots
• flauwe hellingen
• rustige uitbarstingen van vloeibaar lava

Question 20

Stratovulkaan

Answer 20

• lagen as en lava
• subductiezones
• kraterpijp verstopt door taai, stroperig magma. Bij zeer hoge druk: zeer explosieve vulkanische uitbarsting (vanwege CO2 in water extra explosief)
• steile hellingen
• stroperige lava
• pyroclastische stromen

Question 21

Caldeira’s

Answer 21

• ingestorte daken van lege magmakamers/haard

- komvormig gebied tot wel 50 km doorsnede

Question 22

Spleeterupties

Answer 22

Via scheuren van tientallen kilometers komt lava aan de oppervlakte.
-bij hot spots, mantelpluimen en mid-Oceanische ruggen

Question 23

Black smoker

Answer 23

Schoorstenen van mineralen die heet water uitstoten bij subductiezones en mid-Oceanische ruggen.