Hoofdstuk 1 Globalisering vwo5 Flashcards
Regionaliseren
Het indelen van een gebied in deelgebieden
Regio
Begrensde gebieden met soortgelijke kenmerken
Grenzen tussen regio’s zijn….
Zelden messcherp
Geografisch beeld (4)
- Ligging
- Bevolkingskenmerken
- Gebiedskenmerken
- Interne en externe relaties
Bevolkingsgroei
- op mondiale schaal: hangt af van geboorte en sterfte
- bij regio’s: komt daar de sociale bevolkingsgroei(migratiesaldo) bij
Leeftijdsgrafiek
- geeft leeftijdsopbouw weer
- leeftijdsgroepen
- 3 basisvormen
Leeftijdsgroepen in leeftijdsgrafiek
-relatieve cijfers (procenten) of absolute cijfers (totalen)
3 basisvormen van een leeftijdsgrafiek
- piramidevorm
- granaatvorm
- uivorm
Piramidevorm
Sterk groeiende bevolking
Granaatvorm
Stagnerende bevolkingsgroei
Uivorm
Dalende natuurlijke bevolkingsgroei
De demografische druk
Niet productief gedeeld door productief
Afwijkende leeftijdsgrafiek
Veroorzaakt door
- vestiging
- vertrek
- extreme burgeroorlogen
- langdurige hongerperiode
Demografisch transitiemodel
-5 fases
Fase 1
Agrarisch ambachtelijke fase
Fase 2
Proletarische fase
Fase 3
De moderne fase
Fase 4
Postindustriële fase
Fase 5
(Toenemend) sterfteoverschot
Agrarisch ambachtelijke fase
Hoge geboorte en sterftecijfers
(Door slechte medisch-hygiënische situatie, besmettelijke ziekten, oorlogen en honger)
Proletarische fase
Hoog geboortecijfer (meer bestaansmogelijkheden in de industrie) en dalend sterftecijfer (beheersing epidemieën en hongersnoden, beter drinkwater, riolering en sanitair)
De moderne fase
Geboortecijfer nam af (verstedelijking, kleinere woningen, stijgende kosten en acceptatie geboortebeperkende middelen) en sterfte cijfer daalt verder
Postindustriele fase
Lage geboorte en sterftecijfers
Fase 5
Toenemend sterfteoverschot
Cultuur
Alle (im)materiële door de menselijke geest, voortgebrachte elementen
Lingua franca
Belangrijkste taal in het land
Cultuurgebieden
Regio’s met een gemeenschappelijke cultuur
- veranderen door interne en externe factoren
- bij contact met andere cultuurgebieden kan zich acculturatie voordoen of conflicten
Acculturatie
Een groep neemt culturele of sociale kenmerken over van de andere groep
Diffusie
Verspreiding van cultuurelementen
-ruimtelijke en sociale diffusie
Ruimtelijke diffusie (4)
- expansie
- relocatie
- contactdiffusie
- hiërarchische diffusie
Expansie
Lopend vuurtje
Relocatie
Verplaatsing
Contactdiffusie
Directe contacten
Hiërarchische diffusie
Netwerk
Sociale diffusie
De verspreiding van een cultuurelement binnen de samenleving
Het nationaal inkomen per inwoner…
Is hoger naarmate het ontwikkelingspeil stijgt
Het BBP heeft betrekking op
De productie van een gebied (land)
Het BNP heeft betrekking op
De productie van de eigen nationale productiefactoren
Bij vergelijking van BNP of BBP letten we op:(4)
- de manier waarop gegevens berekend zijn
- verschillen in koopkracht
- de spreiding rondom het gemiddelde inkomen (lorenzcurve)
- de gebruikte wisselkoersen bij omwisseling van de valuta
Lorenzcurve
Geeft het verband tussen het cumulatief percentage van de bevolkingsomvang en het cumulatief percentage van de inwoners weer
Ontwikkelingspeil
- primaire sector
- secundaire sector
- tertiaire sector
Primaire sector
Landbouw, visserij en jacht
Secundaire sector
Industrie, ambacht
Tertiaire sector
Handel, verkeer
Het democratisch gehalte
Meet de mate waarin en de manier waarop macht over de mensen is verdeeld
De index voor een democratie is…
Een eenheid waarvan de waarde ligt tussen 0 en 10
Het democratische gehalte neemt toe…
Wanneer de mensenrechten meer gerespecteerd worden
Centrifugale krachten
Sterk bij verbrokkeling, processen die de staatkundige samenhang ondermijnen waardoor staten uit elkaar vallen
Centripetale krachten
De bindende factoren
Natiestaat
Staat waarin cultureel gezien een homogene groep mensen woont
Nation building
Het bevorderen van de culturele eenheid op nationaal niveau
Regionalisme
Het streven naar een vorm van zelfbestuur
-kan leiden tot separatisme
Separatisme
Streven van een volk naar afscheiding
Europa omvat..
- +/- 11% van de wereldbevolking
- hoge bevolkingsdichtheid
- ongelijke bevolkingsspreiding
- bevolkingsgroei is traag
- veel vergrijzing
Ongelijke spreiding Europa hangt samen met:
- natuurlijke factoren (klimaat, reliëf, vruchtbaarheid)
- menselijke factoren (economische en politieke verschillen)
Blokvorming
Vorming van organisaties van landen (economisch en/of politiek gebied)
Eenwording
Het toegroeien maar meer economische, politieke en/of culturele eenheid onder invloed van centripetale krachten
Europa kent een economische tweedeling tussen…
West en Oost
Zwakke plekken van Europa zijn:
- weinig natuurlijke hulpbronnen, vooral energiebronnen
- hoge arbeidskosten
- dreigend tekort aan middelen voor investering in kenniseconomie
- de soms grote sociaal-economische tegenstellingen tussen en binnen Europese landen
- afschaffen van allerlei subsidies
- de vergrijzing en de bevolkingskrimp
Oost Azië
- mondiaal een demografisch zwaartepunt
- bevolkingsspreiding is onregelmatig
- natuurlijke bevolkingsgroei kent uitersten
- de natuurlijke groei hangt samen met het ontwikkelingspeil in beide landen.
- migratie tussen landen in klein
Boeddhisme
Komt in grote delen van oost Azië voor
In vele varianten
Verweven met: confucianisme en het taoisme, en het shintoïsme
Afstandsverval
Afname van een verschijnsel naarmate de afstand ten opzichte van een centraal toeneemt
Bedoeïenen
Van oorsprong (semi)nomadische volkeren Vroeger handelaren tussen sedentaire samenlevingen
Afrika ten zuiden van de Sahara
- veel talen: lingua franca Hausa (west Afrika) en Swahili (oost Afrika) vaak is een Europese taal landstaal
- een van de godsdiensten is animisme
Afrika
Iets meer dan een miljard mensen -> 20% in Noord (vooral Egypte) en 80% Zuid (meeste in Nigeria)
Latijns Amerika
- onderscheidt zich door taal en religie
- rooms-katholiek
- veel afstammelingen (Brazilië)
- natuurlijke bevolkingsgroei lager dan Afrika ten zuiden van de Sahara
- bevolkingsspreiding ongelijk
- ontwikkelingspeil tussen landen verschilt sterk
