Rookstop Flashcards
1
Q
prevalentie roken
A
- prevalentie
- 24% wereldwijd
- 19% dagelijks
- gemiddeld 14/dag
- mannen meer als vrouwen
–> in europa stijging van vrouwen - types
- 2/3 gewone sigaretten
- 1/3 roltabak omwille van prijs - stoppen
- 2/3 wil stoppen
- maar 1/5 wil in komende 6 maand poging ondernemen
2
Q
doelgroep van roken
A
- starten
- jongeren in laag socioecomische status
- roken in omgeving tijdens omgroeien
- wordt als normale gezien - verloop
- stijging van sig/dag tot 40
- pas daling op 55+
3
Q
stoffen in sigaretten
A
- algemeen
- 7000 chemicaliën
- 150 daarvan zijn gekende carcinogenen - nicotine
- belangerijkste psychoactieve substantie
- niet primair kankerverwekkend
–> secundair door apoptose verdragen & immunosupressief
- stimuleren van AZS & CZS
- blokkeren van insuline vrijkomst = gebruik bij meisjes om te vermageren - andere
- CO
- tar = teer = dikke smeer in longen die carcinogeen is
- PAH polycyclic aromatic hydrocarbons
- nitrosamines = afgeleide van NNK nitrosamine ketone
4
Q
gevold van roken
A
- algemeen
- risicofactor voor 7/8 grootste mortaliteiten
- vooral voor hartfalen & COPD
- niet alleen slecht voor longen = hoofd & nek, organen & urogenitaal
–> overal waar opgenomen stoffen kunnen passeren - gevolgen op pulmonair systeem
- een seconde waarde daalt sterk
- ex-roker = herstel maar nooit zoals niet roker
–> blijft wel voldoende voor ADL - gevolgen op cardiovasculaire ziektes
- voornamelijkste reden van overlijden
- 4-5x hoger risico op myocard infarct
- 2-3x hoger risico op plots overlijden
- hoger risico op andere cardiovasculaire aandoeningen vb: atheroscerlose
- minder goede effecten op therapie
5
Q
andere implicaties van roken
A
- systemische aandoeningen
- fracturen door osteoporose
- osteomyelitis = botinfectie
- infecties
- slechte wondheling & pijn - post-operatieve complixaties
- wondinfectie
- pneumonie
- re-intubatie
- eenjaarsmortaliteit verhoogd
6
Q
verband roken met aantal & zwangerschap
A
- studie met # ≈ ischemische hartziekte
- geen lineair effect
- verschil tussen 1 tot 5 per dag & niet rokers = al 50% meer kans
- 85% minder roken voor halvering nodig - zwangerschap
- 70% die stopt door kind begint erna opnieuw
- tijdens = niet optimale groei & mogelijk verlies
- na = ook door bost voeding & passief meeroken
- zelfde effect als normaal roken = risicofactoren
7
Q
tijdslijn van effecten rookstop
A
- 20 minuten = bloeddruk & hartslag normaal
- 8 uur
- zuurstof niveau terug noraal
- CO & nicotine gehalveerd - 24 uur
- CO volledig geëlimineerd
- mucus evacuatie start - 48 uur
- nicotine volledig geëlimineerd
- tast & geur verbeterd - 2 weken = verbetering van longfunctie & longcirculatie
- 9 maand
- longfunctie met 10% verbeterd
- daling van hoesten & wheezing - 1 jaar = risico op hart ziekte gedaald met 50%
- 5 jaar = risico op beroerte gedaald met 50%
- 10 jaar = risico op longkanker gedaald met 50%
- 15 jaar = risico op hartaandoeningen zijn gelijkaardig aan niet rokers
8
Q
andere effecten van rookstop
A
- effecten
- daling van symptomen = meer dan normale zorg
- 40% daling in risico op hartaandoeningen
- groter effect bij meer intensieve interventies vb: weigeren van operatie
- laagste kost per gewonnen levensjaar
9
Q
factoren die rookstop moeilijk maken
A
- levensstijl
- 10% nicotine verslaving
- 90% aangeleerd gedrag
- overal waar sigaret “bijhoort”
- vb: bij koffie, vrienden, eten, opstaan, … - hervallen
- zelfstandig stoppen = na 3dagen niet te roken
- 6 maand na myocard infarct = 50%
- post-laryngectomy = 40%
- post-pneumoectomy = 50% - reden voor herval
- nicotine ≈ acetylcholine = binden in nAcc nucleus accumbens
- stimulatie van dopamine release = in CTA centraal tegmentaal area
- gevolg = craving & withdrawal bij stoppen
10
Q
nictotine verslavingcirkel van roker
A
verslavingscirkel
1. sigaret
2. dopamine vrijstelling binnen 6sec
3. binnen 2u ontwenningsverschijnselen
- vooral vanaf 48-72u = kunnen weken tot weken tot maanden duren
- prikkelbaarheid & ongeduldigheid
- frustratie & woede
- angst & concentratie problemen
- rusteloosheid & slaapverstoring
- verhoogde eetlust & gewucht toename
toegepast op rokers
1. sochtend nicotine niveau doen stijgen door meerdere sigaretten
2. nieuwe sigaret binnen 2u om ontwenningsverschijnselen tegen te gaan
3. snachts daalt nicotine niveau
4. cravings sochtends
11
Q
methoden om te stoppen met roken
A
- stoppen met roken
- 50% probeert op een moment
- 15% heeft binnen het afgelopen jaar geprobeerd - methoden
- zelfhulpmateriaal
- minimale interventie programma’s
- psychologische benaderingen
- farmacologische middelen
12
Q
zelfhulpmateriaal
A
- flyers & boeken
- tabakstoplijn = op elk pakje
- apps = om geld verlies bij te houden & chatten
- tabakstop & stchting teken kanker
13
Q
minimale interventie programma’s
A
- algemeen
- door elke gezondheidsmedewerker
- kort rookstop advies 3-10min
- meestal focus op ouderen door negatief gevolg - rol van huisarts
- 1/5 rokers geeft aan dat advies effect zou hebben
- 1/3 die aangesproken zijn stoppen ook effectief - minimaal
- indentificeren & registreren van rokers & rookstatus
- kort advies geven = duidleijk, kordaat & op maat
14
Q
psychologische benadering
A
- motivationele gesprekvoering
- the stages of change
- intrinsieke & extrinsieke motivatie
- open vragen stellen met reflectief & empatisch luisteren
–> verandertaal uitlokken - gedrag therapie = nieuw gedrag aanleren
- bewust worden van probleem = vaak minimaliseren van probleem
–> laten opschrijven hoeveel sigaretten per dag
- aanvoelen wanneer moeilijk & hier mee leren omgaan
15
Q
farmacologische hulpmiddelen
A
- soorten
- nictonine in sigaret = kick effect binnen 6sec
–> alle medicatie is trager
- pleister
- tablet
- kauwgom - toepassing
- met verschillende doseringen
- afh van aantal gerookte sigaretten
- afbouw systeem met oog voor craving
- 10 weken tot 6 maanden
