Protocollaire behandeling van patiënten met een depressieve stoornis

Question 1

Wat bevat de cognitieve gedragstherapie bij deze behandeling?

Answer 1

cognitieve herstructurering

gedragsmatige activatie

Question 2

Waar zijn cognitieve herstructurering en gedragsmatige activatie op gebaseerd? Welke modellen?

Answer 2

het cognitieve model van Beck en het gedragsmatige (leertheoretische) model van Lewinsohn.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is – samen met interpersoonlijke psychotherapie – de meest effectieve behandeling voor depressie, en beslaat gemiddeld 12 tot 20 sessies. Voor depressieve patiënten in de eerste lijn lijken 8 sessies vaak al voldoende. In geval van chroniciteit of comorbiditeit zijn er nog wel eens meer dan 20 sessies nodig.

Question 3

Diagnose wordt veelal gesteld aan de hand van ..

Answer 3

een semigestructureerd klinisch interview (MINI, SCID-I).

Question 4

Wat ligt er aan ten grondslag bij het Leertheoretisch model van Lewinsohn?

Answer 4

gedragsmatige interventies

De depressieve stoornis wordt volgens dit model primair als depressief gedrag beschouwd

Question 5

Hoe ontstaat depressief gedrag / hoe wordt het in stand gehouden volgens het leertheoretisch model?

Answer 5

Depressief gedrag zou ontstaan/in stand gehouden worden door onvoldoende positieve bekrachtigers, of verkeerde bekrachtigers. Wanneer iemand depressief is, neemt activiteit af, waardoor bekrachtigers ook afnemen, en depressieve klachten toenemen (waardoor activiteit weer verder afneemt enz.). Zo komt iemand in een vicieuze cirkel terecht. Ook sociale bekrachtigers spelen een rol: deze hebben een gunstig effect op depressie, echter stoot depressie sociale steun op een gegeven moment af, waardoor iemand zich nog depressiever kan gaan voelen.

Question 6

Hoe ontstaat depressief gedrag / hoe wordt het in stand gehouden volgens het leertheoretisch model?

Answer 6

Depressief gedrag zou ontstaan/in stand gehouden worden door onvoldoende positieve bekrachtigers, of verkeerde bekrachtigers. Wanneer iemand depressief is, neemt activiteit af, waardoor bekrachtigers ook afnemen, en depressieve klachten toenemen (waardoor activiteit weer verder afneemt enz.). Zo komt iemand in een vicieuze cirkel terecht. Ook sociale bekrachtigers spelen een rol: deze hebben een gunstig effect op depressie, echter stoot depressie sociale steun op een gegeven moment af, waardoor iemand zich nog depressiever kan gaan voelen.

Question 7

Wat ligt er aan ten grondslag bij het cognitieve model van Beck?

Answer 7

Dit model stelt dat de manier waarop wij ervaringen interpreteren een grote rol speelt bij depressieve klachten. Mensen vormen op basis van deze ervaringen (en bijbehorende interpretaties) ideeën (leefregels) over zichzelf en de wereld

Question 8

Hoe verondersteld het cognitieve model van Beck een depressie?

Answer 8

Aan de hand van deze ideeën kunnen we ons gedrag regelen en evalueren, en kennen we betekenissen toe aan onze ervaringen. De leefregels zijn op zo’n manier geformuleerd dat ze op bepaalde momenten heel handig kunnen zijn, maar na verloop van tijd problemen opleveren. Beperkende leefregels lijken een grote rol te spelen bij gevoeligheid voor psychische problematiek, met name depressie. Verondersteld wordt dat deze leefregels latent aanwezig kunnen zijn zonder echt problemen op te leveren, maar actief kunnen worden tijdens perioden van stress en vervolgens klachten veroorzaken.

Question 9

Wat is de belangrijkste gedragsmatige interventie voor depressie? en hoe wordt dit bekeken?

Answer 9

uitbreiden van potentieel
plezierige activiteiten

Dmv registratie wordt bekeken wat de patient zoal onderneemt en hoe die activiteiten ervaren worden

Question 10

Wat zijn de belangrijkste cognitieve interventies bij depressie? (4)

Answer 10

-negatieve gedachten identificeren aan de hand
van registratie
-automatische gedachten uitdagen en alternatieve gedachten formuleren
-onderliggende beperkende attitudes identificeren en uitdagen
-meer behulpzame
schema’s formuleren.

Question 11

Wat staat centraal bij cognitieve therapie tegen depressie?

Answer 11

Centraal bij cognitieve therapie staat het identificeren en uitdagen van negatieve
stemmingsgerelateerde gedachten van patiënten.

Question 12

Wat zijn hot cognitions?

Answer 12

stemmingsgerelateerde gedachten met hoog emotionele lading
Deze gedachten worden geregistreerd en vervolgens uitgedaagd: was die gedachte passend in
die situatie? Waren er ook andere interpretaties mogelijk geweest? Was een alternatieve
gedachte realistischer geweest?

Question 13

Wat is guided discovery?

Answer 13

samen zoeken naar alternatieve

verklaringen; therapeut bewaakt proces, patiënt levert inhoud)

Question 14

Hoe kan je guided disocvery vormgeven? (3)

Answer 14

-Socratische vragen (patiënt verwoordt zelf antwoord)
-Neerwaartse pijl techniek (onderliggende gedachten en kernovertuigingen; als-dan
assumpties en overtuigingen over zelf)
-Gedragsexperimenten/rollenspel/flash coping cards (gedachten en overtuigingen testen
/ interactie ervaren en andermans perspectief mee krijgen / nieuwe inzichten en
belangrijke alternatieve gedachten)

Question 15

Noem de 4 fases van het behandelprotocol

Answer 15

Fase 1: Gedragsactivatie (sessie 1 t/m 12)
Fase 2: Onderzoeken van automatische negatieve gedachten (sessie 3 t/m 16)
Fase 3: Onderzoeken van assumpties en kerngedachten (sessie 6 t/m 18)
Fase 4: Terugvalpreventie (sessie 16 t/m 20)

Question 16

Fase 1, gedragsactivatie. Je bespreekt de vicieuze gedragscirkel. Leg ‘m uit

Answer 16

-> Toename somberheid -> minder activiteiten -> minder voldoening -> toename somberheid -> etc.

Question 17

Hoe werkt de vicieuze gedragscirkel in de context van depressie?

Answer 17

Met plezierige activiteiten hopen we in de behandeling de voldoening weer te doen toenemen,
met als doel vermindering van somberheid. Veel mensen met depressie ondernemen steeds
minder activiteiten

Question 18

Waarom laten we patienten hun ondernomen activiteiten met bijbehorende stemming registreren?

Answer 18

Patiënt begint met een registratie van ondernomen activiteiten en stemming daarbij, en of het
een “moet” activiteit is, of een plezierige (zie daar balans in te vinden). Voor sommige
patiënten is deze registratie op zichzelf al een eye opener die tot gedragsverandering leidt.
Stel samen een nieuwe dagstructuur op waarbij het aantal potentieel plezierige activiteiten
verhoogd wordt, en het aantal “moet” activiteiten (eventueel tijdelijk) verlaagd. Let op
haalbaarheid van activiteiten! (moeten zelfs op een sombere dag haalbaar zijn)

Question 19

Wat zijn mogelijke valkuilen bij gedragsactivatie?

Answer 19

-Patiënt wacht tot hij/zij zin krijgt in de activiteit (en van uitstel komt afstel). Leg uit
dat het het best is gewoon te beginnen, en achteraf te beoordelen hoe het was.
-Vaardigheid mist om activiteit uit te voeren. Zoek dan samen naar oplossingen om
activiteiten te veranderen.
-Patiënt is erg vermijdend en niet zorgvuldig genoeg bezig met behandeling. Bespreek
dit vermijdingsgedrag en leg uit hoe dit de depressie in stand houdt. Pak vervolgens in
stappen dit gedrag aan.

Question 20

Fase 2: onderzoeken van automatische negatieve gedachten. Bespreek de vicieuze cirkel van gedachten en stemming

Answer 20

–> somberheid –> negatieve gedachten –> geloofwaardigheid –> somberheid –> etc.

Question 21

Leg uit hoe de tweede fase van dit protocol werkt en wat je met de pati”“ent gaat doen

Answer 21

Deze fase begint met een registratie van negatieve automatische gedachten.
Hierna worden de geïdentificeerde gedachten onderzocht op overeenkomst met de
werkelijkheid (bijvoorbeeld door aanwijzingen voor en tegen de gedachte). Stel ook
alternatieve gedachten op en scoor deze en de negatieve gedachten op geloofwaardigheid.

Question 22

Wat zijn de valkuilen bij het uitdagen van valkuilen?

Answer 22

-Therapeut daagt gedachten zelf uit, zonder patiënt. Dit ontneemt de patiënt de kans om zelf tot een goed antwoord te komen.
-Automatische gedachten die niet vertekend zijn, maar die accuraat zijn ingeschat. Het
heeft dan weinig zin om een alternatieve gedachte te bedenken, beter is het om in te gaan op de functionaliteit van die gedachten (wat heeft het voor nut dat ik dit bedenk?)

Question 23

Fase 3: onderzoeken van assumpties en kerngedachten. Leg uit wat je tijdens deze fase doet

Answer 23

Als de patiënt geleerd heeft kritisch te zijn naar automatische gedachten, kan er begonnen worden met identificatie van onderliggende leefregels.

Question 24

Wat zijn de onderliggende assumpties in deze derde fase?

Answer 24

als-dan gedachten

Question 25

waar staan de kerngedachten in deze derde fase voor?

Answer 25

diepere overtuigingen over zelf

Question 26

Volgens Beck kunnen kerngedachten uit 3 thema’s bestaan

Answer 26

• hulpeloosheid (ik kan niks)
• waardeloosheid (ik stel niets voor)
• ongewenstheid (niemand houdt van me).

Question 27

Wat zijn voorbeelden van deze zogenaamde leefregels uit fase 3?

Answer 27

Voorbeelden van leefregels:

• Ik moet-leefregel
• Persoonlijke contacten-leefregel
• Leefregels met betrekking tot eigenwaarde
• Kernovertuigingen

Question 28

Bij alle naar boven komende automatische gedachten stel je welke twee vragen?

Answer 28

• Wat betekent deze gedachte voor jezelf? (onderliggende assumpties)
• Wat zegt deze gedachte over jezelf? (kerngedachten)

Question 29

Valkuilen bij fase 3, in geval van comorbiditeit

Answer 29

Bij comorbiditeit – bijvoorbeeld met persoonlijkheidsproblematiek – kan het
voorkomen dat de therapeut zich vastbijt in de andere stoornis, en zo depressie niet
(goed) behandelt. Het doel van de behandeling (vermindering van depressieve
klachten) kan zo nog wel eens uit het oog verloren worden.

Question 30

Fase 4: terugvalpreventie. Wat doe je hier?

Answer 30

Aanleren van strategieën en technieken om terugkeer van stemmingsklachten te voorkomen.
Patiënt moet leren zijn eigen therapeut te worden.

Question 31

Valkuilen recidiverisico (fase 4)

Answer 31

Velen denken dat enkel een acute CGT behandeling voldoende bescherming zou
bieden tegen recidive, dit is vaak niet het geval. Aanbevolen wordt om de patiënt na
herstel een specifiek terugvalprogramma te laten volgen.