Politieke partijen

Question 1

Goed/slecht Nederlandse politieke partijen?

Answer 1

Goed:
Nog nooit zoveel partijen
aantal deelnemende afhankelijk van voorwaarden voor deelname + kans op zetel

Slecht:
winig mensen lid van partij

Question 2

1e poging definieren politieke partij edmund burke

Answer 2

partij is een lichaam van mannen verenigd voor het promoten van hun gezamelijke acitiveiten van nationaal interest, over sommige particuliere principes in waar ze allemaal instemmen
Essentieel:
* positievere visie want gericht op algemeen belang
* anders dan factie of belangengroep
* wel gedateerd en beperkt: body of men, alleen gericht op nationaal niveau, geen duidleijk onderscheid met sociale bewegingen

Question 3

Neutrale minimale definitie

Answer 3

een politieke partij is een georganiseerde groep, voorzien van een officiële benaming die als zodanig kandidaten stelt voor de verkiezingen van openbare functies (Koole)
- inclusief belangenpartijen, lokale partijen
- ook bewegingen worden partij wanneer ze aan verkiezing deelnemen

Question 4

Classificatie partijen

Answer 4

ideologie/programma: partijfamilie
* rol in politiek systeem
* herkomst + wijze van organisatie

Question 5

Verschillen in organisatiewijze van partijen

Answer 5

Grote verschillen in rol leiderschap, leden,
eventuele verwante organisaties,
 Vaak afhankelijk van sociologische achtergrond
partijen

Question 6

Ideaaltypen partijen

Answer 6

Kaderpartij
 Massapartij
 Revolutionaire partij
 Moderne volkspartij (Catch all party)
 BV de Partij (Business firm party)

Question 7

Kaderpartij

Answer 7

Context 19e eeuw: beperkt kiesrecht, kleine staat
Ontstaan in het parlement als kamerclub/fractie. Daarna pas
buitenparlementaire organisatie (kiesvereniging).

-Gebaseerd op geloof, overtuiging of regio (Katholieke Kamerclub,
Friese Kamerclub bv). Vaak spreekt men ‘richting’\
-Informeren burgers over activiteiten kamerclub in verkiezingstijd
-Plaatselijke kiesverenigingen als middel om lid kamerclub
verkozen te krijgen. Nog geen grote campagnes. Weinig leden.

-Nauwelijks een programma, geen direct contact
kiezers/gekozenen. In praktijk vooral bij liberalen en
conservatieven.

Question 8

Massapartij

Answer 8

Eind negentiende eeuw: uitbreiding kiesrecht; nieuwe kiezersgroepen.
Buiten parlement (vanuit centrum) ontstaan vaak voor (en door) nieuwe kiezers (op zoek naar emancipatie).
Grote centralistische organisaties met afdelingen om nieuwe kiezers plek te bieden en te binden.
Strikte regels, duidelijk programma om kamerleden te binden (imperatief mandaat), ook met eigen partijcultuur. Duitse SPD als model; in Nl ARP eerste massapartij.
Dominante vorm vanaf +/- 1910: ‘besmetting van links’ –liberalen, christen-democraten, conservatieven volgen dit voorbeeld

Question 9

Revolutionaire partij (totalitaire partij)

Answer 9

Kleine, strak georganiseerde voorhoedepartij (voorhoedepartij idee van Lenin!)
Vorming en selectie van gestaalde kaders voorop
Agitatie en propaganda staat voorop
Vaak met partijmilities, cellen’’ in bedrijven

Question 10

De moderne ‘catch-all-party

Answer 10

focus op ALLE kiezers, niet alleen arbeiders
-Evolutie van de massapartij na +/- 1945.
-Theorie Kirchheimer n.a.v. ontwikkeling SPD na 1959
-Vergroten electoraat en macht door loslaten sterke band oorspronkelijke doelgroep, afschudden ‘ideologische veren’, verbreden programma en contacten met veel belangengroepen.
-Besluitvorming gecentraliseerd; rol leden kleiner, meer betaalde werknemers. Afhankelijk van overheidssubsidie
-Verkiezingscampagnes geprofessionaliseerd en gericht op alle kiezers. Leden minder belangrijk dan kiezers
-Macht wordt belangrijker dan representatie

Question 11

BV de partij (business firm party)

Answer 11

Partij als ‘product’ op zoek naar gat in de markt
Opgezet door ‘politieke ondernemers’, peilers en professionals
Bekende lijsttrekker staat centraal (celebrity)
Geen of nauwelijks leden; zwakke organisatie
Sterk gericht op media-aandacht
Politiek program is zeer flexibel

Question 12

Functies partijen in democratie

Answer 12

1. rekruteringsfunctie
2. representatiefunctie
3. integratiefunctie
4. communicatiefunctie
   secundaire functies: educatie, sociaal, kanalisatie

Question 13

Rekruteringsfunctie partijen

Answer 13

rekruteren en socialiseren politici
→ personeel nodig voor het functioneren van de democratie

Question 14

Representatiefunctie

Answer 14

→ verwoorden en vertegenwoordigen standpunten/ belangen van de samenleving
→ brug tussen de samenleving en de overheid

Question 15

Integratiefunctie→

Answer 15

aggregeren belangen en standpunten in afgewogen programma
→ anders dan one-issue beweging of belangengroep

Question 16

Communicatiefunctie

Answer 16

structureren van opties + communiceren van standpunten naar kiezers. → ideologische context verschaffen

Question 17

Gezondheid’ partijen afhankelijk van vervulling van deze functies

Answer 17

Rekrutering: Kwantiteit (hoeveelheid leden), kwaliteit en representativiteit leden?
Representatie; Voldoende worteling in samenleving? ‘Voelsprieten’ (voor wat er speelt) en ‘ambassadeurs’. Niet te veel afhankelijk van overheid?
Integratie: Voldoende gericht op algemeen belang en niet slechts deelbelangen? Gericht op alle kiezers? Gericht op besturen?
Communicatie: Voldoende onderscheidend? Voldoende pogingen alle kiezers te bereiken?

Question 18

Functies van partijen in dictatuur

Answer 18

-Schijn van democratie laten bestaan door gemanipuleerde verkiezingen met blokpartijen en gecontroleerde oppositie
-Voorhoede ‘revolutie’: elite leidt het volk naar toekomst
-Kanalisatie politieke betrokkenheid
-Monitoren van politieke onvrede en politieke problemen
-Kweekvijverfunctie. Talent ontdekken
Binden mensen aan het regime: ze bieden een carrièremogelijkheid en daardoor ‘sunken investment’.

Question 19

Waarom lid van een partij?

Answer 19

*politieke of maatschappelijke carrière (partij als noodzakelijke opstap)
*behoefte aan sociale omgeving en kameraad- schappelijkheid
*idealen; bepaalde ideële doelen willen bereiken

Question 20

Waarom ledenverlies?

Answer 20

Lidmaatschap minder nodig voor carrière
Algeheel ledenverlies traditionele instituties ( bv ook vakbonden, kerken)
Partijkeuze minder kwestie van groepsidentiteit
Leden minder nodig in TV- en internet tijdperk
Concurrentie van sociale bewegingen (Amnesty, Greenpeace, Black Lives Matter, FDF e.d.)
Slechte imago van partijen

Question 21

Functies leden

Answer 21

Reservoir en kweekvijver kandidatenlijst
Draaiende houden organisatie
Voelsprieten
Ambassadeurs – ’vote multipliers’
Mobilisatie
Contributie

Question 22

Leidt ledenverlies tot verlies representativiteit?

Answer 22

Door ledenverlies minder ‘voelsprieten’ en ‘ambassadeurs’ in de samenleving.
Groeiende tegenstelling ‘selectoraat’ en electoraat
→ mensen die kandidaten kiezen versus electoraat:

Door ledenverlies zijn partijen meer afhankelijk van andere inkomsten
Groeiende neiging tot oligarchisering

Question 23

IJzeren wet van oligarchisering

Answer 23

in iedere organisatie komt macht in handen van kleine groep ‘voltijds’-activisten (‘vergadertijgers’, ‘bonzen’)
Door Evenredige Vertegenwoordiging: centralisatie
kandidaatstelling. Lijstenfabrikanten (‘selectoraat’)
als poortwachters politieke systeem.
Maar: Selectoraat is niet zelfde als electoraat

Question 24

Gemiddeld profiel partijlid

Answer 24

Witte hoger opgeleide oudere man
ondervertegenwoordiging vrouwen
ondervertegenwoordiging lager opgeleiden
ondervertegenwoordiging jongeren
ondervertegenwoordiging migranten
Nieuwe partijen met jonger ledental

Question 25

financiering partijen: kosen partijapparaat + verkiezingscampagnes

Answer 25

lidmaatschapsgelden
Giften → privé personen, bedrijven/organisaties → afhankelijk van wetgeving in meeste landen.
Afdrachten → salaris
Overheidssubsidie

Question 26

Overheidssubsidie partijen:
argumenten voor/ tegen

Answer 26

Argumenten voor:
-minder afhankelijk van rijke ondernemers
-partijen met arme achterban niet benadeeld
-aanzien democratie geschaad door amateurisme
-alle kiezers bereiken kost veel geld

Argumenten tegen:
-minder noodzaak voor ledenwerving
-gevestigde partijen bevoordeeld
-staat heeft machtsmiddel om controle over partijen uit te oefenen
-partijen beslissen over eigen subsidies

Question 27

Nadelen selectoraat

Answer 27

Distinctiedrang (eigen regels en jargon om anderen
buiten te sluiten
 ‘Old Boys Network’ (ons kent ons; geen buitenstaanders)
 ‘Group-think’ (tunnelvisie)
 Sociologisch eenzijdig (oude witte hoger opgeleide
mannen)
 Risico ontstaan ‘kartelpartij’: partij als ‘Quango’ aan
infuus overheid

Question 28

2 andere functies partijen

Answer 28

Integratie: Voldoende gericht op algemeen belang en niet
slechts deelbelangen? Gericht op alle kiezers? Gericht op
besturen?

• Communicatie: Voldoende onderscheidend? Voldoende
  pogingen alle kiezers te bereiken?
• Meeste kiezers weten de meeste partijen goed te plaatsen op links-rechts
  schaal. Wel toenemende druk om te fuseren

Question 29

districtenselsel

Answer 29

Districtenstelsel leidt tot minder partijen
-Districtenstelsel leidt tot meer vrijheid parlementariërs
-Districtenstelsels wel slecht voor minderheden

Question 30

kiesdrempel

Answer 30

Stimulans om verschillen niet aan te scherpen
-Ontmoedigen extremisten en protestpartijen

Question 31

ander soort politieke partijen

Answer 31

Ledenloze partijen? PVV als voorbeeld
 Ad-hocpartijen rondom bepaalde issues
 Losse persoonslijsten ( ‘Idols met ideeën’)
 Meer interne democratie in partijen
(primaries, verkiezingen voor partijposities,
andere organisatie congressen, andere
kandidaatstelling
 Multispeedpartijen: meerdere vormen van
partijlidmaatschap mogelijk
 Maar: democratie zonder partijen is moeilijk
voorstelbaar!