College 8 Regeringen in Nederland

Question 1

Pacificatiedemocratie (Arend Lijphart)

Answer 1

Nederlands politiek bestel en politiek cultuur gevormd door verleden:
* Verzuiling –> sterke segmentatie van samenleving in aparte volksdelen met eigen organisaties.
* Noodzaak tot samenwerking –> self-denying prophecy
* Consensus, compromis en coalitie als hoekstenen
* Spelregels:
(evenredigheid, decentralisatie, depolitisering, verdraagzaamheid samenwerking elites en volgzaamheid volk)

Question 2

Spelregels pacificatiedemocratie

Answer 2

Zakelijke politiek (pragmatisch, compromis bereidheid)

Verdraagzaamheid

Depolitisering (benoemen commissies voor gevoelige onderwerpen)

Topconferenties

Geheimhouding

Evenredigheid

Regering regeert

Question 3

Kanttekeningen bij Lijphart

Answer 3

• Liberalen vormden niet echt een zuil
• Socialisten hoorden er lang niet bij
• Mate van volgzaamheid en harmonie overschat
• Belang Grote pacificatie 1917 overdreven. Spanningen tussen volksdelen vielen best mee; sociale kwestie niet opgelost.
• elites volgen oude traditie van schikken en plooien
• samenwerking elite patriotisme of eigenbelang
• vooral tussen katholieken en socialisten aanhoudende spanningen

weldegelijk protest + strijd

Question 4

Ontzuiling sinds jaren 60

Answer 4

• toename welvaart gehele bevolking— - communicatierevolutie
• Silent Revolution (Inglehart)
  Babyboom generatie hoger opgeleid > postmateriele waarden.
  Elites verliezen geloof oude politiek; buigen mee met jongeren
• media minder volgzaam; meer waakhond
• ontkerkelijking m.nl RK volksdeel en secularisatie
• cohesie binnen zuilen minder groot
• sociale apartheid minder
• Fusies, ontstaan nieuwe partijen: tijd van polarisatie

Question 5

Regering

Answer 5

koning en alle ministers

Question 6

Kabinet

Answer 6

alle ministers + staatssecretarissen

Question 7

Ministerraad

Answer 7

alle ministers

Question 8

Taken staatshoofd (monarch)

Answer 8

• Handtekening plaatsen
• Voorlezen troonrede
• Benoemen ministers en (in) formateurs, (sinds 2012 wijst Tweede Kamer informateur aan)
• Regelmatig overleg met Minister-President (geheim)
• Ceremoniële taken
• Ministeriële verantwoordelijkheid (sinds 1848)

Question 9

Waarom een monarchie?

Answer 9

Reliek uit verleden –> path dependency
Boven partij staand symbool voor eenheid
suggestie van continuiteit

Question 10

Vertrouwensregel

Answer 10

Steun van meerderheid Tweede Kamer nodig (sinds 1866)
wel minderheidskabinet als optie

Question 11

Beperkt dualisme

Answer 11

Kabinetsleden zitten niet in Parlement (soms wel tijdens formatie)
wel veel contact (torentjesoverleg)

Question 12

Regeerakkoorden

Answer 12

Uitgebreide regeerakkoorden als basis (vooral sinds jaren
60) -> minder ruimte parlement (‘dichtgetimmerd’)
-Gedoogakkoord 2010-2012 met PVV

Question 13

Regels van het spel

Answer 13

Staatssecretarissen niet bij ministerraad
Collegiaal bestuur
non-interventie

Question 14

Macht premier relatief klein

Answer 14

Afhankelijk van steun coalitiepartners, alleen zeggenschap over ‘‘eigen ministers.
Klein departement: weinig ‘‘eigen’’ mensen mee
Presidentialisering (meer macht premier) : rol EU, rol boegbeeld in media, rol als mediator bij conflicten in kabinet, coordinatie bij overlappende beleidsterreinen

Question 15

Politisering kabinet door jaren heen

Answer 15

minder mensen buiten partij, zonder politieke ervaring
sinds 1973 alle premiers de partijleider van grootste partij
Striktere partijdiscipline (overleg)
Duidelijkere politieke scheidslijnen tussen ministers

Question 16

Formatie/vorming van regering

Answer 16

Duur formatie afhankelijk van:
* kiesstelsel
* aantal benodigde partijen/ noodzaak coalitie
* ideologische verschillen tussen partijen
* bicameralisme of unicameralisme
* verhouding tussen partijen
*urgentie

Question 17

Minimal winning coalitions

Answer 17

Coalities van partijen die een gezamelijke meerderheid hebben met zo min mogelijk partners

Question 18

Minimal winning connected coalitions

Answer 18

Coalities van partijene die gezamelijk meerderheid hebben en ook ideologisch verbonden zijn

Question 19

Surplus coalities (oversized coalitions)

Answer 19

Bevat meer partijen dan noodzakelijk voor meerderheid

Question 20

Waarom Surplus coalitions?

Answer 20

• Regeringen van nationale eenheid (crisistijd/ overgangstijd)
• Supermeerderheid noodzakelijk (bv 2/3e grondwet)
• verzekering van meerderheid (angst voor defectie)
• Pre-electorale pacten
  *Signaal naar kiezer

Question 21

Minderheidsregeringen

Answer 21

Pivotal party (grote meerderheidspartij) met kleine gedoogpartners
bv Spanje
Oppositiepartijen hopen via parlement invloed uit te oefenen in ruil voor leveren meerderheid
Een potentiele coalititepartner te omstreden of te instabiel om in coalitie te zitten (PVV)

Question 22

Coalitietheorieen : Speltheorieen

Answer 22

Hoe bereikt men langs de logisch-mathematische weg de maximale winst (John Nash, Niker, Von Neumann)

Question 23

Politici als rationele actoren

Answer 23

uit op maximale winst.

Elk motief heeft gevolgen voor uitkomst formatie

Question 24

Vote seekers

Answer 24

doel is winst bij verkiezingen

Question 25

Office seekers

Answer 25

regeringsdeelname als ultiem doel

Question 26

Policy seekers

Answer 26

doel is doorvoeren van gewenst beleid

Question 27

Gevolgen rationele motieven voor coalitievorming : Vote seeking

Answer 27

oppositie is prima

Question 28

Gevolgen rationele motieven voor coalitievorming : Vote/ policy seeking

Answer 28

steun minderheidsregering als goed alternatief

Question 29

Gevolgen rationele motieven voor coalitievorming Office seeking

Answer 29

'’minimal winning’’ coalities (koek met minder verdelen)

Question 30

Gevolgen rationele motieven voor coalitievorming: Office/ Police seeking

Answer 30

'’minimal connected winning’’ coalitie

Question 31

Andere factoren in formatie

Answer 31

• Electorale concurrentie
• welke portefeuilles krijgt men?
• persoonlijke chemie leiders
• urgentie (snelle formatie nodig soms bij crisis)

Question 32

Vroegtijdig beeindigen van regering

Answer 32

Door parlement (controlerende taak)
* Hoe –> Motie van wantrouwen (no-confidence vote)
Waarom? : gebrek vertrouwen bij cruciale voorstellen bijv begroting
In bondsrepubliek alleen met constructieve motie van wantrouwen

Door regering(spartijen) zelf
* Electoraal opportunisme
* Breuk binnen coalitie

Question 33

Formaties in Nederland ongeschreven regels:

Answer 33

• geen pre-electorale pacten
• bij val kabinet nieuwe verkiezingen
• grootste partij levert premier
• premier is lijsttrekker
• minister gekruteerd uit een van de coalitiepartijen

Question 34

Gevolg ontzuiling

Answer 34

Relatie zuil en stemgedrag minder sterk

Electorale volatiliteit; zwevende kiezers

Elite gaat andere strategie volgen; polarisering