College 10 Lokale politiek

Question 1

Horzonalte verdeling van macht: uitvoerende, wetgevende, rechtsprekende macht

Answer 1

Gebaseerd op Trias Politica, Montesqieu

Uitvoerende taak: Regering
Wetgevende taak: Parlement
Rechtsprekende taak: Rechtbanken

Question 2

Verticale verdeling van macht: multi-level governance

Answer 2

Verticaal verdeeld in afzonderlijke territoriale eenheden/ levels
* Lokaal
* Regionaal. provinciaal
* Nationaal

In toenemende mate ook:
* internationale en supra-nationale organisaties
* steden
En in Nederland: regionale samenwerkingsverbanden! :
Nederland: gemeenten, provincies, nationale overheid

Nederland historisch decentraal, onder Napoleon gecentraliseerd, en in
recente jaren weer steeds meer gedecentraliseerd

Question 3

in Ge-decentraliseerde systemen hangt verdeling van macht in praktijk af:

Answer 3

• Macht om belasting te heffen + andere financien
• Welk beleid lokaal niveau, hoeveel ruimte eigen keuze?
• Hoeveel ambentaren op elk niveau

Question 4

!!! Mate van decentralisatie hangt af van de :

Answer 4

De facto capaciteit om autonome besluiten te maken.
* Belastingen, beleidskeuzes, capaciteit om beleid te implementeren, en capaciteit van het ambtelijk apparaat

Question 5

Waarom verticale macht/ decentralisatie GOED voor democratie? !!

Answer 5

• Democratischer : dichter bij de mensen, toegankelijker en responsievere overheid
• Efficienter: dichter bij mensen, betere aanpassing aan lokale omstandigheden
• Creatievere/ anere oplossingen: lokale overheid is beter in staat snel
  in te spelen op veranderende omstandigheden, pluraliteit zorgt ook voor
  meer creativiteit in reactie, mogelijk betere oplossingen.
• Zelfbestuur lokale minderheden: geografische geconcentreerde minderheden hebben zelfbestuur

Question 6

Waarom zou verticale macht/ decentralisatie SLECHT voor democratie? !!

Answer 6

• Minder democratisch? –> nationale overheid meer representatief voor burgers
  dual legitimacy issue: tussen nationale/ lokale overheid. Denk hierbij aan conflict over Gemeentefonds.
• Minder efficiënt? –> nationale overheid betekent schaalvoordelen, capaciteit om collectieve actieproblemen te overkomen
• Verschillende oplossingen kunnen leiden tot ongelijkheid –> van wetten en /of dienstverlening.
  Centrale overheid kan middelen herverdelen om ongelijkheid tegen te gaan
• Zelfbestuur lokale minderheden kan leiden tot afscheiding. Polarisatie kan leiden tot uiteenvallen van staat en lokale minderheidsregime kan juist tot discriminatie leiden.

Question 7

Decentralisatie Nederland: Provincies

Answer 7

Oorspronkelijk: machtigste bestuurslaag – de 7 provinciën – confederatie
* Met Napoleon: unitaire staat
* Nu: 12 provincies – minst machtige bestuurslaag?
* Politiek-bestuurlijke actoren in de provincie:
- College van Gedeputeerde Staten (GS)
- Provinciale Staten (39-55)
- Commissaris van de Koning

Question 8

Confederatie

Answer 8

bestuurseenheid van samenwerkende onafhankelijke soevereine staten, die bij verdrag is samengekomen : denk hieraan aan de 7 provincien voor dat het een unitaire staat werd vanaf Napoleon.

Question 9

Beleidstaken Provincies

Answer 9

• Ruimtelijke ordening
• infrastructuur
• transport
• Natuur & milieu
• Klimaat & energie
• financieel toezicht op gemeenten !!!!!
• Leden 1e kamer !!!!!!!!!

Question 10

Nederlandse gemeenten herindelingen

Answer 10

Steeds grotere, steeds minder gemeentes

Question 11

Decentralisatie gemeenten

Answer 11

steeds meer beleidsuitvoering naar gemeentes, sinds 2015 versneld

Question 12

Politiek-bestuurlijke actoren in gemeenten

Answer 12

• College van Burgemeester + wethouders
• Gemeenteraad
• Burgemeester

Question 13

Beleidstaken Gemeenten

Answer 13

• Basisregistratie GBA
• Orde + veiligheid
• Economische zaken
• participatiewet
• Wet Maatschappelijke Ondersteuning
• Onderwijs

Question 14

Hoeveel macht hebben gemeenten?

Answer 14

• Grotere beleidskeuze door decentralisatie van beleid.
  –> steeds meer ruimte eigen beleid + financiele keuzes te maken
• Maar, financiele positie verslechterd.
  –> decentralisatie was verkapte bezuiniging
• Steeds grotere verschillen tussen gemeenten:
  Toenemende ruimte voor eigen belastingen, verschillen grondbezit en verschillen sociale samenstelling burgers.

Question 15

Regionalisering nieuwe samenwerkingsverbanden

Answer 15

Nieuwe complexe taken leiden tot toenemende regionale samenwerking, in
2020 waren er 1248 samenwerkingsverbanden (!)

• In 2020 neemt de gemiddelde gemeente deel aan 33
  samenwerkingsverbanden. In 2017 waren dit er gemiddeld 27 (Staat van
  het Bestuur, 2020)
• Gemeenten met > 100.000 inwoners, gemiddeld 46, vaker regiofunctie +
  vaker grotere maatschappelijke opgaven
• Limburgse gemeenten werken het meeste samen (gemiddeld 52) en Friese
  gemeenten het minst (gemiddeld 23)

Question 16

Wat zijn voordele\en regionale samenwerking

Answer 16

Voordelen op het gebied van efficientie:
efficienter, creatievere, andere oplossingen, zelfbestuur minderheden.

Question 17

Wat zijn nadelen regionale samenwerking?

Answer 17

,minder democratisch: Samenwerkingsverbanden woren niet electoraal gecontroleerd.
er is geen aansprakelijk van burgers op regionaal niveau