Podwzgórze/przysadka Flashcards

1
Q

Ginekomastia

A

OTYŁOŚĆ
leki: spironolakton, ketokonazol, werapamil, enalapryl, ranitydyna, omeprazol
niedoczynność tarczycy
marskość wątroby
niedożywienie
PNN
prolactinoma mężczyzn (na skutek zablokowania funkcji jąder i zmniejszenia testosteronu w stos.do estrogenów)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Przyczyny SIADH

A

» choroby płuc (HIPOKSJA): gruźlica, ropień, nowotwór, zapalenia, ropniaki, astma
» nowtowory (EKTOPOWE WYDZIELANIE): płuc, stercza, przewodu pokarmowego, grasiczak, rakowiak
» uszkodzenie mózgu: psychoza, uraz, guz, operacja, zapalenie
» prawokomorowa niewydolność serca
» leki: p/bólowe, diuretyki, psychotropowe, cytostatyki
» narkotyki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Śmierć w SIADH

A

⩽100 mmol/l Na+
drgawki, śpiączka, zatrzymanie oddechu
Przy szybkim spadku Na+, obrzęk mózgu może się pojawić przy ⩽120 mmol/l

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wydalanie Na+ z moczem w SIADH

A

> 40mmol/l przy normalnym spożyciu sodu

czyli duża natriuria przy braku odwodnienia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Osmolalność osocza w SIADH

A

<280mOsm/kg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Co uniemożliwia rozponanie SIADH?

A

stwierdzenie hipo- lub hiperwolemii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Bilans płynów w SIADH

A

ograniczenie podaży do 500-1000ml/24h

bilans ma być -500ml

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Jakie meta najczęściej powodują niedoczynność przysadki?

A

ca piersi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Objawy niedoczynności przysadki po urazie

A

ujawniają się stopniowo, w pełni po około 1 roku po urazie

może im towarzyszyć moczówka prosta centralna, jeśli uszkodzeniu uległa szypuła lub jądra nadwzrokowe podwzgórza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Diagnostyka wtórnej niedoczyności kory nadnerczy

A
  1. oznaczenie porannego (8-9:00) stężenia kortyzolu.
    Jeśli kortyzol <83nmol/l to jest niedoczynność
    Jeśli kortyzol >414nmol/l - nie ma niedoczynności
    Jeśli kortyzol 83-414nmol/l - konieczna diagostyka:
  2. stymulacja CRH: jeśli po 100ug stężenie kortyzolu nie wzrośnie >497nmol/l - jest niedoczynność
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Diagnostyka niedoboru GH (dorośli)

A

hipoglikemia po insuinie i.v.
stymulacja GHRH
wzrot poniżej <3-5ug/l: niedobór

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Ustalanie dawki L-tyroksyny we wtórnej niedoczynności tarczycy

A

od 25ug do 75-100ug/d na podstawie stanu klincznego i steżenia fT4!
Nie oznacza się TSH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Zarodczak okołosiodłowy - leczenie z wyboru

A

radioterapia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Gruczolaki gonadotropinowe - co wydzielają?

A

LH, FSH lub wolne podednostki αSU, βSU

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Mikro- a makrogruczolak

A

średnica <1cm i ⩾1cm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Guzy mieszane przysadki

A

najczęściej GH + prolaktyka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Postępowanie, jeśli guz przysadki hormonalnie nieczynny?

A

⩾1cm i pole widzenia nieprawidłowe: od razu operacja
⩾1cm i pole widzenia OK: MRI po 6mies, 1, 2, 5 lat - jeśli bz to koniec postępowania, jeśli powiększanie - operacja.
<1cm: MRI po 1, 2, 5 latach i -//-

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Ca przysadki

A

niezmiernie rzadki, brak kryteriów histpat, Dx po wykazaniu meta odległych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Najczęstszy gruczolak przysadki

A

prolactinoma (40%)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

PRL norma

21
Q

poziom PRL a objawy

A

25-50µg/l: zaburzenia miesiączkowa, niewydolność ciałka żółtego, zaburzenia libdo, niepłodność, możliwy mlekotok

50-100µg/l: rzadkie miesiączki, brak miesiąckzi, często mlekotok, zmniejszone libido

> 100µg/l: brak miesiączki, mlekotok, hipogonadyzm

mężczyźni; zmniejszone libido, zaburzenia wzwodu, niepłodność, ginekomastia, hipogonadyzm, zmniejszenie zarostu na twarzy, masy mięśniowej, owłosienia płciowego (IIIrzędowych cech płciowych)

22
Q

Test z metoklopramidem

A

wykonać, kiedy PRL jest 25-150µg/l (rozpoznanie niepewne). Po 10mg p.o.:
↑ PRL >6x - hiperprolaktynemia czynnościowa
↑ 2-6x - norma
brak ↑ lub ↑ <2x - autonomiczne wydzielanie, ocena guza przysadki

23
Q

PRL - rytm wydzielania

A

pulsacyjne, zmiany z godziny na godzne ze szczytowymi stężeniami w czasie snu, wzrostem przy stresie.
Zależność od pokarmów i używek

24
Q

Co należy wykluczyć przy PRL >25µg/l ?

A

ciążę, polekowe, niewyrównaną niedoczynność tarczycy, choroby wątroby i nerek (zmniejszony metabolizm PRL), makroprolaktynemia

25
Rozpoznanie prolactinoma bardzo prawdopodobne (poziom PRL)
>200µg/l
26
Hiperprolaktynemia czynnościowa
↑ PRL >6x po teście z metklopramidem | Leki dopaminergiczne na 3-6mies
27
Pseudoprolaktynoma (rzekomy guz prolaktynowy)
zmiany organiczne - guzy, nacieki zapalne, ziarnicze podwzgórza, szypuły i cz.gruczolowej przysadki przebiegające z hiperprolaktynemią na skutek przerwania hamującego wpływu włukien dopaminergicznych! Leczenie: przyczynowe + leki dopaminergiczne
28
Wspólne działanie dla pseudoprolaktynomy i prolaktynomy
leki dopaminergiczne, wyrównanie niedoczynności nadnerczy i tarczycy
29
Kiedy operacja przezklinowa w prolactinoma?
Jeśli zła poprawa po leczeniu dopaminergicznym: poziomu PRL, pola widzenia, zmniejszenia guza w MRI
30
Wyleczenie prolactinoma po zabiegu
PRL <25µg/l
31
Leki zwiększające poziom PRL
neuroleptyki: promazyna, haloperidol, sulpiryd p/depresyjne: imipramina, amitryptylina blokery dopaminy: metoklopramid p/NT: werapamil, spironolakton, metyldopa p/H2: cymetydyna, ranitydyna estrogeny opioidy
32
Niedoczyność tarczycy a ↑ PRL
↑↑↑ TRH pobudza także wydzielanie PRL
33
Makroprolaktynemia
występowanie wielkocząsteczkowej PRL związanej z anty-PRL-IgG, o wiele mniej aktywnej biologicznie Znacznie zwiększone poziomy PRL w surowicy ale tylko nieznaczne objawy kliniczne. Do próbki krwi trzeba dodać 25% PEG - makroprolaktyna się wytrąci
34
Najlepiej tolerowany i najskuteczniejszy lek dopaminergiczny w leczeniu prolactinoma
kabergolina
35
Kiedy można zajść w ciążę z prolactinoma?
Jeśli przy leczeniu dopaminergicznym osiąga się w ciągu 3-6 mies zmniejszenie i stabilne, ograniczone do siodła tureckiego rozmiary gruczolaka w kolejnych MRI - jest ok, nawet jeśli był makrogruczolak! Niebezpieczeństwo polega na powiększeniu przysadki w ciąży pod wpływem łożyskowych estrogenów i zwiększonego przepływu krwi.
36
Śmiertelność w akromegalii
a) nieleczona - 2-4x ↑ na choroby sercowo-naczyniowe, oddechowe, nowotwory b) leczona: jeśli powrót do normy IGF-1 i GH <1ug/l - populacyjna
37
Corticotropinoma - przerost?
warstwy pasmowatej i siatkowatej kory nadnerczy
38
Najczęstsza postać zespołu Cushinga?
choroba Cushinga
39
Zaburzenia czynności gonad w Cushingu - podłoże
hiperkortyzolemia hamuje uwalnianie FSH i LH hiperandrogenizacja nadnerczowa u kobiet = hirsutyzm, zaburzenia miesiączkowania, łojotok, trądzik mężczyźni - zaburzenia wzwodu, spadek libido, niepłodność
40
Zaburzenia tarczycowe w Cushingu - podłoże
Hiperkortyzolemia hamuje uwalnianie TRH i TSH i hamuje konwersję T4 do T3. Nie prowadzi to do klinicznej hipotyreozy, ale przyczynia się do hiperlipidemii i miażdżycy
41
Niestwierdzenie gruczolaka w MRI a choroba Cushinga
nie wyklucza! większość (90%) to mikrogruczolaki, a wykrywalność w MRI to 60-70%
42
Test hamowania deksametazonem w chorobie Cushinga
brak hamowania po 1-2mg Dexavenu, zmniejszenie o >50% po podaniu 8mg Dexavenu
43
Przygotowanie przedoperacyjne: choroba Cushinga
ketokonazol (inhibitor steroidogenezy nadnerczowej) metyrapon mitotann - zmniejszenie powikłań hiperkortyzolemii: kruchości naczyń i ograniczenie krwawienia śródoperacyjnejgo, zmniejszenie częstości zakażeń i powikłań zakrzepowo-zatorowych, ułatwia leczenie NT i DM2
44
Symptoma sellae vacuae
Wyróżniamy pierwotny i wtórny zespół pustego siodła. W pierwszym przypadku uszkodzenie przepony (przepuklina przepony siodła) albo wrodzony brak przepony siodła tureckiego powoduje, że płyn mózgowo-rdzeniowy wpukla oponę pajęczą do siodła, powodując ucisk na przysadkę i deformację gruczołu („rozpłaszczona” przysadka przylega do ścian siodła). O wtórnym zespole pustego siodła mówimy, gdy przysadka została usunięta chirurgicznie albo uległa regresji po napromienianiu bądź farmakoterapii, w wyniku wzrostu ICP. W obydwu typach zespołu wskutek uszkodzenia szypuły przysadki może dojść do przerwania osi podwzgórze-przysadka (ang. stalk effect), czego najczęstszym objawem jest hiperprolaktynemia. Zbiornik płynowy może też przemieścić nerwy wzrokowe i ich skrzyżowanie. Może być następstwem udaru przysadki.
45
Typowy pacjent z ESS
Choroba ta typowo występuje u kobiet z nadwagą po licznych ciążach, ale może wystąpić w każdym wieku i u obu płci. Częstość występowania ocenia się nawet na około 5% populacji
46
Objawy ESS:
Zespół może przebiegać bez żadnych objawów, czasem jego zdiagnozowanie poprzedza wystąpienie u pacjenta objawów hiperprolaktynemii: zaburzeń miesiączkowania, obniżenia libido, impotencji. We wtórnym zespole pustego siodła objawy wynikają z niedoczynności przysadki. Objawy można podzielić na neurologiczne: uporczywe bóle głowy. okulistyczne: obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, ubytki w polu widzenia. endokrynologiczne: niedoczynność przysadki oraz hiperprolaktynemia
47
Objawy niedoczynności przysadki (kiedy)
po zniszczeniu 80% gruczołu
48
Zespół Glińskiego-Simmondsa
łac. panhypopituitarismus) – przewlekła niewydolność przedniego płata przysadki spowodowana postępującym niszczeniem struktur przedniego płata przysadki przez proces nowotworowy (np. guz okolicy siodła tureckiego) lub przez proces zapalny. Charakterystyczne jest skrajne wychudzenie określane dawniej jako "charłactwo przysadkowe", oraz nasilające się objawy wtórnej niewydolności kory nadnerczy, gruczołu tarczowego oraz gonad. Dynamika narastania zaburzeń jest zwykle mniejsza niż obserwowana w zespole Sheehana. Stosunkowo często występują objawy neurologiczne typowe dla guza mózgu (napady drgawek, wzmożone ciśnienie śródczaszkowe z tarczą zastoinową w dnie oka, zaburzenia pola widzenia). Dodatkowo występują zaburzenia psychiczne o charakterze depresji.