Podejście systemowe Flashcards
Podstawy systemowego nurtu psychoterapii - co go różni od wcześniejszych
- Nazywany także interakcyjnym.
- Początki: lata 40/50 XX w.
- Przesunięcie uwagi z jednostki zaburzonej na interakcje społeczne, w które jest uwikłana.
- Opiera się na teorii systemów Bertalanffy’ego
Główne założenia nurtu systemowego
- System to układ wzajemnie oddziałujących elementów.
- Oddziaływanie jest cyrkularne (nie liniowe) – sprzężenie zwrotne.
- Jednostka jest częścią systemu i wpływa na innych, jednocześnie podlegając ich wpływom.
- Komunikacja jest kluczowym elementem oddziaływań.
- Pozostałe cechy systemu: dynamizm, zróżnicowanie, organizacja, zdolność do homeostazy.
cechy terapii wg podejścia systemowego
- Koncentracja na komunikacji między ludźmi.
- Analiza aktualnych zachowań i ich skutków.
- Dyrektywna – nakazy, rady, przepisy.
- Krótkoterminowa, skupiona na rozwiązaniu problemu.
- Celem jest zmiana systemu, a nie jednostki uznawanej za „zaburzoną”.
2 główne szkoły psychoterapii systemowej
(dwa podejścia)
- Komunikacyjna (Weakland, Bateson, Jackson,Haley, Watzlawick, ,Beavin, Selvini-Palazzoli)
- Strukturalna (Minuchin)
Inne szkoły: Strategiczna Terapia Rodzin (Haley i Madanes), Teoria Systemów Rodzinnych (Bowen)
Podstawy podejścia komunikacyjnego wg szkoły palo alto
rozwój, twórcy, główne założenie
- Rozwój: Mental Research Institute, Palo Alto, lata 50. XX w.
- Twórcy: Jackson, Riskin, Satir, Haley, Weakland, Watzlawick, Bateson
- Stworzyli podstawy terapii systemowej.
- Główne założenie: Analiza i zmiana sposobu komunikacji.
Aksjomaty porozumiewania się z innymi
palo alto
- Każde zachowanie jest komunikatem – symptomy choroby to też forma komunikacji.
- Definiowanie relacji w komunikacji – poziom treściowy(info) i relacyjny(uczucia).
* Patologia: dominacja aspektu relacyjnego, brak potwierdzenia odbioru komunikatu.
* Teoria podwójnego wiązania (Bateson). - Ludzie dostrzegają tylko część interakcji społecznej.
- zachowania w interakcjach mogą być symetryczne lub komplementarne.
Teoria podwójnego wiązania (Bateson)
palo alto
- Pojedyncze wiązanie – dwa sprzeczne nakazy/zakazy.
- Podwójne wiązanie – sprzeczne komunikaty od tej samej ważnej osoby, brak możliwości wycofania się, skomentowania sprzeczności
- Podwójne wiązanie rozdwojone – sprzeczne nakazy od dwóch osób, brak możliwości zerwania relacji.
terapia w podejściu komunikacyjnym
palo alto - cel, metody, charakter
- Cel: Zmiana patologicznych wzorców komunikacji.
-
Metody: Interwencje paradoksalne np. „przepisywanie symptomu”.
* Wprowadzanie nowych zasad komunikacji.
* Język zachęcający do działania zamiast opisu czy interpretacji. - Charakter terapii: Dyrektywny, celowy, angażujący pacjenta.
Podstawy podejścia komunikacyjnego wg Szkoły Mediolańskiej
twórcy, z kim pracujemy, źródła zaburzeń, co jest kluczowe w pracy?
- Terapia strategiczna Mara Selvini-Palazzoli
- Twórcy: M. Selvini-Palazzoli, G. Prata, L. Boscolo, G. Cecchin
- Praca głównie z rodzinami pacjentów psychotycznych i anorektycznych.
- Rodzina to spójny, samoregulujący się system, w którym istnieją określone „gry” międzyludzkie (w których członkowie uczestniczą od pokoleń)
- Źródła zaburzeń – specyficzne reguły komunikacyjne w rodzinie - transakcje komunikacyjne
- Kluczowe: wykrycie „punktu węzłowego”, czyli podstawowej reguły wpływającej na interakcje - jej modyfikacja pociąga za sobą zmianę innych reguł -> w konsekwencji modyfikacja jakości interakcji w rodzinie
Terapia Szkoły Mediolańskiej
- Charakter: dyrektywny, krótkoterminowy, nastawiony na rozwiązanie konkretnego problemu.
- Trzy zasady terapii rodzinnej:
- Stawianie hipotez
- Cyrkularność
- Neutralność
- Praca w zespole, spotkania comiesięczne.
Techniki terapeutyczne szkoły mediolańskiej
- Pozytywne konotacje
- Pytania cyrkularne
- Interwencje paradoksalne („przepisywanie symptomów”, „podwójne wiązanie”)
- Nakazy terapeutyczne
- Stosowanie rytuałów
- Metafory, przeformułowania, praca na zasobach
Terapia anoreksji w szkole mediolańskiej
- Selvini-Palazzoli analizowała wpływ relacji małżeńskich na anoreksję córki.
- Wzory relacji małżonków wyniesione z rodzin generacyjnych wpływają na powstawanie zaburzeń.
- „Gra rodziców” oparta na prowokacji i niezgodnych oczekiwaniach.
- Ojciec – milczący, wycofany.
- Matka – kontrolująca, „wszystkowiedząca”.
- Córka – wciągana w konflikt lojalnościowy między rodzicami.
- Proces powstawania anoreksji – długi, złożony z sześciu etapów. (od gry do anoreksji)
Podstawy terapii strukturalnej
- Twórca: Salvador Minuchin
- Dotyczy wyłącznie rodzin
- Zmiany w strukturze rodziny → zmiana w jednostce
- Równowaga między poczuciem „ja” a przynależnością do rodziny
- Rodzina jako system hierarchiczny
- Podsystemy rodzinne – kształtujące się w czasie układy
- W ramach układu istnieją stałe wzorce zachowań (wzorce transakcyjne).
- Gdy terapeuta pracuje z rodziną, to tworzy się nowy, terapeutyczny system.
Rodzina zdrowa vs. zaburzona w terapii strukturalnej
Rodzina zdrowa:
* Jasne granice między podsystemami
* Elastyczność w adaptacji do zmian
* Równowaga między indywidualnością a przynależnością
* Zachowana hierarchia
Rodzina zaburzona:
* Zamazane lub sztywne granice między podsystemami
* Brak elastyczności, trudność w przystosowaniu do zmian
* Sztywna struktura → etykietowanie jednej osoby jako „chorej”
5 cech rodzin anorektycznych (Minuchin, 1970)
terapia strukturalna
- Uwikłanie – nadmierna bliskość, brak autonomii
- Nadopiekuńczość – skrajna kontrola
- Sztywność – brak zdolności do zmian
- Unikanie konfliktów – tłumienie napięć
- Triangulacja – wciąganie dziecka w konflikt rodziców
Cele terapii strukturalnej
- Zmiana struktury rodziny (pozycji członków)
- Regulacja granic:
* Otwieranie sztywnych granic
* Wyznaczanie granic w rozmytych podsystemach - Włączenie terapeuty w system rodzinny jako lidera
Terapia strukturalna – metody i techniki
- Terapia dyrektywna – terapeuta liderem systemu
- Manipulacja nastroju
- Zadania terapeutyczne – w trakcie i poza sesją
- Analiza transakcji i konfliktów rodzinnych
- Psychodrama, metafory, humor, anegdoty
