Podejście behawioralno-poznawcze Flashcards
3 fale psychoterapii poznawczo-behawioralnej
- Podejście behawioralne
- Podejście poznawcze (klasyczna terapia poz-beh)
- Nowe formy terapii wywodzące się z ugruntowanej terapii poznawczo-behawioralnej
podejście poznawcze - rodzaje terapii
- Racjonalno-emotywna terapia behawioralna (REBT) – Ellisa
- Terapia poznawcza – Beck
- Terapia poznawczo-behawioralna - Meichenbaum
Nowe formy terapii wywodzące się z ugruntowanej terapii poznawczo-behawioralnej - rodzaje
- Terapia poznawcza oparta na uważności – Teasdale, Segal, Williams, Kabat-Zinn
- Terapia akceptacji i zaangażowania Hayes
- Terapia schematów – Young
- Terapia dialektyczno-behawioralna – Linehan
Pierwsza fala – podejście behawioralne
- Źródła w teoriach warunkowania i uczenia się (Pawłow, Skinner, Hull) oraz psychologii eksperymentalnej i społecznej
- Środowiskowy determinizm; Eksperymentalizm; Antypsychologizm
- Wszystko co robimy jest wynikiem nauki, nawyku → skoro nauczyliśmy się, to możemy się też oduczyć (klasyczne, instrumentalne, modelowanie)
co jest celem terapii behawioralnej?
modyfikacja nieprzystosowanego zachowania
jakie pytania zadajemy sobie prowadząc terapię behawioralną?
- Jakie niepożądane zachowania występują?
- Jakie bodźce je wywołują i jakie wzmocnienia je podtrzymują?
- Jakich zmian w otoczeniu należy dokonać, by zachowanie nieprzystosowane zamienić na przystosowane?
cechy terapii behawioralnej
▫ Koncentracja na określonym problemie
▫ Planowanie specyficznych strategii leczenia dostosowanej do specyficznego problemu
▫ Względnie krótki czas trwania terapii
▫ Systematyczna ocena wyników leczenia
▫ Stosowanie strategii mających na celu zwiększanie wiary pacjenta we własną skuteczność.
techniki w terapii behawioralnej
Systematyczna desensytyzacja (odczulanie)
Relaksacja + wyobrażenie bodźca lękowego wg hierarchii trudności
Zanurzanie
„Zanurzenie” w sytuację lękotwórczą bez możliwości stosowania obron
Terapia implozywna
Ciągła, przedłużona ekspozycja na bodziec lękotwórczy, często z maksymalnym doświadczeniem lęku, aż do czasu, gdy lęk osłabnie.
Wybiórcze wzmacnianie pozytywne
Ustalenie zachowania docelowego + nagrody
Terapia awersyjna
Wybiórcze karanie zachowania nieprzystosowanego – rzadko stosowane
Wygaszanie zastępcze
Obserwowanie modela i uczenie relaksacji
Modelowanie uczestniczące
Trening umiejętności społecznych
Np. trening asertywności
Racjonalno-emotywna terapia behawioralna Ellisa - jaka jest ta terapia? jaki jest terapeuta?
Druga fala – podejście poznawcze
- model ABC - zdarzenie->interpretacja->emocje
- Przyczyną problemów są „irracjonalne przekonania”, które prowadzą do dysfunkcji
(„muszę”, „powinnam”) - identyfikujemy je i rozważamy przy pomocy logicznych argumentów - Dyrektywność terapeuty
- Rola potencjału poznawczego i komunikacyjnego terapeuty
Terapia poznawcza Becka/ terapia poznawczo-behawioralna
- ustrukturyzowana, krótkoterminowa i zorientowana na teraźniejszość terapia depresji (później zaadaptowana do innych problemów)
- model ABC - zdarzenie -> interpretacja -> emocje (model kajzerki C - emocje+reakcje fizjo+zachowanie)
- W tej terapii bierzemy już pod uwagę przeszłość i dzieciństwo pacjenta, bo najgłębsze warstwy góry lodowej mogą z niego wynikać.
- Świadomość i nieświadomość to kontinuum, na którym pewne treści są bardziej świadome, a inne mniej
Świadomość i nieświadomość
poz-beh - beck
- Myśli jawne(dowolne) - rzeczywistości, obiektywne, bez emocji(przed interpretacją)
- myśli automatyczne (NAM) - wyprzedzają emocje, szybkie, w sytuacji, wydają się oczywiste -> są uporczywe, instruują, oceniają :( treścią zbliżone u ramach jednego zaburzenia
- Przekonania pośredniczące (zasady/założenia/postawy) - na granicy świadomości i nie; wartościują i nakazują
-
przekonania kluczowe/schematy poznawcze - ważne przekonania o sobie i świecie, zwykle 2-3, odczuwane jako prawdy absolutne
np. U pacjenta lękowego będzie to “Świat jest niebezpieczny”.
Modele poznawcze zaburzeń
- w zaburzeniach psychicznych można wyróżnić charakterystyczne schematy poznawcze.
Np. w depresji triada depresyjna - Dzięki temu możliwe jest tworzenie specyficznych modeli zaburzeń psychicznych, które stanowią podstawę dla planowania terapii.protokuł - konceptualizowanie zaburzenia z którego wynikają wskazówki jak powinna przebiegać terapia (protokuł postępowania)
- Modele uwzględniają charakterystykę poznawczą zaburzenia oraz jej powiązanie z typowymi emocjami, stanem fizjologicznym i zachowaniem.
- modele dotyczą szerokiej gamy zaburzeń
model poznawczy depresji
- wczesne doświadczenia
- przekonania
- A(wydarzenie)B(aktywacja przekonan, NAM)C(emocje, zachowania, fizjo)
Zasady terapii poznawczo-behawioralnej (Beck, 2005)
- ograniczona w czasie, ustrukturyzowane sesje
- wymaga silnego przymierza terapeutycznego
- podkreśla znaczenie współpracy i czynnego uczestnictwa pacjenta
- zorientowana na cel i koncentruje się na problemie
- kładzie na początku nacisk na teraźniejszość
- uczy pacjenta rozpoznawać,
weryfikować i podważać dysfunkcjonalne myśli i przekonania - wykorzystuje wiele technik mających na celu zmianę wzorców myślenia, emocji i zachowań.
- ma charakter edukacyjny– uczy
pacjenta, jak być własnym terapeutą i podkreśla znaczenie zapobiegania nawrotom - bezustannie ewoluujące opracowanie problemów pacjenta oraz indywidualnej konceptualizacji jego funkcjonowania w kategoriach poznawczych
przykłady technik poznawczych
- dialog sokratejski
- sondowanie
- skalowanie
- poszukiwanie dowodów prawdziwości sądu
Terapia poznawcza oparta na uważności – Teasdale, Segal, Williams, Kabat-Zinn
3 fala
- Uważność (mindfulness) to “szczególny rodzaj uwagi: świadomej, nieosądzającej i skierowanej na bieżącą chwilę” – Jon Kabat-Zinn.
- MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction) – pierwszy, podstawowy i najbardziej znany trening uważności. (8tyg; 1-2/tyg; nagrania samodzielne)
- **MBCT **(Mindfulness-Based Cognitive Therapy) - rozszerzenie pierwszej - na nawroty depresji) - tez uzaleznienia, odzywianie, ogolnie nastroj, bezsennosc
- MSC (Mindful Self-Compassion)
Terapia akceptacji i zaangażowania- Hayes
3 fala
- Acceptance and Commitment Therapy– ACT; „act” = działaj
- akceptacja tego, co jest poza naszą kontrolą wraz z zaangażowaniem się w. aktywne zachowania, które poprawiają naszą jakość życia. → życie bogate, pełne przy akceptacji towarzyszącego mu bólu.
- Terapia ACT nie skupia się na redukcji objawów
jak ACT opisuje lęk i podobne stany?
- przejaw zakłóceń w zdolności człowieka do funkcjonowania w ramach sześciu 6 KLUCZOWYCH PROCESÓW:
- Procesy związane z otwarciem się:
▫ Akceptacja
▫ Defuzja poznawcza - Procesy związane z byciem obecnym (świadomym)
▫ Kontakt z chwilą obecną
▫ Ja jako kontekst - Procesy związane z zaangażowaniem się:
▫ Ustalenie wartości
▫ Zaangażowane działanie - Owe procesy tworzą tzw. Heksafleks ACT, są wzajemnie ze sobą sprzężone i utrzymanie pomiędzy nimi odpowiedniej równowagi pomaga zachować tzw. elastyczność psychologiczną.
- Procesy związane z otwarciem się:
Terapia schematów– Young
3 fala
- wywodzi się z p-b ale czerpie z gestalt i psychodynamicznej
- w odp. na brak efektów p-b na zaburzenia chroniczne, osobowości
- rozszerzenie pojęcia schematu: oprócz treści poznawczych zawierają wrażenia zmysłowe, emocje, działania i nadane im znaczenie (wiedza o sobie, świecie, relacjach)
- Rozwijają się we wczesnym okresie życia -> interakcje między temperamentem dziecka, stylami rodzicielskimi oraz znaczącymi doświadczeniami.
- potrzeby, schematy, tryby
Ważną rolę w rozwoju schematów odgrywa brak zaspokojenia w dzieciństwie podstawowych potrzeb, do których autorzy zaliczają:
schematy younga
- Potrzebę bezpiecznego przywiązania
- Potrzebę autonomii i kompetencji
- Potrzebę uznania własnych uczuć i potrzeb
- Potrzebę realistycznych granic
- Potrzebę spontaniczności i zabawy
Wczesne nieadaptacyjne schematy w wyniku niezaspokojenia potrzeb
schematy - young
- rozłączenie/odrzucenie
- uszkodzone granice
- nakierowanie na innych
- nadmierna czujność i zahamowanie
- osłabiona autonomia i brak doznań
Style radzenia sobie – trzy główne style, w jaki ludzie radzą sobie z treściami zawartymi w schematach:
schematy younga
-
Potwierdzanie schematu / podporządkowanie się schematowi
osoba zachowuje się zgodnie z treściami zawartymi w schematach, potwierdzając ich prawdziwość. -
Nadkompensacja / Walka ze schematem
osoba zachowuje się przeciwnie do treści zawartych w schematach, stara się udowodnić, że treści zawarte w schemacie są nieprawdziwe. -
Unikanie schematu
osoba stara się unikać sytuacji, w których można by zweryfikować prawdziwość treści zawartych w schematach.
Tryby schematów
schematy younga
- nieadaptacyjne tryby dziecięce (wrażliwe; rozzłoszczone; impulsywne)
- nieadaptacyjne tryby radzenia sobie (uległy poddany, odłączony obrońca, nadkompensator)
- nieadaptacyjne tryby rodzicielskie (karzący, wymagający)
- zdrowe tryby (zdrowy dorosły, szczęśliwe dziecko)
techniki pracy w terapii schematów
- Techniki poznawcze
- Techniki behawioralne
- Techniki skoncentrowane na emocjach/doświadczeniowe„Racjonalnie wiem już, że nie jestem bezwartościowy. Mimo to wciąż czuję, że jestem bezwartościowy”.▫ Praca z krzesłami▫ Techniki wyobrażeniowe; Wyobrażeniowa zmiana skryptów
- Relacja terapeutyczna▫ Ograniczone powtórne rodzicielstwo
