Podejście humanistyczno-egzystencjalne Flashcards
Podejście humanistyczno-egzystencjonalne
co różni je od wcześniejszych?
- Niezgoda na pomijanie czynników specyficznie ludzkich: poczucia autonomii i sensu życia, wolnej woli, systemu wartości, dążeń życiowych, poczynań twórczych.
- Zwrócenie uwagi na potrzeby – szczególnie potrzebę rozwoju, dążenie do samoaktualizacji
jaki jest człowiek wg h-e?
- Każdy człowiek posiada zasoby potrzebne do wyzdrowienia i samorealizacji.
- Każdy człowiek jest wolny w perspektywie decydowania o sobie, samostanowienia.
co jest celem terapii humanistyczno-egzystencjalnej?
Celem psychoterapii jest stworzenie warunków do przeżycia korektywnych doświadczeń emocjonalnych (szkoły humanistyczne) jak i pobudzenie refleksji nad wartościami i wyborami życiowymi (podejście egzystencjalne).
cechy terapii humanistyczno-
egzystencjalnej
- Terapia ukierunkowana jest na teraźniejszość i przyszłość. A nie na rozważanie przeszłych doświadczeń lub historii życia.
- nastawiona jest na doświadczenie emocjonalne, które jest traktowane jako droga do zmiany
- Nacisk na poszanowanie autonomii pacjenta (terapeuta niedyrektywny; klient a nie pacjent; partnerska relacja t z k)
- klient sam decyduje o problemach, które porusza, poziomie intensywności pracy i czasie jej trwania
przedstawiciele orientacji humanistycznej i egzystencjalnej
-
Orientacja humanistyczna
▫ Carl Rogers – Terapia skoncentrowana na osobie
▫ Perls - Gestalt -
Orientacja egzystencjalna
▫ Frankl– Logoterapia (Terapia sensu)
▫ Laing– psychozy, schizofrenia
▫ May
▫ Yalom
Terapia skoncentrowana na osobie – C. Rogers - struktura “ja”
- wyjaśnia rozwój zdrowia vs patologii
- “ja” kształtuje się w dzieciństwie na podstawie doświadczeń
- Wraz z wyłanianiem się świadomego „ja”, u każdego człowieka rozwija się potrzeba samoakceptacji – akceptowania siebie takim, jakim się jest.
- Doświadczenia budujące pozytywny obraz siebie są zapisywane w strukturze „ja”.
- Doświadczenia frustrujące zostają zepchnięte do nieświadomości lub zniekształcone, aby nie zagrażać pozytywnemu obrazowi własnego „ja”
- Zaburzenia zaczynają powstawać w okresie dzieciństwa, gdy rodzice nie stwarzają dziecku dogodnych warunków do rozwoju – kiedy akceptują go w sposób warunkowy.
podstawy pracy w terapii rogersa
- Proces psychoterapii ukierunkowany jest na reintegrację osobowości, czyli na wytworzenie spójności „ja” z doświadczeniem.
- Zaistnienie tego procesu jest możliwe, kiedy skończy się skłonność klienta do warunkowej akceptacji siebie, a zwiększy się jego poziom akceptacji bezwarunkowej (źródło oceny z zew. do wew.)
- Terapeuta działa jak chirurg – stosuje ingerencje, ale to klient ma siły by się uleczyć (klient jako niepowtarzalna jednostka, ma zasoby sił i możliwości rozwoju)
terapia skoncentrowana na osobie (Rogers) - relacja terapeutyczna
- Terapeuta tworzy warunki konieczne i wystarczające do rozwoju klienta
- triada rogersa (charakteryzująca relację)
- Terapeuta nie poucza, nie daje rad, nie interpretuje zachowań, nie analizuje nieuświadomionych konfliktów i przeszłych problemów. Skupia się na teraźniejszości.
- Dzięki temu klient doświadcza korektywnego doświadczenia emocjonalnego
triada rogersa (jaki jest terapeuta dla klienta?)
- bezwarunkowa akceptacja
- empatyczne zrozumienie
- autentyczność terapeuty
Kategorie wypowiedzi wg Rogersa
A. OCENIAJĄCE - Nie powinno się myśleć w ten sposób…
B. INTERPRETUJĄCE - Poszukująca czegoś głębiej, jakiegoś wyjaśnienia, Myślę że to dlatego, że tak naprawdę bardzo go kochasz
C. PODTRZYMUJĄCO-USPOKAJAJĄCE (WSPIERAJĄCE) - Mające za zadaniu pozornie pocieszenie, a tak naprawdę wyrażające niechęć do rozmowy na temat problemów i ignorancja wobec uczuć pacjenta, Ja też tak miałam, to nic takiego, zobaczysz że wszystko się ułoży
D. BADAWCZO-SĄDUJĄCE - W dużej mierze wyrażające się w pytaniach
E. ROZUMIEJĄCE - Odzwierciedlenia i parafrazy
W gabinecie powinny pojawić się tylko rozumiejące. one będą leczące
5 właściwych (niedyrektywnych) kategorii wypowiedzi wg Rogersa
→ Klaryfikacja
→ Powtarzanie
→ Akceptacja
→ Strukturalizacja
→ Niedyrektywne wprowadzanie (Chce Pani to rozwinąć?)
6 podstawowych kategorii niepożądanych dyrektywnych
zachowań wg Rogersa
▫ Zadawanie pytań
▫ Zmuszanie pacjenta do odpowiedzialności
▫ Interpretacja
▫ Wyrażanie uznania
▫ Udzielanie wsparcia
▫ Informowanie
Kategorie wypowiedzi wg Rogersa
w różnych kontekstach pomocowych
→ w pomocy profesjonalnej: interpretujące, badająco-sondujące, rozumiejące
→ w pomocy nieprofesjonalnej: badająco-sondujące, oceniające
Wypowiedzi oceniające (To nie jest dobre) nadają się dla klientów przemocowych, czy uzależnionych.
Psychoterapia Gestalt– F. Perls
założenia
- Wszystkie doświadczenia jednostki są porządkowane w pewną całość, inaczej postać, figurę (Gestalt), której analiza pozwala na wyodrębnienie poszczególnych elementów.
- doświadczenie staje się figurą kiedy przerzucimy na nie uwagę
- Tworzenie się figur umożliwia człowiekowi zaspokajanie potrzeb. Identyfikacja danej figury w doświadczeniu generuje bowiem specyficzne dla niej działania.
figury zewnętrzne i wewnętrzne
figury zewnętrzne (obiekty i sytuacje, które są na zewnątrz) i wewnętrzne (sygnały z ciała, nasze myśli itp.
Cykl doświadczenia Josepha Zinkera (energetyczny, samoregulacji)
- wrażenie - zasycha mi w ustach
- uswiadamiam sobie to wrażenie
- dochodzi do mobilizacji energii - ma mi umożliwić podjęcie działania
- działanie - biorę te butelkę z wodą
- kontakt - biorę grzdyla
- nasycenie - wrażenie zanika - już mi sucho w ustach nie jest
- płynnie wycofuję się z tego cyklu doświadczeniowego
- przestrzeń na twórczą próżnię - na uświadomienie sobie nowego wrażenia
jak tworzą się zaburzenia wg terapii gestalt
Osoby neurotyczne: zakłócenia w procesie tworzenia się i rozpadania figur.
Dwie warstwy: „pan” i „poddany”
▫ Doświadczenia nierozpoznane i niezorganizowane w figury.
▫ Doświadczenia, które są rejestrowane, ale ich identyfikacja przebiega fałszywie
▫ Doświadczenia organizowane w figurę, ale zablokowane uruchomienie działania.
W konsekwencji zamrożona zostaje naturalna energia organizmu.
▫ Trudność w osiągnięciu samorealizacji
▫ Odgrywanie fałszywych, społecznie narzuconych ról
▫ Chroniczne napięcie emocjonalne
▫ Zahamowanie ekspresji uczuciowej z innymi
Problemy klientów wg terapii Gestalt oscylują wokół kilku tematów:
- Brak świadomości i kontaktu z tym, „co osoba robi” i „jak to robi”
- Niepodejmowanie odpowiedzialności za siebie i swoje życie
- Utrata kontaktu ze środowiskiem
- Nie zakończone „sprawy” tzw. „niedomknięte figury”
- Rozszczepianie się i dychotomizacja
Cele psychoterapii Gestalt:
- Poszerzanie świadomości, a w związku z tym dojrzewanie, rozwijanie i leczenie mechanizmów samoregulacji
- Stawanie się odpowiedzialnym za swoje życie i wybor podejmowane w różnych sytuacjach życiowych
- Osiąganie integracji (zdrowia)
jaka jest terapia w Gestalcie?
- Ma stwarzać warunki do rozwoju osobowości tj. dotarcia do autentycznego „ja” klienta.
- Ma charakter niedyrektywny.
- Klient jest odpowiedzialny za wybory, decyzje w toku psychoterapii.
- Brak jest interpretacji, wyjaśnień przyczynowo-skutkowych, manipulacji i nacisków na klienta itp.
- Praca utrzymana jest w konwencji „tu i teraz”
Przykładowe techniki terapii Gestalt:
- “Puste krzesło” - niech na tym krześle usiądzie ta część ciebie, która nienawidzi ojca
- “Dialog między krzesłami”
- Odgrywanie ról
- Eksperymentowanie - zapraszanie pacjenta do eksperymentowania z tym, jak wyrażać rózne rzeczy; proszę spróbować wyobrazić sobie, że stoi tu ojciec i wykrzyczeć mu, że jesteś na niego wściekła
- Odgrywanie projekcji
- Psychodrama
- Zamykanie spraw
- “I biorę za to odpowiedzialność” - proszę powiedzieć “Kłócę się z Krzyśkiem i biorę za to odpowiedzialność”; ma budzić poczucie odpowiedzialności, sprawczości, skłania do namysłu nad tym co klient chce zrobić w danej sytaucji
- Praca w oparciu o przeniesienie i przeciwprzeniesienie - stawianie hipotez, ale bez wygłaszania ich klientowi jako tez - czy to nie jest podobnie, jak w twojej relacji z ojcem?
Rola pacjenta i relacja terapeutyczna w terapii egzystencjalnej
- Pacjent staje się podmiotem (a nie tylko przedmiotem) psychoterapii.
- Relacja terapeutyczna wymaga od terapeuty umiejętności przebywania w prawdziwym związku z inną osobą -> spotkanie terapeutyczne.
Cel psychoterapii egzystencjalnej
- analiza egzystencji -> pomoc w osiągnięciu wolności, świadomości, dokonywaniu autentycznych wyborów i braniu odpowiedzialności za swoje życie.
- Celem terapii nie jest wyeliminowanie przykrych doznań np. poczucia winy czy lęku, ale pomaganie ludziom w konstruktywnej konfrontacji z niepokojem i winą.
rodzaje terapii egzystencjalnej i ich przedstawiciele
- Terapia sensu (logoterapia) Victora E. Frankla
- Terapia egzystencjalna Ronalda D. Lainga
- Inni przedstawiciele: L. Binswanger, M. Boss, Rollo May, Irvin D. Yalom, S. C. Kobasa, Salvatore R. Maddi, Adrian van Kaam
