Pedologija integrala teorija Flashcards
earn money, get bitches
- Šta je pedologija?
2. Šta proučava pedologija?
- Pedologija je nauka koja se bavi proučavanjem tla kao specifične prirodne tvorevine.
- Pedologija kao nauka proučava nastanak tla, njegov razvoj, fizičko-hemijske karakteristike, klasifikaciju, geografsku rasprostranjenost.
- Šta je tlo?
4. Koje su to granice pedosfere vertikalne i horizontalne?
- Tlo je rastresiti dio litosfere tj prirodno tijelo nastalo u interakciji pedogenetičkih faktora (klima, reljef, vegetacija, matični supstrat).
- Vertikalne graice pedosfere su do dubine matičnog supstrata ako je tlo plitko, a ako je tlo duboko onda do 2m dogovorene granice. Horizontalne granice pedosfere su diskontinuirane i heterogene, i prekida ih rijeka, put, a karakteristike se razlikuju zavisno od područja.
- Šta je pedon?
6. Šta je horizont?
- Pedon je najmanja klasifikacijska jedinica minimaple površine 1m, gornje osnove šestougaonika, i koji ide do supstrata (par cm) u plićim tlima i do dubine od 2m (dubljim tlima). Polipedon je skupina pedona.
- Horizont je jedan sloj tla do promjene boje kada nastaje novi horizont. Ogleda se u vertikalnom presjeku tla.
- Koja je najznačajnija uloga tla?
8. Šta je anizotropnost?
- Tlo posjeduje plodnost kao najznačajniju ulogu tla. Povezana je sa količinom organske materije u tlu.
- Anizotropnost je promjenjljivost tla u svim pravcima posmatranja. U pravcima posmatranja mogu se zadesiti stijene, korijenje, drugi slojevi.
- Kako nastaje mineralna komponenta tla?
10. Šta je terigena transformacija?
- Procesima trošenja nastaje mineralna komponenta tla.
- Terigena transformacija je transformacija izvornih minerala u sekundarne minerale.Procesi transformacije su hidroliza, hidratacija, oksidacija i rastvaranje.
- Koji su najvažniji sekundarni minerali?
12. Koje su 3 osnovne grupe trošenja stijena?
- Najvažniji sekundarni minerali su minerali glina, željezni minerali, aluminijevi minerali, FeAl oksidi, karbonati, hidratantni seskvioksidi.
- Tri osnovne grupe trošenja stijena su fizičko ili mehaničko trošenje, hemijsko trošenje i biološko trošenje.
- Šta uzrokuje mehaničko trošenje stijena?
14. Kako temperatura, led i voda utiču na trošenje stijena?
- Mehaničko trošenje stijena uzrokuju temperatura, led, voda, kapilarna voda, kristalizacija soli, vjetar i korijen biljaka.
- Temperaturne razlike tokom dužeg vremena izazivaju napukline u stijenama. Led ne stijene utiče smrzavanjem vode te povećanjem zapremine prilikom mržnjenja čime odlama komade stijene.Voda djelije mehanički nošenjem kamenja čime dolazi do njegovog trošenja.
- Kako vjetar i biljke utiču na trošenje stijena?
16. Šta je hemijsko raspadanje ili dekompozicija minerala?
- Vjetar nosi u sebi sitne čestice koje udaraju po stijenama i postepeno troši stijenu. Biljke svojim korijenom troše stijenu prilikom zadebljanja korijena koji je u pukotinama stijene.
- Hemijsko raspadanje je proces koji dovodi do duboke promjene minerala, u kom se oni i hemijski mijenjaju. Hemijski procesi trošenja su rastvaranje, hidratacija, hidroliza i oksidacija.
- Od čega je izgrađena mineralna komponenta tla?
18. Šta nastaje rastvaranjem kao hemijskim procesom trošenja stijena?
- Mineralna komponenta tla je izgrađena pretežno od sekundarnih minerala.
- Hemijskim procesom rastvaranja stijena nastaju proste soli Ca, Mg, K, i hidroksidi Si, Al , Fe u ionskom ili koloidnom stanju.
- Šta je hemijsko trošenje - hidratacija?
20. Šta nastaje hemijskim trošenjem - hidrolizom?
- Hidratacija je ulazak molekula vode u hemijski sastav minerala.
- Hidroliza je najvažniji oblik hemijskog raspadanja, a u ovom procesu voda djeluje u disociranom obliku. Procesom hidrolize primarni silikati i alumosilikati pretvaraju se u sekundarne.
- Šta nastaje hemijskim trošenjem - oksidacijom?
22. Kako biološko trošenje djeluje na procese trošenja stijena?
- Oksidaciji podliježu minerali koji sadrže Fe u obliku fero spojeva. Oksidacijom Fe2+ prelazi u Fe3+ oblik.
- Od životinja koje troše stijenu izdvajaju se školjke koje stijenu buše svojom kiselinom, ptice koje buše rupe u lesu i sitni sisari. Čovjek primjenom mehanizacije otvara kamenolome, gradi puteve, građevine, otkopava zemlju što ubrzava proces raspadanja stijena.
- Po čemu se razlikuju šumsko i poljoprivredno tlo?
24. Koje faze čine tlo kao trofazni sistem, u kojem omjeru?
- Šumsko tlo je neobrađivano pa sadrži horizonte.Sadrži humusni sloj koji poljoprivredna nemaju, sadrži kruženje materije i energije kao proces.
- Čvrsta fza, gasovita faza i tečna faza su 3 faze tla kao trofaznog sistema, u idealnom omjeru 50% čvrsta, 25% tečna i 25% gasovita faza.
- Od čega se sastoji čvrsta faza tla?
26. Koje su karakteristike tla?
- Čvrsta faza se sastoji od mineralnog i organskog dijela tla.
- Karakteristike tla su granulometrijski sastav i hemijsko-mineralna svojstva.
- Od čega se sastoji gasovita i tečna faza u tlu?
28. Šta je tekstura tla?
- Gasovita faza u tlu je smjesa gasova i nije ista kao vanjski zrak (Co2, N2, O2, N2O). Tećna faza tla je voda i u njoj rastvorene organske materije tla.
- Tekstura tla je odnos udjela frakcija pijeska, praha i gline u tlu.
- Šta je teksturni element
30. Koje su to teksturne frakcije?
- Teksturni element je čestica koja se ne može dalje usitniti slabim mehaničkim silama ili raspršivačkim sredstvima.
- Teksturne frakcije su kamen (>20mm), šljunak (2-20mm), krupni pijesak (0,2-2mm), sitni pijesak ( 0,02-0,2mm), prah (0,002-0,02mm) i glina (0,0002-0,002mm).
- Od čega zavise osobine tla?
32. Koji je ekološki značaj teksture?
- Osobine tla zavise od odnosa frakcija u njemu.
- Ekološki značaj teksture tla se odnosi na konzistenciju, prozračivanje, kapacitet za čuvanje hranjiva, kapacitet za čuvanje vode, tekstura određuje procjeditost tla.
- Kakva je frakcija kamenje i šljunak?
34. Kakva je frakcija pijesak, prah i glina u tlu?
- Kamenje je frakcija u šumskom tlu, ne veže hranjiva, ne zadržava vodu, suho je i inertno.
Šljunak je čest u šumskom tlu, inertan, zadržava malo više vode i hranjiva od kamena, ali nedovoljno. - Pijesak je sipak kad je suh, nema moć adsorpcije, brzo cijedi vodu, slabo zadržava hranjiva.
Prah ima malu adsorptivnu sposobnost, može biti kompaktan, ima veću kohezionu moć od pijeska, u vlažnom stanju je neljepljiv, zadržava vodu, ima sposobnost kapilarnog uzgona vode.
Glina je ljepljiva, zadržava vodu i hraniva, bubri i kontrahira, ima mikropore, slabo upija a jako zadržava vodu.
- Teksturne klase tla?
36. Šta je struktura tla?
- Pjeskulje (puno pijeska),
Prahulje (puno praha)
Ilovače (jednak odnos frakcija pijeska, praha i gline)
Glinuše (imaju najviše gline)
Skeletna i skeletoidna tla (imaju najviše kamenja) - Struktura tla je uređenje individualnih čestica tla u masi tla. To je veličina, oblik i uzajamni odnos strukturnih agregata.
- Šta su strukturni agregati?
38. Koja 3 tipa strukture imamo?
- Strukturni agregati su nakupine mehaničkih elemenata.
38. Imamo jedinstvenu(pijeskulje), koherentnu (glinuše i prahulje) i agregatnu strukturu (od strukturnih agregata).
- Koji su procesi nastanka strukturnih agregata?
40. Koje tipove strukturnih agregata imamo?
- Procesi nastajanja strukturnih agregata su elektrostatičko povezivanje, koagulacija koloida, smrzavanje i isušivanje, bubrenje i kontrakcija, sljepljivanje cementnom materijom.
- Imamo sferične, prizmatične, stubaste, lamelarne, poliedrične.
- Kako elektrostatičko povezivanje, koagulacija koloida, smrzavanje i isušivanje utiče na nastanak sturkturnih agregata?
- Kako bubrenje i kontrakcija i sljepljivanje cementnom materijom utiču na nastanak sturkturnih agregata?
- Elektrostatičko povezivanje je jer je glina negativno naelektrisana, a elementi pozitivno naelektrisani pa se povežu. To je povezivanje vandervalsovim silama tj preko određenih jona.
Koagulacija koloida je kada se 2 čestice primaknu te povežu vandervalsovim silama. Fizičko je povezivanje, a ako se pored fizički povežu i hemijski čestica se koagulira.
Smrzavanje utiče tako da se tlo pri mržnjenju isušuje, pa se voda oko čestica zaledi čime gura okolno tlo te ga sabija. Ovo urahljuje zemljište tj popravlja mu strukturu. - Bubrenje i kontakcija su karakteristični za tla sa glinom. Agregati nastaju slično kao i kod smrzavanja, ali tlo upije vodu, čime bubri i pritiska okolno tlo u zbijenu masu. Kontrakcija je kada se razdvajaju pojedini agregati čime se formiraju sekcije strukturnih agregata.
Sljepljivanje cementnom materijom je kada hemijske materije u tlu djeluju kao cement koji povezuje čestice tla.
- Šta je stabilnost strukturnih agregata?
44. Kako dijelimo agregate po veličini?
- Stabilnost strukturnih agregata je njihova otpornost na vodu koja utiče na procese kohezije i na slabu mehaničku silu.
- Agregate po veličini dijelimo na krupne (>2mm), sitne (0.25-2mm), mikroagregate (53um-0.25mm).
- Koji je ekološki značaj strukture agregata?
46. Šta je prava a šta zapreminska gustoća tla?
- Struktura je jedan od osnovnih nosioca plodnosti tla. Ako tla imaju povoljnu strukturu vodni režim je stabilan pa biljke ne trpi stres, odnos vode i zraka je u balansu.
- Prava gustoća tla je zapremina tla bez pora, tj odnos mase po volumenu potpuo neporoznog tla.
Zapreminska gustoća iznosi oko 50% prave gustoće tla i predstavlja odnos mase suhog tla čvrste faze u prirodnom stanju i volumenu.
- Šta je poroznost tla?
48. Koji su faktori poroznosti tla?
- Poroznost tla je suma svih pora u tlu. Povoljan odnos pora je 1:1:1 za sitne, krupne i srednje pore.
- Faktori poroznosti tla su tekstura, struktura i količina organske materije.
- Podjela pora na osnovu dimenzija?
50. Koje su funkcije krupnih, srednjih i sitnih pora?
- Pore se dijele na makropore (krupne) i mikropore (sitne i srednje). Krupne pore su veličine >50um, srednje su 10-50um, a sitne su <0.2um.
- Krupne pore omogućavaju brzo cijeđenje vode, te budući da voda kroz njih lahko nestaje one su pune zraka koji je bitan za aeraciju tla. Srednje pore zadržavaju retencionu vodu tj vodu koja je pristupačna za biljke. Sitne pore imaju vodu ali jako vezanu i nepristušačnu za biljke, imaju termoregulacionu ulogu tj usporavaju promjene temperature u tlu.
- Šta je konzistencija tla?
52. Šta obuhvaća konzistencija tla?
- Konzistencija tla je svojstvo tla izraženo stepenom i vrstom djelovanja adhezionih i kohezionih sila, te otporom na deformaciju i lom.
- Obuhvaća plastičnost, ljepljivost, čvrstoću tla, lomljivost i otpor na kompresiju.
- Čime je određena voda u tlu?
54. Koje su to osobine vode?
- Voda u tlu je određena njenim energetskim stanjem.
54. Osobine vode su adhezija i kohezija. Posljedica adhezije i kohezije je kapilarnost.
- Šta su kohezija i adhezija?
- Kohezija je sila povezivanja između molekula. Adhezija je sila povezivanja između molekula i organske materije.
- Šta je kapilarna voda?
58. Šta je potencijal vode i Vodna konstanta pF
- Kapilarna voda je voda koja se u sitnim porama ponaša kao u kapilarnim cjevčicama. Veže se i kreće po tlu pod uticajem kapilarnih sila.
- Potencijal vode je određeno silom koja je potrebna da se voda odvoji od čestice tla. Izražava se u barima, pascalima. pF je vrijednost koja se danas koristi za potencijal vode.
- Zašto nam je važna toplota u tlu?
60. Šta spada u toplotna svojstva?
- Toplota u tlu nam je važna jer od nje zavise mnogi procesi i životne funkcije biljaka. Određuje intenzitet fizičkih, hemijskih i bioloških procesa u tlu. Glavni izvor toplot eje Sunčeva radijacija
- U toplotna svojstva tla spadaju specifična toplota, toplotna provodljivost i toplotni kapacitet.
- Koji su spoljašnji faktori toplote tla?
62. Koji su vanjski faktori toplote tla?
- Spoljašni faktori toplote tla su
-Sunčeva radijacija- količina toplote koja od Sunca stigne na Zemlju. Zemlja prima manje toplote zavisno od inklinacije, ekspozicije, godišnjeg doba i doba dana.
-Ekspozicija - južna i zapadna ekspozicija toplije a sjeverna i istočna su hladnije.
-Inklinacija utiče zbog veličine nagiba, veći nagib znači veča refleksija,
-Evaporacija utiče tako da ukoliko je stepen evaporacije veći, tlo postaje hladnije.
-Biljni pokrivač i živi i mrtvi utiču na toplotu jer smanjuju dnevna kolebanja temperature. Golo tlo se brže zagrijava i hladi od pokrivenog.
-Snijeg djeluje kao izolator pa je tlo ispod toplije nego golo tlo. - Unutrašnii faktori toplote su
Boja tla -tamna tla upijaju više toplote i toplija su od svijetlih. To se postiže značajnim efektom na refleksiju Sunčevih zraka.
Vlažnost tla gdje se vlažno tlo teže i sporije zagrijava od suhog.
Struktura tla- dobro strukturirano tlo brže upija toplotu od loše strukturiranog.
Tekstura tla gdje glinovita tla slabo upijaju toplotu pa se zovu hladna tla, dok pjeskovita brzo upijaju toplotu pa se zovu topla tla.
- Šta je specifični toplotni kapacitet?
64. Šta je specifična toplotna provodljivost?
- Specifični toplotni kapacitet je sposobnost tla da primi određenu količinu toplote.
- Specifična toplotna provodljivost je sposobnost tla da kroz svoju masu provodi toplotu.
- Kakav je zrak u tlu?
66. Koji su mehanzmi aeracije tla?
- Zrak u tlu ima mnogo više co2 nego u atmosferi, a manje kiseonika, nalazi se u krupnim porama tla a njegov sadržaj je vrlo dinamičan, i zavisi od prisutne količne vode. U tlu se još nalaze i azot, vodena para,
- Između zraka u tlu i zraka u atmosferi se vrši neprekidna izmjena gasova nazvana aeracija tla. To je važan proces jer se tako tlo prozračuje. Ovaj proces zavisi od količine vode, strukture tla. Difuzija je mehanizam izmjene gasova u tlu. U ovom procesu pravac kretanja pojedinih gasova je određen vlastitim parcijalnim pritiskom.
- Šta je organska komponenta tla?
68. Kako teče razlaganje organskih ostataka tla?
- Organska komponenta tla se dijeli na raspadnutu i ne raspadnutu. Raspadnuta komponenta tla je humus. Organska komponenta tla je raspadnuta biljna i životinjska organska materija. Od biljne organske materije u tlu se izdvaja listinac na površini tla. Povoljan odnos C:N listinca je 30:1. Što je taj odnos uži brže se razlaže org komponenta tla.
- Razlaganje organske materije podliježe složenim procesima transformacije u kojima se humifikacijom formira stabilna organska materija- humus, a mineralizacijom se vrši razlaganje humusa do neorganskih jedinjenja, vode i co2.
- Koji organizmi učestvuju u procesima razlaganja?
70. Kako nastaje humus, svojstva humusa i definicija?
- Organizmi koji učestvuju u procesima razlaganja tla su pedoflora i pedofauna. Od pedofaune se ističu mikrofauna, mezofauna, makrofauna, razlagači.
- Humus nastaje transformacijom organske materije tj humfikacijom. Humus je specifična tvorevina transofrmisane organske materije. Svojstva humusa su da upija do 6 puta svoje težine vode, jako bubri, teško se navlaži kada se potpuno osuši, ima jako velik kapacitet adsorpcije, poboljšava fizička svojstva tla čineći ih rastresitim i propustljivim za vodu, utiče na stvaranje strukrutnih agregata kao cementna materija, poboljšava toplotni režim tla, smanjuje djelovanje erozije i oštećenja tla, naznačajniji je faktor plodnosti tla.