Onderwerp 4 Kwartaal 1

Question 1

Soorte nywerhede

Answer 1

• Sektore: primêr, sekondêr, tersiêr
• Verskillende produksieprosesse
• Insette/uitsette of hulpbronne/produkte

Question 2

Primêre sektor behels

Answer 2

• Onverwerkte grondstowwe (minerale, bome, boerderyprodukte)
• Produk is gewoonlik eenvoudig
• Hout, onverwerkte vrugte of groente, verskeie metale

Question 3

Sekondêre sektor behels

Answer 3

• Vervaardiging van produkte
• Uit produkte wat in die primêre sektor of ander sekondêre nywerhede vervaardig is
• Inmaakfabrieke, motorfabrieke, klerefabrieke

Question 4

Tersiêre sektor behels

Answer 4

• Dienste wat ekonomie ondersteun
• Soos verkope en verspreiding van artikels wat in sekondêre sektor produseer is
• Vervoer, koerierdienste, rekenaarnetwerkdienste

Question 5

Primêre sektor samestelling

Answer 5

• Landbou: kweek van gewasse/diere
• Mynbou: ontginning van minerale
• Bosbou en vissery: insamel van produkte (hout en seekos)

Question 6

Primêre sektor def

Answer 6

• Primêr: eerste stadium of proses
• Nywerhede wat grondstowwe uit natuur verkry
• Produkte van die sektor kan net so aan verbruiker gelewer word of as inset vir sekondêre sektor dien waar dit verwerk word
• 2 tipe bedrywighede: geneties en eksploitatiewe werksaamhede

Question 7

• Genetiese werksaamhede

Answer 7

o Kan aan die natuur teruggegee kan word wat daaruit geneem is
o Bosbou, boerdery

Question 8

• Eksploitatiewe werksaamhede

Answer 8

o Kan nie aan natuur teruggee word wat daaruit geneem is nie

o Mynbou, vissery

Question 9

Ekonomiese belangrikheid van die primêre sektor

Answer 9

1. verskaf minerale en voedsel
2. verskaf grondstowwe vir sekondêre sektor
3. lei werrkers op en werksgeleenthede
4. verdien buitelandse valuta
5. dra by tot BBP
6. bron van kapitaalvorming
7. bron van staatsinkomste
8. stimulering van navorsing en ontwikkeling
9. positiewe invloed op infrastruktuur

Question 10

sekondêre sektor

Answer 10

• Nywerhede wat nhb omskep in ‘n vorm wat geskik is vir menslike gebruik
• Vervaardiging: prosesse wat gebruik word om grondstowwe in verbruiksgoedere te verander
• Motorvervaardigers en voedselverwerkingingsnywerhede

Question 11

samestelling van sekondere sektor

Answer 11

• Konstruksie
• Vervaardigingsnywerhede
• Elektrisiteit-, gas en watervoorsiening

Question 12

Ekonomiese belangrikheid van sekondêre sektor

Answer 12

• skep werksgeleenthede
• belangrike bydra tot - BBP
• verdien buitelandse valuta
• bied belangrike beleggignsgebied
• waarborg ekonomiese onafhanklikheid
• waarborg strategiese belangrikheid in Afrika

Question 13

Tersiêre sektor

Answer 13

• Verskaf dienste en versprei goedere/maak dit beskikbaar
• Dienstesektor
• Alle openbare, kommersiële en professionele dienste
• Vervoerdienste en finansiële dienste

Question 14

Samestelling van die tersiêre sektor

Answer 14

• Kommersiële dienste
• Persoonlike dienste
• Vervoerdienste
• Bank- en finansieringsdienste
• Kommunikasiedienste
• Bergingsdienste

Question 15

Ekonomiese belangrikheid van tersiêre sektor

Answer 15

• bydra to BBP
• bron van inkomste vir staat
• skep werksgeleenthede
• skep ‘n mark vir verbruiksprodukte

Question 16

Infrstruktuur

Answer 16

• Kommunikasie, vervoer en ander infrastruktuur vorm die ruggraat van ekonomiese bedrywighede in enige land
• Land se infrastruktuur verseker dat die produksiefaktore (soos verbruiksgoedere en dienste) op die regte plek op die regte tyd beskikbaar is
  o Kommunikasie
  o Vervoer
  o Energie

Question 17

Kommunikasie

Answer 17

• Baie vooruitgang in kommunikasie in afgelope paar dekades
• Wêreld het toenemend ‘n kleiner plek geword
  o Supervinnige internet
  o Satellietkommunikasietegnologie
  o Goedkoop, betroubare, draagbare telefone
• Maak dit moontlik vir mense om enige plek in wêreld sake te doen
• Sonder om fisies by die verkoopspunt of plek van onderhandeling teenwoordig te wees

Question 18

Ekonomiese belangrikheid van kommunikasie

Answer 18

• Bron van werkverskaffing op alle arbeidsvlakke
• Maak belangrike bydra tot BBP van ‘n land
• Inligting word deur kommunikasie bekom, wat entrepreneurs help om die regte sakebesluite te neem
• Selfone en tegnologie het entrepreneurs in afgeleë en plattelandse gebiede van die land in staat gestel om klein sakeondernemings te begin

Question 19

Vervoer

Answer 19

• Die vervoersektor is die stukrag van alle ekonomiese bedrywighede in enige groeiende ekonomie
• Moet voortdurend opgradeer word
• Dit beteken belegging in paaie, sporweë, lughawens en hawens
• Soms beskou as 5de produksiefaktor
• Transnet verskaf ‘n omvattende spoorvervoerstelsel vir die SA sakewêreld

Question 20

Ekonomiese belangrikheid van vervoer

Answer 20

• Bring verbruiker en vervaardiger bymekaar
• Verbeter lewenstandaard van binnelandse verbruikers
• Internasionale vervoerbande lewer waardevolle bydra tot land se BBP
• Projekte soos Gautrein en opgradering van internasionale lughawens spoor toerisme aan om land te besoek
• En om binnelands op ‘n vinnige, gemaklike, doeltreffende manier te reis
• Nuwe hawe by Koega naby Port Elizabeth het ‘n middelpunt vir nuwe sakeondernemings geskep wat by betalingvrye invoere kan baat

Question 21

Energie

Answer 21

• Meeste mense se energiebehoeftes word voorsien deur die verskaffing van elektrisiteit wat genereer word deur kragstasies wat met steenkool gestook word
• Eskom is SA se elektrisiteitsverskaffer
• Traak om elektrisiteit aan huishoudings en sakesektor in SA te voorsien

Question 22

Ekonomiese belangrikheid van energie

Answer 22

• Belangrik vir funksionering van moderne samelewing
• Energie vir huishoudings, nywerhede, vervoer en sakewêreld
• Ennergieverskaffingsprobleem in SA sedert 2005 het weer eens beklemtoon hoe afhanklik die sakewêreld, huishouding en staat van elektrisiteit is
• Verkry van verskillende bronne, verbranding van hout, steenkool, olie, paraffien, gas / kernkragsentrales en hidroëlektriese aanlegte
• Gebruik van tegnologie vir ontwikkeling van hernubare energiebronne soos wind/son/golfenergie is een van die groeisektore wat deur die staat geïdentifiseer is

Question 23

Uitsluiting en diskriminasie t.o.v. diensverskaffing (toegang tot ekonomiese geleenthede

Answer 23

• Beleide van ou Apartheidsregering het gelei tot ongelykhede in die samelewing, veral ten opsigte van swart mense wat uitgesluit was van volle deelname aan die verskillende sektore van die ekonomie
• Baie swart mense is benadeel ten opsigte van die voorsiening van dienste en infrastruktuur
• Gemeenskappe het in armoede geleef, meestal sonder lopende water en elektrisiteit
• Die regering poog sedert 1994 om die maatskaplike en ekonomiese ongeregtighede van die verlede reg te stel
• Deur verskeie swart ekonomiese bemagtigingsprogramme en regstellende aksie in die werkplek te implementeer
• Met die klem op die behoeftes van die voorheen benadeeldes

Question 24

HOP

Answer 24

Heropbou- en Ontwikkelingsprogram: doel is om die agterstand in diensverskaffing reg te stel, insluitend die voorsiening van behuising, water, paaie, onderwys en gesondheidsdienste

Question 25

nog voorbeelde

Answer 25

o Die werkfonds wat in 2011 gestig is en deur die Ontwikkelingsbank van Suider-Afrika bestuur word, daarop gemik om binne 3 jaar 150 000 werksgeleenthede te skep
o In gebiede van SA waar konvensionele elektrisiteit nog nie voorsien word nie, is staatsgesubsidieerde sonpaneel en sonkrag-warmwatersilinders by huise geïnstalleer om van die krag van die son gebruik te maak om hierdie huise van elektrisiteit te voorsien