Onderwerp 1 Kwartaal 1

Question 1

Natuurlike hulpbronne

Answer 1

• Vrye gawes van die natuur
• Materiaal bronne van welvaart
  o Hout, vars water, grond, mineraalafsetting
• Skaars materiale in omgewing
  o Goud, minerale, olie
• Vind plaas in natuurlike toestand
• Het ekonomiese waarde
• Hulpbronne wat nodig is om g/d te vervaardig
• Om (direk of indirek) in mense se b/b te voorsien

Question 2

natuurlike hulpbronne vergoeding

Answer 2

huur

Question 3

probleem van skaarsheid

Answer 3

Mense reg oor wêreld sukkel om hul onbeperkte behoeftes en begeertes te bevredig met die beperkte middele tot hul beskikking
o Dryfkrag agter alle ekonomiese aktiwiteite in wêreld
o Rede hoekom mense werk
o Hoekom ons daagliks g/d vervaardig

Question 4

Vrye goedere

Answer 4

• Vrylik in onbeperkte hoeveelhede beskikbaar
• Nie deur mense besit/beheer nie
• Nie prys, niemand wil daarvoor betaal nie
• Gebruikswaarde nie ruilwaarde
• Eienaar trek geen voordeel daaruit nie
• Besit en gebruik daarvan dui nie op rykdom/welvaart nie
• Seesand, sonlig

Question 5

Ekonomiese goedere

Answer 5

• In beperkte hoeveelhede beskikbaar
• Gewoonlik onvoldoende om behoeftes te bevredig
• Het ‘n prys, verbruikers moet betaal daarvoor
• Gebruikswaarde en ruilwaarde
• Eienaar baat daarby
• Deur mense beheer/besit
• Dui op erykdom/welvaart
• Steenkool, petrol, elektrisiteit

Question 6

Eienskappe van natuurlike hulpbronne

Answer 6

Skaars
Prys
Ongelyke verspreiding
Waardetoegvoeging

Question 7

Belangrikheid van natuurlike hb

Answer 7

internasionale handel
insette vir produksie
mynbou
bosbou, visserye, landbou

Question 8

Arbeidsmag/werksmag

Answer 8

• Sluit diegene in wat in diens is
• Asook dié wat werkloos is, solank bereid en in staat is om te werk
• 15-64
• Mense kan kies om werkloos te wees, studente en tuisteskeppers

Question 9

Arbeid definisie

Answer 9

• Al die werk wat deur mense gedoen word (menslike vermoëns met doel om vergoeding te ontvang)
• Geskoold, halfgeskoold, ongeskoold
• Fisiese en/of verstandelike werk

Question 10

Geskoolde arbeid

Answer 10

o Hoë vlakke van vaardigheid, kennis en besluitneming
o Professionele klas
o Tekort in SA
o Minstens 2 jaar tersiêre onderrig/opleiding
o Doktors, prokureurs, ingenieurs, onderwysers

Question 11

Halfgeskoolde arbeid

Answer 11

o Middelmatige vlakke van vaardigheid/kennis/ verantwoordelikheid/besluitneming
o Minstens graad 9 en paar maande indiensopleiding
o Klerke, loodgieters, verkoopslui

Question 12

Ongeskoolde arbeid

Answer 12

o Lae vlakke van vaardigheid/kennis/ verantwoordelikheid/besluitneming
o SA groot ooraanbod
o Meestal fisiese werk
o Slegs laerskool of geen skool
o Loon einde van dag/week, geen waarborg dat hulle vir langer as dit sal werk nie
o Plaaswerkers, skoonmakers, koerantverkopers

Question 13

Eienskappe van arbeid

Answer 13

• Inkomste as doelwit
• Deel van eienaar
• Kan nie opgegaar/gehou word nie
• Aanbod kan nie dramaties toeneem nie

Question 14

Ekonomiese belangrikheid van arbeid

Answer 14

• Produksie kan nie plaasvind sonder fisiese en verstandelike bydrae van mense nie
• ‘n Ekonomie moet sy produksie verhoog om te kan groei
• Arbeidsmag moet regte aantal geskoolde, hgs en ongeskoolde werkers hê
• Een van die ernstigste probleme in die SA’se arbeidsmark: tekort aan geskoolde, veral tegniesgeskoolde arbeid

Question 15

Vergoeding van arbeid

Answer 15

lone en salarisse

Question 16

Nominale/geldelike lone

Answer 16

Bedrag geld wat werkers weekliks/maandeliks ontvang

Question 17

Reële/werklike lone

Answer 17

o Hoeveelheid g/d mens met nominale loon kan koop

o Koopkrag van nominale loon

Question 18

Kapitaal

Answer 18

• Mensgemaakte hulpbronne
• Geld wat belê word in die vervaardiging van masjinerie en toerusting
• Wat gebruik word in prodproses
• Waartydens materiaal in nuttige/bruikbare goedere en dienste verander word

Question 19

Eienskappe van kapitaal

Answer 19

• kapitaalgoedere is mensgemaak
• is duur
• masjinerie en toerusting is onderhewig aan slytasie
• geldkapitaal kan in enige soort kapitaal omskep word
• reële kapitaal is moeilik of onmoontlik om te omskep

Question 20

Funksies van kapitaal

Answer 20

• Maak kredietverkope moontlik
• Maak standaardisering moontlik
• Maak massaproduksie moontlik
• Verbeter gehalte van produk
• Verskaf gereedskap om tot vormnut by te dra

Question 21

Ekonomiese belangrikheid van kapitaal

Answer 21

• Ekonomiese groei is ‘n direkte gevolg van ‘n styging van kapitaalbates in die land
• Spaargeld skep kapitaal en ‘n hoër belegging in kapitaalgoedere
• Spaargeld is dus die beginpunt van eko groei en vooruitgang
• Ten einde ekonomiese groeikoers te verhoog, sal verbruikersbesteding moet afneem
• Besparings kan dan vir vaste beleggings aangewend word
• Finansiele instellings sal meer geld beskikbaar hê om aan sakeondernemings uit te leen om hul uitbreiding te finansier
• Sal lei tot meer werksgeleenthede en minder werkloosheid
• Individue se verhoogde inkomste sal dan weer die spaarkoers verhoog en op die manier sal die kringloop van ekonomiese groei voortgaan

Question 22

Kenmerke van entrepreneurskap

Answer 22

• neem besluite
• neem risiko’s
• toon ondernemingsgees
• kombineer ander produksiefaktore

Question 23

Ekonomiese belangrikheid van entrepreneurskap

Answer 23

• Belastingsinkome van regering styg
• Verbeter groei en vooruitgang van land se ekonomie
• Formele sektor kan nie aan hele bevolking werk verskaf nie, dus informele sektor belangrik om werk en inkomste te verskaf
• Stel nuwe g/d aan mark bekend
• Verhoog mededinging
• Verminder inflasie

Question 24

Vergoeding van entrepreneurskap

Answer 24

• Wins – ontvang vir risiko wat hy neem om bes te bedryf

Question 25

Bruto wins

Answer 25

o Verskil tussen verkope en koste van verkope

Question 26

Netto wins

Answer 26

o Bruto wins plus alle ander inkomstes en minus alle ander uitgawes wat bes moet aangaan om te funksioneer

Question 27

Faktore wat wins beïnvloed

Answer 27

• Vraag na produk
• Vaardighede van entrepreneur
• Produksieprosesse/tegnieke (tegnologie)

Question 28

• Gemeenskapsforums

Answer 28

o	Werk saam met plaaslike regering
o	Ontwikkeling van entrepreneurs
o	Vaardigheidsontwikkeling
o	Finansiële bystand
o	Beste gebruik van natuurlike hulpbronne

Question 29

voorbeelde van plaaslike gemeenskappe se deelname aan ekonomiese beplanning en sakebedrywighede

Answer 29

• Kleinsake-Ontwikkelingskorporasie en plaaslike sakekamers

Question 30

Ekonomiese gemarginaliseerde groepe

Answer 30

• Verdien minder as minimum inkomste wat nodig is om in basiese behoeftes te voorsien
• Veel slegter daaraan toe as res van bevolking ten opsigte van inkomste
• Maar ook ten opsigte van ander aspekte wat basiese dienste betref (water, elektrisiteit en sanitasie)
• Beskik nie om vereiste basiese vaardighede om te kan werk nie
• Omdat hulle ongeletterd is, nie maklik opgelei word nie
• Bejaardes, vroue en kinders, gestremdes, vlugtelinge (xenophobia)

Question 31

algemeenste gevolg van marginalisering

Answer 31

• Materiële ontneming

Question 32

apartheid het swart mense uitgesluit van

Answer 32

betekenisvolle ekonomiese deelname

Question 33

SOOO’s en SETA’s

Answer 33

• Onderwys- en Opleidingsowerhede lewer ‘n belangrike bydra tot die vaardigheidsopleiding wat deur nywerhede in die primêre, sekondêre en tersiêre sektor vereis word.

Question 34

Bemagtiging van gemarginaliseerde groepe

Answer 34

• Sedert 1994 is arbeidswette ingestel om alle werkers se regte te beskerm
• Wet op Swart Ekonomiese Bemagtiging
• Diensbilikheidswet van 1998
• Regstellende aksie speel ‘n belangrike rol by aanstellings in die werkplek
• Onderwys- en Opleidingsowerhede (SOOO’s of SETA’s) lewer ‘n belangrike bydra tot die vaardigheidsopleiding wat deur nywerhede in die primêre, sekondêre en tersiêre sektor vereis word.