Onderwerp 1 Kwartaal 1 Flashcards
Natuurlike hulpbronne
- Vrye gawes van die natuur
- Materiaal bronne van welvaart
o Hout, vars water, grond, mineraalafsetting - Skaars materiale in omgewing
o Goud, minerale, olie - Vind plaas in natuurlike toestand
- Het ekonomiese waarde
- Hulpbronne wat nodig is om g/d te vervaardig
- Om (direk of indirek) in mense se b/b te voorsien
natuurlike hulpbronne vergoeding
huur
probleem van skaarsheid
Mense reg oor wêreld sukkel om hul onbeperkte behoeftes en begeertes te bevredig met die beperkte middele tot hul beskikking
o Dryfkrag agter alle ekonomiese aktiwiteite in wêreld
o Rede hoekom mense werk
o Hoekom ons daagliks g/d vervaardig
Vrye goedere
- Vrylik in onbeperkte hoeveelhede beskikbaar
- Nie deur mense besit/beheer nie
- Nie prys, niemand wil daarvoor betaal nie
- Gebruikswaarde nie ruilwaarde
- Eienaar trek geen voordeel daaruit nie
- Besit en gebruik daarvan dui nie op rykdom/welvaart nie
- Seesand, sonlig
Ekonomiese goedere
- In beperkte hoeveelhede beskikbaar
- Gewoonlik onvoldoende om behoeftes te bevredig
- Het ‘n prys, verbruikers moet betaal daarvoor
- Gebruikswaarde en ruilwaarde
- Eienaar baat daarby
- Deur mense beheer/besit
- Dui op erykdom/welvaart
- Steenkool, petrol, elektrisiteit
Eienskappe van natuurlike hulpbronne
Skaars
Prys
Ongelyke verspreiding
Waardetoegvoeging
Belangrikheid van natuurlike hb
internasionale handel
insette vir produksie
mynbou
bosbou, visserye, landbou
Arbeidsmag/werksmag
- Sluit diegene in wat in diens is
- Asook dié wat werkloos is, solank bereid en in staat is om te werk
- 15-64
- Mense kan kies om werkloos te wees, studente en tuisteskeppers
Arbeid definisie
- Al die werk wat deur mense gedoen word (menslike vermoëns met doel om vergoeding te ontvang)
- Geskoold, halfgeskoold, ongeskoold
- Fisiese en/of verstandelike werk
Geskoolde arbeid
o Hoë vlakke van vaardigheid, kennis en besluitneming
o Professionele klas
o Tekort in SA
o Minstens 2 jaar tersiêre onderrig/opleiding
o Doktors, prokureurs, ingenieurs, onderwysers
Halfgeskoolde arbeid
o Middelmatige vlakke van vaardigheid/kennis/ verantwoordelikheid/besluitneming
o Minstens graad 9 en paar maande indiensopleiding
o Klerke, loodgieters, verkoopslui
Ongeskoolde arbeid
o Lae vlakke van vaardigheid/kennis/ verantwoordelikheid/besluitneming
o SA groot ooraanbod
o Meestal fisiese werk
o Slegs laerskool of geen skool
o Loon einde van dag/week, geen waarborg dat hulle vir langer as dit sal werk nie
o Plaaswerkers, skoonmakers, koerantverkopers
Eienskappe van arbeid
- Inkomste as doelwit
- Deel van eienaar
- Kan nie opgegaar/gehou word nie
- Aanbod kan nie dramaties toeneem nie
Ekonomiese belangrikheid van arbeid
- Produksie kan nie plaasvind sonder fisiese en verstandelike bydrae van mense nie
- ‘n Ekonomie moet sy produksie verhoog om te kan groei
- Arbeidsmag moet regte aantal geskoolde, hgs en ongeskoolde werkers hê
- Een van die ernstigste probleme in die SA’se arbeidsmark: tekort aan geskoolde, veral tegniesgeskoolde arbeid
Vergoeding van arbeid
lone en salarisse