Onderwerp 1 Kwartaal 1 Flashcards

1
Q

Natuurlike hulpbronne

A
  • Vrye gawes van die natuur
  • Materiaal bronne van welvaart
    o Hout, vars water, grond, mineraalafsetting
  • Skaars materiale in omgewing
    o Goud, minerale, olie
  • Vind plaas in natuurlike toestand
  • Het ekonomiese waarde
  • Hulpbronne wat nodig is om g/d te vervaardig
  • Om (direk of indirek) in mense se b/b te voorsien
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

natuurlike hulpbronne vergoeding

A

huur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

probleem van skaarsheid

A

Mense reg oor wêreld sukkel om hul onbeperkte behoeftes en begeertes te bevredig met die beperkte middele tot hul beskikking
o Dryfkrag agter alle ekonomiese aktiwiteite in wêreld
o Rede hoekom mense werk
o Hoekom ons daagliks g/d vervaardig

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Vrye goedere

A
  • Vrylik in onbeperkte hoeveelhede beskikbaar
  • Nie deur mense besit/beheer nie
  • Nie prys, niemand wil daarvoor betaal nie
  • Gebruikswaarde nie ruilwaarde
  • Eienaar trek geen voordeel daaruit nie
  • Besit en gebruik daarvan dui nie op rykdom/welvaart nie
  • Seesand, sonlig
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Ekonomiese goedere

A
  • In beperkte hoeveelhede beskikbaar
  • Gewoonlik onvoldoende om behoeftes te bevredig
  • Het ‘n prys, verbruikers moet betaal daarvoor
  • Gebruikswaarde en ruilwaarde
  • Eienaar baat daarby
  • Deur mense beheer/besit
  • Dui op erykdom/welvaart
  • Steenkool, petrol, elektrisiteit
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Eienskappe van natuurlike hulpbronne

A

Skaars
Prys
Ongelyke verspreiding
Waardetoegvoeging

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Belangrikheid van natuurlike hb

A

internasionale handel
insette vir produksie
mynbou
bosbou, visserye, landbou

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Arbeidsmag/werksmag

A
  • Sluit diegene in wat in diens is
  • Asook dié wat werkloos is, solank bereid en in staat is om te werk
  • 15-64
  • Mense kan kies om werkloos te wees, studente en tuisteskeppers
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Arbeid definisie

A
  • Al die werk wat deur mense gedoen word (menslike vermoëns met doel om vergoeding te ontvang)
  • Geskoold, halfgeskoold, ongeskoold
  • Fisiese en/of verstandelike werk
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Geskoolde arbeid

A

o Hoë vlakke van vaardigheid, kennis en besluitneming
o Professionele klas
o Tekort in SA
o Minstens 2 jaar tersiêre onderrig/opleiding
o Doktors, prokureurs, ingenieurs, onderwysers

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Halfgeskoolde arbeid

A

o Middelmatige vlakke van vaardigheid/kennis/ verantwoordelikheid/besluitneming
o Minstens graad 9 en paar maande indiensopleiding
o Klerke, loodgieters, verkoopslui

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Ongeskoolde arbeid

A

o Lae vlakke van vaardigheid/kennis/ verantwoordelikheid/besluitneming
o SA groot ooraanbod
o Meestal fisiese werk
o Slegs laerskool of geen skool
o Loon einde van dag/week, geen waarborg dat hulle vir langer as dit sal werk nie
o Plaaswerkers, skoonmakers, koerantverkopers

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Eienskappe van arbeid

A
  • Inkomste as doelwit
  • Deel van eienaar
  • Kan nie opgegaar/gehou word nie
  • Aanbod kan nie dramaties toeneem nie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Ekonomiese belangrikheid van arbeid

A
  • Produksie kan nie plaasvind sonder fisiese en verstandelike bydrae van mense nie
  • ‘n Ekonomie moet sy produksie verhoog om te kan groei
  • Arbeidsmag moet regte aantal geskoolde, hgs en ongeskoolde werkers hê
  • Een van die ernstigste probleme in die SA’se arbeidsmark: tekort aan geskoolde, veral tegniesgeskoolde arbeid
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Vergoeding van arbeid

A

lone en salarisse

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Nominale/geldelike lone

A

Bedrag geld wat werkers weekliks/maandeliks ontvang

17
Q

Reële/werklike lone

A

o Hoeveelheid g/d mens met nominale loon kan koop

o Koopkrag van nominale loon

18
Q

Kapitaal

A
  • Mensgemaakte hulpbronne
  • Geld wat belê word in die vervaardiging van masjinerie en toerusting
  • Wat gebruik word in prodproses
  • Waartydens materiaal in nuttige/bruikbare goedere en dienste verander word
19
Q

Eienskappe van kapitaal

A
  • kapitaalgoedere is mensgemaak
  • is duur
  • masjinerie en toerusting is onderhewig aan slytasie
  • geldkapitaal kan in enige soort kapitaal omskep word
  • reële kapitaal is moeilik of onmoontlik om te omskep
20
Q

Funksies van kapitaal

A
  • Maak kredietverkope moontlik
  • Maak standaardisering moontlik
  • Maak massaproduksie moontlik
  • Verbeter gehalte van produk
  • Verskaf gereedskap om tot vormnut by te dra
21
Q

Ekonomiese belangrikheid van kapitaal

A
  • Ekonomiese groei is ‘n direkte gevolg van ‘n styging van kapitaalbates in die land
  • Spaargeld skep kapitaal en ‘n hoër belegging in kapitaalgoedere
  • Spaargeld is dus die beginpunt van eko groei en vooruitgang
  • Ten einde ekonomiese groeikoers te verhoog, sal verbruikersbesteding moet afneem
  • Besparings kan dan vir vaste beleggings aangewend word
  • Finansiele instellings sal meer geld beskikbaar hê om aan sakeondernemings uit te leen om hul uitbreiding te finansier
  • Sal lei tot meer werksgeleenthede en minder werkloosheid
  • Individue se verhoogde inkomste sal dan weer die spaarkoers verhoog en op die manier sal die kringloop van ekonomiese groei voortgaan
22
Q

Kenmerke van entrepreneurskap

A
  • neem besluite
  • neem risiko’s
  • toon ondernemingsgees
  • kombineer ander produksiefaktore
23
Q

Ekonomiese belangrikheid van entrepreneurskap

A
  • Belastingsinkome van regering styg
  • Verbeter groei en vooruitgang van land se ekonomie
  • Formele sektor kan nie aan hele bevolking werk verskaf nie, dus informele sektor belangrik om werk en inkomste te verskaf
  • Stel nuwe g/d aan mark bekend
  • Verhoog mededinging
  • Verminder inflasie
24
Q

Vergoeding van entrepreneurskap

A
  • Wins – ontvang vir risiko wat hy neem om bes te bedryf
25
Q

Bruto wins

A

o Verskil tussen verkope en koste van verkope

26
Q

Netto wins

A

o Bruto wins plus alle ander inkomstes en minus alle ander uitgawes wat bes moet aangaan om te funksioneer

27
Q

Faktore wat wins beïnvloed

A
  • Vraag na produk
  • Vaardighede van entrepreneur
  • Produksieprosesse/tegnieke (tegnologie)
28
Q
  • Gemeenskapsforums
A
o	Werk saam met plaaslike regering
o	Ontwikkeling van entrepreneurs
o	Vaardigheidsontwikkeling
o	Finansiële bystand
o	Beste gebruik van natuurlike hulpbronne
29
Q

voorbeelde van plaaslike gemeenskappe se deelname aan ekonomiese beplanning en sakebedrywighede

A
  • Kleinsake-Ontwikkelingskorporasie en plaaslike sakekamers
30
Q

Ekonomiese gemarginaliseerde groepe

A
  • Verdien minder as minimum inkomste wat nodig is om in basiese behoeftes te voorsien
  • Veel slegter daaraan toe as res van bevolking ten opsigte van inkomste
  • Maar ook ten opsigte van ander aspekte wat basiese dienste betref (water, elektrisiteit en sanitasie)
  • Beskik nie om vereiste basiese vaardighede om te kan werk nie
  • Omdat hulle ongeletterd is, nie maklik opgelei word nie
  • Bejaardes, vroue en kinders, gestremdes, vlugtelinge (xenophobia)
31
Q

algemeenste gevolg van marginalisering

A
  • Materiële ontneming
32
Q

apartheid het swart mense uitgesluit van

A

betekenisvolle ekonomiese deelname

33
Q

SOOO’s en SETA’s

A
  • Onderwys- en Opleidingsowerhede lewer ‘n belangrike bydra tot die vaardigheidsopleiding wat deur nywerhede in die primêre, sekondêre en tersiêre sektor vereis word.
34
Q

Bemagtiging van gemarginaliseerde groepe

A
  • Sedert 1994 is arbeidswette ingestel om alle werkers se regte te beskerm
  • Wet op Swart Ekonomiese Bemagtiging
  • Diensbilikheidswet van 1998
  • Regstellende aksie speel ‘n belangrike rol by aanstellings in die werkplek
  • Onderwys- en Opleidingsowerhede (SOOO’s of SETA’s) lewer ‘n belangrike bydra tot die vaardigheidsopleiding wat deur nywerhede in die primêre, sekondêre en tersiêre sektor vereis word.