Oddechowy Flashcards

1
Q

Duszność

co to, niewydolność oddechowa?, podział, stosunek wdech-wydech

A

– stan obiektywny, obserwowany w badaniu fizykalnym (do rozpoznania nie jest konieczny wywiad)
– może, ale nie musi, być objawem niewydolności oddechowej
– niewydolność oddechowa może też przebiegać bez duszności
– duszność może być ostra lub przewlekła, spoczynkowa lub wysiłkowa
– prawidłowo stosunek wdechu do wydechu wynosi 2:3
– w różnych rodzajach duszności fazy te mogą ulegać względnemu wydłużeniu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

objawy duszności (7)

A

1) tachypnoe
2) zaciąganie ścian klatki piersiowej
3) gra skrzydełek nosa
4) postękiwania wydechowe (zapobiegają zapadaniu się pęcherzyków płucnych na wydechu)
5) wzmożenie lub osłabienie szmerów oddechowych
6) orthopnoe (zmniejszanie się duszności w pozycji siedzącej lub stojącej)
7) stabilizacja obręczy barkowej (ułatwia pracę dodatkowych mm oddechowych)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

prawidłowa częstość oddechów

A
=> należy mierzyć w spoczynku, przez całą 1 minutę
noworodek 40-60/min
niemowlę 20-40/min
< 6 rż 20-30/min
> 6 rż 15-20/min
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

rodzaje duszności

A

duszność wydechowa => obturacja dróg oddechowych wewnątrz klatki piersiowej (np zaostrzenie astmy)
duszność wdechowa => obturacja dróg oddechowych na zewnątrz klatki piersiowej (np zapalenie krtani)
duszność mieszana => rozlana obturacja dróg oddechowych (np zapalenie krtani i tchawicy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

przyczyny duszności

A

– choroby układu oddechowego
– niewydolność krążenia
– kompensacja oddechowa kwasicy metabolicznej (tzw. oddech Kussmaula)
– choroby OUN (oddech Biota, oddech Cheyne’a-Stokesa)
– zaburzenia psychiczne (nerwicowe)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

duszność-postępowanie

A

– identyfikacja przyczyny duszności i leczenie przyczynowe
– u dziecka, u którego stwierdzisz występowanie duszności podaj tlen, a dopiero potem rozstrzygnij, czy przyczyną duszności jest niewydolność oddechowa (jeśli tak, kontynuuj tlenoterapię do jej ustąpienia)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Stridor

A

– wysoki, szorstki dźwięk wynikający z zaburzonego przepływu przez zwężone drogi oddechowe
– nigdy nie występuje w warunkach prawidłowych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Stridor-rodzaje

A

stridor wdechowy => obturacja dróg oddechowych poza klatką piersiową (towarzyszy mu zaciąganie klp)
stridor wydechowy => obturacja dróg oddechowych wewnątrz klatki piersiowej
stridor wdechowo-wydechowy => obturacja dróg oddechowych wewnątrz i na zewnątrz klatki piersiowej
stertor = wilgotny stridor wdechowy towarzyszący zwężeniu nozdrzy tylnych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

przyczyny stridoru

A

1) stridor ostry => krup wirusowy (najczęstsza przyczyna stridoru), zapalenie nagłośni, aspiracja ciała obcego, bakteryjne zapaleie tchawicy, ropień pozagardlowy lub okolomigdałkowy, skurcz alergiczny krtani, layngospasmus (w przebiegu tężyczki), błonica
2) stridor przewlekły => laryngomalacja (najczęstsza przyczyna stridoru u niemowląt), podgłośniowe zapalenie krtani, porażenie strun głosowych, guzy krtani, tracheomalacja, pierścienie naczyniowe uciskające tchawicę, zwężenie nozdrzy tylnych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

stridor-postępowanie

A

u dzieci ze stridorem należy zachować szczególną ostrożność podczas badania gardła (ryzyko skurczu krtani w przypadku zapalenia nagłośni)
postępowanie: ustalenie przyczyny stridoru i leczenie przyczynowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Świst wydechowy

co to, współwystępowanie, różnica stridor, przyczyna, choroby, postępowanie

A

– niskotonowy objaw osluchowy, słyszalny w fazie wydechu
– często współwystępuje z wydłużeniem fazy wydechu
– w odróżnieniu od stridoru zwykle jest słyszalny dopiero po przyłożeniu stetoskopu do kl. p.
– spowodowany obturacją oskrzeli (skurcz mięśni gładkich, obrzęk błony śluzowej, wydzielina)
– jeden z najczęstszych objawów astmy, zapalenia oskrzeli i zapalenia oskrzelików
– niemowlęta i małe dzieci, ze względu na małą średnicę dróg oddechowych, nawet przy zwykłej infekcji (obrzęk śluzówki) mogą prezentować świsty
– im młodsze dziecko, tym mniejsze prawdopodobieństwo astmy (!)
– świsty mogą wystepować też w przebiegu cięższych chorób – mukowiscydozy, wad wrodzonych
– postępowanie: ustalenie przyczyny występowania świstów i jej leczenie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Bezdech

co to, ile trwa, co towarzyszy, przyczyny

A

– przerwa w oddychaniu trwająca 10-20 s
– może mu towarzyszyć bradykardia i sinica
– jest zazwyczaj końcowym etapem wielu procesów patologicznych
– przyczyny: drgawki, infekcje, krwawienia wewnątrzczaszkowe, wady OUN, refluks, choroby metaboliczne, hipoglikemia, sepsa, botulizm
– najczęściej bezdechy występują u noworodków (zwłaszcza wcześniaków) => niedojrzałość OUN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Bezdechy-postępowanie

A

– napad bezdechu zwykle udaje się przerwać za pomocą stymulacji dotykowej
– przy przedłużających się bezdechach konieczne jest podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddchowej
– ciężkie, nawracające bezdechy można próbować leczyć farmakologicznie (kofeina)
– bezdechy u wcześniaków zwykle ustępują do 36 tygodnia wieku skorygowanego
– krótkotrwały bezdech w czasie płaczu lub bólu może być bezdechem afektywnym, nie wymaga leczenia, tylko unikania stresujących sytuacji
– bezdechy po posiłku mogą być objawem refluksu żołądkowo-przełykowego
– poważny bezdech bez innych objawów może wynikać z nieprawidłowości OUN => wykonaj EEG, USG, TK głowy i polisomnografię

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Kaszel podział

A

ostry => do 3 tyg (infekcje, aspiracja ciała obcego)
podostry => 3 – 8 tyg (najczęściej podczas zejścia infekcji wirusowej)
przewlekły => powyżej 8 tyg (alergia, choroby przewlekłe, wady układu oddechowego, refluks, kaszel psychogenny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Kaszel

co to, przyczyny, podział, objawy alarmujące

A

– jest odruchowym elementem oczyszczania dróg oddechowych
– w większości przypadków jego hamowanie jest niewskazane
– bardzo częsty objaw stanów zapalnych układu oddechowego (70% przypadków: przeziębienie)
– może zostać wywołany przez podrażnienie przepony, opłucnej, osierdzia, kanału ucha zewnętrznego
– może być wilgotny (np rozstrzenie oskrzeli), suchy (np początkowe stadium zapalenia oskrzeli
– może mieć charakter napadowy (np w krztuścu)
– maluchy nie umieją odkrztuszać wydzieliny, tylko ją połykają, co często prowadzi do wymiotów
– przewlekły kaszel u dzieci zawsze wymaga poszerzonej diagnostyki (zwykle etiologia wieloczynnikowa)
– objawy alaramujące związane z kaszlem => początek w okresie noworodkowym, nagły początek, kaszel w czasie karmienia, kaszel z odkrztuszaniem plwociny, poty nocne, utrata masy ciała, palce pałeczkowate, sinica, spadek tolerancji wysiłku, utrzymująca się gorączka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

kaszel- postępowanie

A

– ustalenie przyczyny kaszlu i leczenie przyczynowe
– badania czynnościowe płuc (spirometria) można wykonać dopiero u dzieci > 5 rż
– w zależności od sytaucji klinicznej: mukolityki, leki rozszerzające oskrzela, leki przeciwzapalne i in

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Krwioplucie

częstość, przyczyna, postępowanie

A

– u dzieci występuje rzadko (na ogół epizodycznie, ilość odkrzuszanej krwi jest mała)
– wskazuje na poważną chorobę płuc (zapalenie płuc, gruźlica, ciało obce, vasculitis, malformacje naczyń płucnych, przerzuty, urazy, zaburzenia krzepnięcia, działanie leków i toksyn)
– należy ocenić morfologię krwi, parametry krzepnięcia, wskaźniki stanu zapalnego
– różnicowanie m.in. z częstym u dzieci krwawieniem z nosa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

postępowanie w krwotoku płucnym

A

– stabilizacja stanu chorego
– zaintubowanie oskrzela po stronie przeciwnej od źródła krwawienia
– drenaż ułożeniowy (ułożenie na chorym boku)
– płukanie płuc solą fizjologiczną w trakcie bronchoskopii, usunięcie ekspozycji na czynniki toksyczne, leki wazokonstrykcyjne iv, embolizacja krwawiącego naczynia, usunięcie fragmentu płuca i in.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Niewydolność oddechowa

co to, wartości, przyczyny

A

– stan, w którym układ oddechowy nie jest w stanie zapewnić adekwatnej wymiany gazowej – rozpoznanie:
• hipoksemia (PaO2 < 60 mmHg) i/lub
• hiperkapnia (PaCO2 > 45 mmHg)
– u dzieci najczęstszą przyczyną są zapalenia i wady układu oddechowego
– inne przyczyny to m.im. odma, aspiracja ciała obcego, choroby przewlekłe płuc, sepsa, wady serca, obturacja górnych dróg oddechowych, choroby mięśni, zniekształcenia klp, zatrucia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Niewydolność oddechowa

podział

A

niewydolność oddechowa ostra – stan nagły, przebiega z kwasicą, brak retencji HCO3-
niewydolność oddechowa przewlekła – pH w normie, kompensacja kwasicy, retencja HCO3-

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Niewydolność oddechowa

objawy

A

• duszność, osłabienie, senność
• zwiększona potliwość, bladość lub sinica skóry
• tachypnoe/bradypnoe/bezdech
• zmiany akcji serca (tachykardia, bradykardia, asystolia), wzrost CTK, tętno paradoksalne
• w przewlekłej niewydolności oddechowej może rozwinąć się poliglobulia
w pulsoksymetrii saturacja < 90%
potwierdzenie rozpoznania niewydolności oddechowej => gazometria

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Niewydolność oddechowa

leczenie

A

– utrzymywanie drożności dróg oddechowych
– tlenoterapia bierna lub czynna (należy utrzymywać saturację na poziomie > 92-94% i stosować
możliwe najniższe stężenia tlenu, by zminimalizować jego toksyczny wpływ na drogi oddechowe)
– leczenie choroby podstawowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Atrezja nozdrzy tylnych

A

– może być obustronna lub jednostronna (częstsza)
– może współistnieć z innymi wadami wrodzonymi w zespole CHARGE (dziecko z obustronną atrezją nozdrzy tylnych zawsze zbadaj pod kątem występowania innych wad wrodzonych!)
noworodek do 4-6 tygodnia życia umie oddychać tylko przez nos
– atrezja obustronna => zaburzenia wentylacji, niewydolność oddechowa, wysiłek oddechowy, narastająca sinica, stertor – ustępują kiedy dziecko zaczyna płakać
– atrezja jednostronna => najczęściej śluzowy wyciek z jednej dziurki nosa
rozpoznanie: rynoskopia leczenie: operacja chirurgiczna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Laryngomalacja (wrodzony stridor krtaniowy)

co to, mechanizm, objawy

A

– najczęstsza wada wrodzona górnych dróg oddechowych
– duże i luźne fałdy nalewkowo-nagłośniowe, wibrujące przy przepływie powietrza
– głównym objawem jest stridor wdechowy o różnym nasileniu, który pojawia się w pierwszych tygodniach życia (aczkolwiek nie jest obecny od pierwszego oddechu) i nasila się podczas niepokoju, wysiłku lub karmienia
rozpoznanie: fiberolaryngoskopia
postępowanie: na ogół obserwacja (zwykle ustępuje samoistnie do 1,5 rż)
w przypadku zaburzeń wentylacji lub przy nawracających aspiracjach – laryngoplastyka lub tracheostomia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Wrodzona rozedma płatowa

które płaty, mechanizm, płeć, wiek, objawy, obrazowe, postępowanie

A

– rozedma pęcherzyków płucnych, na ogół dotycząca jednego płata płuca
– najczęściej płat górny lewy lub środkowy prawy, rzadko płaty dolne
– spowodowana jest obturacją doprowadzającego oskrzela (np wrodzone zaburzenia budowy)
– częściej chorują chłopcy
– najczęściej objawy pojawiają się w pierwszych 4 mż (aczkolwiek nie od razu po urodzeniu)
– u niemowląt objawia się narastającą ciężką niewydolnością oddechową ze świstem wydechowym
– u dzieci starszych objawia się kaszlem i nawracającymi zakażeniami płuc
– RTG, TK => nadmierne upowietrznienie płuca, często przesunięcie śródpiersia na stronę przeciwną
– postępowanie: resekcja zmienionego płata

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Tracheomalacja

co to, podział, objawy, obrazowe

A

– niestabilność ściany tchawicy, powodująca jej zapadanie się (najczęściej wskutek skrócenia chrząstek podkowiastych, przez co większą część obwodu tchawicy tworzy część błoniasta)
– może być piewotna lub wtórna (np wskutek ucisku z zewnątrz przez pierścień naczyniowy)
– objawy: wysiłek oddechowy, czasem stridor, nieefektywny “głuchy” kaszel
RTG z kontrastem w przełyku => może uwidocznić pierścienie naczyniowe bronchofiberoskopia => umożliwia rozpoznanie
postępowanie: w postaci pierwotnej leczenie zachowawcze, we wtórnej – operacja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Przetoka tchawiczo-przełykowa

czemu może towarzyszyć, objawy, obrazowe, postępowanie, następstwa

A

– może towarzyszyć atrezji przełyku
– objawy przetoki: aspiracja, nawracające zapalenia płuc i oskrzeli
– objawy atrezji przełyku: objawy wysokiej niedrożności pp, krztuszenie, aspiracja
– w przypadku atrezji przełyku nie da się wprowadzić zgłębnika do żołądka, w RTG widoczny jest brak bańki powietrza w żołądku
– przetokę uwidacznia się w bronchoskopii
– postępowanie: chirurgiczna rekonstrukcja ciągłości przełyku / usunięcie przetoki
– następstwa: nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, nadreaktywność oskrzeli,
tracheomalacja, zaburzenia motoryki przełyku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Ostre zapalenia nosa i zatok przynosowych

Etio, objawy, czynniki ryzyka, podział

A

– najczęściej spowodowane infekcją wirusową
– objawy: zatkany nos, wyciek z nosa, ból głowy, osłabienie węchu, gorączka, złe samopoczucie
– czynniki ryzyka: alergiczny nieżyt nosa, wady anatomiczne przegrody i bocznej ściany nosa,
ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza (dym tytoniowy)
zapalenie ostre => objawy trwają krócej niz 12 tyg i ustępują całkowicie
zapalenie przewlekłe => objawy trwają > 12 tyg, nie ustępują całkowicie, mogą tworzyć się polipy
u dzieci przedszkolnych występuje około 7-10 epizodów przeziębień w roku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Ostre zapalenia nosa i zatok przynosowych

nadkażenie bakteryjne

A

– dochodzi do niego w przypadku 5-10% przeziębień
– wskazują na nie
• utrzymywanie się objawów ponad 10 dni
• pogorszenie stanu dziecka po 5 dniach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Ostre zapalenia nosa i zatok przynosowych

postępowanie

A

– zapalenia wirusowe leczymy objawowo
– w przypadku nadkażenia bakteryjnego: amoksycylina 75-90 mg/kg/dobę (2 x dz przez 5-7 dni)
– w przypadku grypy o ciężkim przebiegu lub występowania czynników ryzyka: oseltamiwir
– leki obkurczające naczynia śluzówki nosa (działają max. 5-7 dni => tachyfilaksja)
– GKS donosowe w połączeniu z antybiotykiem zmniejszają nasilenie kaszlu i kataru
– nie stosuj leków przeciwkaszlowych i antyhistaminików (tylko w alergicznym nn)
– jeżeli objawy są jednostronne lub przebieg jest ciężki, należy wykonać TK

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

A

– spowodowane infekcją wirusową
– najczęstsza przyczyna ostrych zaburzeń oddechowych u małych dzieci
– chorują zazwyczaj dzieci w wieku 6 mż – 3rż, częściej chłopcy
– czynniki etiologiczne: wirus paragrypy, grypa, adenowirus, RSV, metapneumowirus, odra

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

objawy

A

– pojawiają się nagle, zwykle w godzinach nocnych
– często są poprzedzone łagodną infekcją GDO
– stridor wdechowy, chrypka, szczekający kaszel, duszność, stan podgorączkowy
– duża rozpiętość objawów – od ich braku do ciężkiej niewydolności oddechowej
przy typowym, łagodnym przebiegu brak wskazań do badań laboratoryjnych i obrazowych, ale gdyby:
– leukocytoza, monitorowanie przebiegu pulsoksymetrią i gazometrią
– RTG szyi – typowe zwężenie tchawicy (“objaw świeczki”)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

postępowanie

A

– GKS (stosowane ogólnoustrojowo na wszystkich stopniach ciężkości choroby)
– adrenalina w nebulizacji - w stopniu umiarkowanym lub ciężkim
– w razie potrzeby – tlenoterapia bierna, intubacja, wentylacja mechaniczna
wskazania do hospitalizacji: postać ciężka lub umiarkowana z brakiem poprawy 4h po podaniu GKS
przebieg jest zazwyczaj łagodny i dziecko może być leczone ambulatoryjnie u części dzieci proces zapalny może zejść na tchawicę i oskrzela

34
Q

Zapalenie nagłośni

A

– stan zagrożenia życia, wymaga pilnej interwencji
– dziecko należy hospitalizować na oddziale intensywnej terapii
– chorować mogą dzieci w każdym wieku, najczęściej 2-7 rż
– przyczyna jest bakteryjna (najczęściej H.influenzae typu B – do czasu wprowadzenia
obowiązkowych szczepień, obecnie S.pneumoniae, S.aureus, M.catarrhalis)
– u dzieci z niedoborem odporności zapalenie nagłośni może być wywołane przez wirusy i grzyby

35
Q

Zapalenie nagłośni

objawy

A

– pojawiają się nagle
– wysoka gorączka, ból gardła, pobudzenie, niechęć do jedzenia, zaburzenia połykania, ślinotok,
duszność, stridor wdechowy
– dziecko na pierwszy rzut oka wygląda na ciężko chore
– w badaniu fizykalnym obecne są cechy duszności
– przy braku leczenia stopniowo rozwija się niewydolność oddechowa
– badanie gardła należy wykonać niezwykle ostrożnie, w warunkach umożliwiających ewentualną
szybką intubację (ryzyko skurczu krtani)

36
Q

Zapalenie nagłośni

badania dodatkowe

A

– leukocytoza z przewagą neutrofili
– w RTG bocznym (badanie nie zawsze wskazane) uwidocznienie obrzęku nagłośni (“objaw kciuka”)
– w endoskopii obrzęknięta, czerwona nagłośnia

37
Q

Zapalenie nagłośni

postępowanie

A

– antybiotykoterapia (np cefalosporyna III generacji: ceftriakson 75-100 mg/kg dożylnie 1x dz)
=> skuteczna antybiotykoterapia powoduje szybką poprawę
– przy objawach duszności – tlenoterapia
– u sporej części dzieci konieczność intubacji bez sztucznej wentylacji

38
Q

Zapalenie nagłośni

zapobieganie

A

szczepienia przeciwko H.influenzae, u osób z kontaktu z czynnikami ryzyka – ryfampicyna

39
Q

Zapalenie nagłośni

powikłania

A

ZOMR, sepsa, zapalenie kości, stawów, płuc, osierdzia

40
Q

Zapalenie oskrzelików

co to, szczyt zachorowań, najczęstszy czynnik etiologiczny

A

– najczęstsza postać zakażenia dolnych dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci (do 2 rż)
– szczyt zachorowań w sezonie jesienno-zimowym
– najczęstszy czynnik etiologiczny: wirus RSV
– stan zapalny oskrzelików powoduje ich obturację
– ryzyko ciężkiego przebiegu u dzieci z zaburzeniami odporności i przewlekłymi ch. płuc i serca

41
Q

Zapalenie oskrzelików

objawy

A

– z początku łagodna infekcja GDO
– potem pojawia się gorączka, tachypnoe, wysiłek oddechowy, napadowy kaszel (czasami
prowokujący wymioty), przedłużony wydech ze świstem wydechowym, objawy duszności
– w ciężkich przypadkach mogą rozwinąć się objawy niewydolności oddechowej
– w badaniu fizykalnym: tachypnoe, tachykardia, gorączka, wydłużony wydech, świsty wydechowe,
wypuk nadmiernie jawny, przesunięcie ku dołowi wątroby i śledziony (rozdęcie płuc)

42
Q

Zapalenie oskrzelików

badania dodatkowe

A

– możliwa niewielka leukcytoza z przewagą limfocytów
– w gazometrii niewielka alkaloza oddechowa (przy NO – hipoksja, hiperkapnia)
– wykrycie antygenów RSV w wymazie z nosogardła
w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu wykonaj RTG płuc (nadmierne upowietrznienie płuc, obniżenie kopuł przepony, rozsiane drobne ogniska niedodmy, poszerzenie wymiaru strzałkowego klp)

43
Q

Zapalenie oskrzelików

leczenie

A

=> leki przeciwgorączkowe, ew. rozszerzające oskrzela, toaleta nosa, monitorowanie stanu dziecka => większość dzieci może być leczona w domu

44
Q

Zapalenie oskrzelików

profilaktyka

A

dla dzieci z grup ryzyka (ciężkie choroby płuc i serca) dostępna jest profilaktyka zakażeń wirusem RSV => comiesięcznie do ukończenia 2rż podaje się swoiste przeciwciało przeciwko wirusowi: paliwizumab

45
Q

Zapalenie płuc

czynniki etiologiczne

A

– jedna z najczęstszych chorób u dzieci
• noworodki, małe niemowlęta => głównie bakterie
• duże niemowlęta, przedszkolaki => głównie wirusy (RSV, adenowirusy)
• powyżej 5 rż => głównie bakterie, coraz częściej zdarzają się zakażenia patogenami atypowymi
najczęstsza bakteria wywołująca zapalenia płuc u dzieci to S.pneumoniae
< 2rż daje on wieloogniskowe zapalenie płuc, po 2rż – płatowe zapalenie płuc
najcięższy przebieg zapalenia płuc z ryzykiem powikłań wielonarządowych wywołuje S.aureus

46
Q

Zapalenie płuc

podział

A

ZP pozaszpitalne => do rozwoju objawów dochodzi poza szpitalem lub < 48h od rozpoczęcia hospitalizacji
ZP szpitalne => do rozwoju objawów dochodzi > 48h po przyjęciu do szpitala
ze względu na zajęty obszar płuca: ZP jednoogniskowe (np płatowe) lub wieloogniskowe

47
Q

Zapalenie płuc

badanie fizykalne

A

– gorączka
– objawy duszności
– trzeszczenia, rzężenia drobnobańkowe (warunek sine qua non)
– osłabione drżenie głosowe po chorej stronie, stłumiony wypuk (niedodma)
– powłóczenie klp po chorej stronie (wysięk w opłucej)
– możliwe zmiany osłuchowe ze strony oskrzeli (rzężenia grubobańkowe, furczenia, świsty)
– “maska brzuszna” – w początkowej fazie zapalenia płatowego wywołanego przez S.pneumoniae:
ból, wymioty, rzadko biegunka

48
Q

Zapalenie płuc

badania dodatkowe

A

– ocena wydolności oddechowej (pulsoksymetria, ew gazometria)
– CRP, leukocytoza, prokalcytonina (znacznie podniesione w infekcji bakteryjnej)
– badania mikrobiologiczne krwi u dzieci z podejrzeniem etiologii bakteryjnej (< 3rż, wysoka
gorączka, ciężki przebieg)
– badania wirusologiczne wymazu z GDO
– badania serologiczne (potwierdzenie zakażenia bakterią atypową)
– RTG klatki piersiowej (niezalecane w przypadku niepowikłanych zakażeń pozaszpitalnych, ale
konieczne u chorych z ciężkim przebiegiem lub wymagających hospitalizacji)

49
Q

Zapalenie płuc

leczenie

A

antybiotykoterapia: 1 rzut w zapaleniu pozaszpitalnym = amoksycylina
– w przypadku etiologii S.aureus: fluklokscylina + amoksycylina
– w przypadku zakażenia bakteriami atypowymi: makrolidy, tetracykliny
+ leczenie objawowe
wskazania do hospitalizacji: wiek < 6 mż, saturacja < 92%, tachypnoe, ciężki stan ogólny, odwodnienie, niewydolność oddechowa, zaburzenia świadomości, współwystępujące choroby przewlekłe, granulocytopenia, rozległe zmiany w RTG, powikłania (np płyn w opłucnej), wskazania społeczne

50
Q

Płyn w jamie opłucnej

w warunkach prawidłowych w opłucnej znajduje się ile płynu, przyczyny

A

– w warunkach prawidłowych w opłucnej znajduje się 0,3 ml/kg płynu
– przyczyny nadmiaru płynu w opłucnej: infekcje, zapalenie trzustki, choroby tkanki łącznej,
nowotwory i ich przerzuty, uraz klatki piersiowej, leki
– z bakterii zapalenie opłucnej wywołują najczęściej: S.pneumoniae, H.influenzae, S.aureus

51
Q

Płyn w jamie opłucnej

objawy

A

– ból po jednej stronie klatki piersiowej, może promieniować do barku, jamy brzusznej, nasila się podczas wdechu i kaszlu, ustępuje po narośnięciu ilości płynu, wtedy też pojawia się duszność i uczucie ucisku po zajętej stronie
– w badaniu fizykalnym: tarcie opłucnowe (zanika przy narośnięciu ilości płynu), wypuk stłumiony, ściszenie szmerów oddechowych, przesunięcie uderzenia koniuszkowego na stronę zdrową
– posiew płynu często wychodzi jałowy

52
Q

Płyn w jamie opłucnej

różnicowanie przesięku i wysięku

A

kryteria Lighta
1) stosunek białek z płynu i surowicy > 0,5
2) stosunek LDH z płynu i surowicy > 0,6
3) stosunek LDH w płynie > 2/3 stężenia prawidłowego w surowicy
jeśli żaden nie jest spełniony => przesięk jeśli którykolwiek jest spełniony => wysięk

53
Q

Płyn w jamie opłucnej

postępowanie

A

– leczenie choroby podstawowej
– wysięk infekcyjny – antybiotykoterapia (empiryczna przeciwko S.pneumoniae lub celowana,
zgodna z lekoopornością), usunięcie wysięku (nakłucie jamy opłucnej, drenaż)
– można doopłucnowo podawać leki fibrynolityczne

54
Q

Astma

co to, etiologia, objawy, podział

A

– przewlekła choroba zapalna oskrzeli, związana z ich nadreaktywnością
– prowadzi do przebudowy oskrzeli
– etiologia wieloczynnikowa (czynniki genetyczne i środowiskowe)
– typowo występują nawracające epizody świszczącego oddechu, duszności, kaszlu i ucisku w klatce
piersiowej o zmiennym charakterze
– często pojawiają się w nocy, nad ranem, po wysiłku, silnych emocjach, ekspozycji na alergen
– ustępują samoistnie lub pod wpływem leczenia
– w wywiadzie rodzice zgłaszają częste lub przewlekające się infekcje oskrzeli
– astma może być alergiczna (IgE-zależna lub -niezależna) lub niealergiczna (np aspirynowa)
– najczęściej (80%) występuje astma alergiczna, IgE-zależna
– często współistnieją z nią inne choroby atopowe (alergiczny nieżyt nosa, atopowe zap.skóry)

55
Q

Astma

badanie fizykalne

A

– objawy duszości
– swisty wydechowe nad polami płucnymi
– w okresie międzynapadowym brak zmian (możliwe występowanie objawów innych ch atopowych)

56
Q

Astma

badania dodatkowe

A

– spirometria (można wykonać dopiero u dzieci po 5 rż!)
• spadek FEV1, PEF, FEV1/FVC
• zmienność dobowa PEF > 20%
• próba rozkurczowa: wzrost FEV1 o co najmniej 12% po podaniu β2-mimetyku wziewnie
• próby prowokacyjne: spadek FEV1 o cn 10% po np wysiłku fizycznym
+ ewentualnie badania w kierunku atopii
+ RTG klatki piersiowej (celem wykrycia powikłań napadu – np odmy)

57
Q

astma kontrolowana, astma częściowo kontrolowana, astma niekontrolowana

A

astma kontrolowana
– brak objawów w ciągu dnia
– brak objawów i przebudzeń w nocy
– brak ograniczenia aktywności fizycznej
– konieczność stosowania leków doraźnych ≤ 2 razy w tygodniu
– czynność płuc (PEF lub FEV1) w normie
– brak zaostrzeń w ciągu roku
astma częściowo kontrolowana
=> jeśli w ciągu tygodnia występuje przynajmniej jedno z powyższych (oprócz zaostrzeń)
astma niekontrolowana
=> jeśli w ciągu tygodnia występują przynajmniej 3 z powyższych lub chociaż jedno zaostrzenie

– u większości dzieci astma poddaje się kontroli, ale u niektórych ma ciężki, trudny przebieg
– czynniki ryzyka astmy niekontrolowanej: nieprawidłowa technika inhalacji leków, brak leczenia
współistniejącego alergicznego nieżytu nosa

58
Q

Astma

postępowanie

A

=> ma na celu uzyskanie całkowitej kontroli astmy
– zmniejszenie ekspozycji na czynniki wyzwalające
– leki najlepiej kontrolujące chorobę to GKS wziewne
– w razie braku kontroli należy stopniowo zwiększać ich dawkę, później można do nich dodać
długodziałające b2-mimetyki (LABA) lub leki antyleukotrienowe (LAMA)
– nie wolno stosować b2-mimetyków długo działających (LABA) w monoterapii (!)
– w astmie IgE-zależnej o największej ciężkości można dołączyć przeciwciało any-IgE (omalizumab)
– do doraźnego znoszenia objawów astmy stosuje się b2-mimetyki krótkodziałające

59
Q

Stan astmatyczny

objawy, co poprzedza, częstość, monitorowanie

A

– każde zaostrzenie astmy wymagające doraźnej interwencji lekarskiej
– zaostrzenie astmy objawia się narastaniem duszności, kaszlu, świstu wydechowego, ucisku w kl.p
– zaostrzenie zwykle jest poprzedzone infekcją GDO, ekspozycją na alergeny lub czynniki drażniące
– jeśli zaostrzenie występuje co najmniej raz w tygodniu, astmę uznaje się za niekontrolowaną
– zmianę drożności oskrzeli najlepiej monitorować za pomocą FEV1 lub PEF
– u każdego chorego z zaostrzeniem należy ocenić saturację, PaO2 i PaCO2
– normokapnia w czasie zaostrzenia wskazuje na znaczną hipowentylację – wymaga leczenia

60
Q

Stan astmatyczny

poza szpitalem

A

– podaj β2-mimetyk szybko działający (SABA) wziewnie (2-4 dawki co 20 minut przez godzinę)
– przy braku odpowiedzi: GKS doustnie i skierowanie do szpitala

61
Q

Stan astmatyczny

w szpitalu

A

1) β2-mimetyk krótko działający w nebulizacji (można dołączyć bromek ipratropium)
2) tlen o wysokim przepływie do uzyskania saturacji > 95%
3) GKS ogólnoustrojowo (na ogół wystarczą 3 dni, nie jest konieczna stopniowa redukcja dawki)
+ monitoruj pod kątem powikłań
– RTG (odma, niedodma, współistniejące zapalenie płuc)
– EKG (funkcja mięśnia sercowego, kaliemia)
duże dawki b2-mimetyków mogą spowodować hipokaliemię

62
Q

Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate)

co to, dziedziczenie, mutacja

A

– wrodzony defekt kanału chlorkowego CFTR
– najczęstsza u rasy białej choroba letalna, dziedzicząca się AR
– najczęstsza mutacja: delecja fenyloalaniny w pozycji 508 (ΔF508)
– dochodzi do zaburzenia czynności gruczołów wydzielania zewnętrznego
– w gruczołach potowych wydzielanie chlorków do potu jest zwiększone, w pozostałych gruczołach
zmniejszone, co powoduje znaczne zagęszczenie wydzielin
– nieprawidłowa budowa CFTR sprzyja przyleganiu Pseudomonas aeruginosa, co jest przyczyną
częstej kolonizacji dróg oddechowych tą bakterią i trudności z jej eradykacją
– ciężkość choroby i czas przeżycia są determinowane przebiegiem zmian w płucach

63
Q

Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate)

kryteria rozpoznania

A

– obecność co najmniej jednego typowego objawu klinicznego
– + mukowiscydoza u rodzeństwa i/lub potwierdzone nosicielstwo u rodziców
– + dodatni wynik badania przesiewowego noworodków
– + co najmniej jedno z poniższych
1) zwiększony poziom chlorków w pocie (> 60 mmol/l) – u niemowląt > 40 => w 2 niezależnych badaniach
2) mutacja genu CFTR w obu allelach
3) nieprawidłowy wynik potencjałów elektrycznych śluzówki nosa

64
Q

Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate)

badanie przesiewowe

A

test bibułowy z oceną immunoreaktywnego trypsynogenu (IRT)
– wykonywany w 3-6 dż
– wynik nieprawidłowy potwierdza się za pomocą analizy molekularnej genu CFTR

65
Q

Mukowiscydoza

objawy

A

– u noworodków: niedrożność smółkowa, przedłużająca się cholestaza wewnątrzwątrobowa
– u małych dzieci: niedobór masy ciała, nawracające infekcje dróg oddechowych, biegunka
tłuszczowa, wypadanie błony śluzowej odbytnicy, odwodnienie z hipokaliemią, hiponatremią i
zasadowicą, hipoproteinemia, hipoprotrombiemia, niedobory witamin ADEK
– dzieci starsze i nastolatki: niedobór wzrostu i masy ciała, osteoporoza, opóźnione pokwitanie, azoospermia, niedrożność nasieniowodów, nawracające zapalenia płuc, rozstrzenie oskrzeli,
przewlekły kaszel z odkrztuszaniem ropnej plwociny, krwioplucie, palce pałeczkowate, polipy nosa, przewlekłe zapalenia zatok, problemy z trawieniem, refluks, marskość żółciowa, nawracające zapalenia trzustki, cukrzyca

66
Q

Mukowiscydoza

leczenie

A

– codzienna fizjoterapia układu oddechowego
– antybiotykoterapia (wyższe dawki ze względu na utrudniony metabolizm wątrobowy)
– mukolityki (preferowana dornaza α), leki rozszerzające oskrzela
– leczenie żywieniowe
– substytucja enzymów trzustkowych
– suplementacja NaCl i witamin ADEK
– powikłania i choroby współistniejące wymagają leczenia w ośrodku wysokospecjalistycznym
– u chorych z CF wykonuje się również przeszczepienie płuc
50% chorych osiąga wiek 20 lat

67
Q

Rozstrzenie oskrzeli

co to, przyczyna

A

– nieodwracalne rozszerzenie światła oskrzeli z destrukcją ich ścian
– najczęstszą przyczyną są nawracające infekcje dróg oddechowych we wczesnym dzieciństwie
– w krajach rozwiniętych najczęściej mukowiscydoza, zespoły dyskinezy rzęsek, niedobory odp.
– zniszczeniu ściany oskrzela może towarzyszyć poszerzenie tętnic i proliferacja naczyń, co może być
przyczyną krwioplucia

68
Q

Rozstrzenie oskrzeli

objawy

A

– dominującym jest przewlekły kaszel z odkrztuszaniem śluzowo-ropnej lub krwistej plwociny
– stany podgorączkowe (w czasie zaostrzeń gorączka)
– świszczący oddech
– nawracające zapalenia płuc o stałej lokalizacji (konieczne różnicowanie z ciałem obcym!)
– duszność (wpierw wysiłkowa, potem spoczynkowa), słaba tolerancja wysiłku
– utrata masy ciała
– objawy choroby podstawowej
– w badaniu fizykalnym: cechy duszności, deformacje klp, rzężenia drobno i grubobańkowe
nawracające w stałej lokalizacji, przedłużony wydech, świsty, przy długo trwającej chorobie – palce pałeczkowate

69
Q

Rozstrzenie oskrzeli

badanie obrazowe

A

badaniem z wyboru jest TK wysokiej rozdzielczości (HRCT) => objaw “pierścienia” RTG klp: poszerzenie i pogrubienie ścian oskrzeli => objaw “szyn tramwajowych”
lokalizacja może świadczyć o danej etiologii
– płaty dolne => nawracające infekcje
– płat środkowy => zakażenie Mycobacterium avium
– płaty górne => mukowiscydoza, alergiczna aspergilloza oskrzelowo-płucna
– jednostronne zajęcie płata górnego => gruźlica

70
Q

Rozstrzenie oskrzeli

postępowanie

A

– leczenie choroby podstawowej
– w okresach zaostrzeń => badanie mikrobiologiczne plwociny i antybiotykoterapia celowana
– szybkie rozpoznawanie i leczenie zaostrzeń spowalnia progresję zmian
– mukolityki, rehabilitacja oddechowa, leki rozszerzające oskrzela, prawidłowe odżywianie
– w niektórych przypadkach – operacja

71
Q

Śródmiąższowe choroby płuc

co to, do czego prowadzi

A

– heterogenna grupa chorób, w których proces zapalny toczy się między nabłonkiem pęcherzyków płucnych, a śródbłonkiem kapilar
– prowadzą do włóknienia płuc
– są u dzieci znacznie rzadsze niż u dorosłych, mogą mieć zupełnie inny przebieg
– częściej za to udaje się zidentyfikować czynnik etiologiczny

72
Q

Śródmiąższowe choroby płuc

przyczyny

A

działanie pyłów, promieniowanie jonizujące, cytostatyki, przewlekła aspiracja do płuc, choroby systemowe (MIZS, SLE, guzkowe zapalenie tętnic, choroba Crohna, colitis ulcerosa, reakcja przeszczep przeciwko biorcy), idiopatyczne

73
Q

Śródmiąższowe choroby płuc

objawy

A

(na ogół skryty początek)
– duszność (wpierw wysiłkowa, później spoczynkowa)
– suchy kaszel
– brak przyrostu masy ciała
– objawy choroby podstawowej
– w badaniu fizykalnym: objawy duszności, hipoksemii, zmiany osłuchowe nad płucami (najczęściej
trzeszczenia), w zaawansowanych stadiach palce pałeczkowate, sinica centralna, hipotroficzna budowa ciała, objawy przerostu PK

74
Q

badania dodatkowe

A

– obniżenie VC, FVC, TLC, podwyższenie FEV1/FVC
– spadek podatności płuc
– zmniejszenie DLco
– współistnienie zmian o typie obturacji nie wyklucza choroby śródmiąższowej płuc (!)
– RTG klp: zmiany o typie “mlecznego szkła”, siateczkowe lub siateczkowo-guzkowe, zwłaszcza w
dolnych partiach płuc, w stadiach zaawansowanych obraz “plastra miodu”
– HRCT: włóknienie płuc (duża czułość)

75
Q

postępowanie

A

– jak najwcześniejsze rozpoznanie i leczenie
– eliminacja czynników szkodzących (ochrona przed infekcjami, szczepienia przeciwko grypie,
pneumokokom, właściwe odżywianie)
– leczenie objawowe
– podstawowymi lekami są GKS

76
Q

Gruźlica

co to, jak zakażenie, czynniki

A

– choroba zakaźna wywoływana przez prątki kwasooporne z grupy MTC (Mycobacterium tuberculosis, bovis, africanum)
– dzieci zakażają się prawie wyłącznie drogą kropelkową, przez kontakt z prątkującym dorosłym
– z początku gruźlica jest latentna (bez zmian narządowych), lecz może, pod wpływem pewnych
czynników przejść w czynną chorobę gruźliczą
– te czynniki to: świeża infekcja, młody wiek (zwłaszcza < 5rż), zakażenie HIV, stany obniżonej
odporności (cukrzyca, immunosupresja, leczenie GKS, stan po przeszczepie)
– bezpośrednio po zakażeniu (gruźlica pierwotna) choruje tylko 5%, pozostali później (gruźlica
popierwotna)
– gruźlica może dotyczyć płuc lub innych narządów (opłucnej, węzłów chłonnych, układu moczowo-
płciowego, OUN, kości, stawów, narządów jamy brzusznej, osierdzia)
– gruźlica prosówkowa = efekt rozsiewu prątków drogą krwi po całym organizmie
– chore dzieci nie zarażają, gruźlica ma u nich przebieg skąpoprątkowy

77
Q

Gruźlica

objawy

A

– ogólne – gorączka, zmęczenie, nocne poty, utrata apetytu, spadek mc
– kaszel, krwioplucie, ból w klp, duszność
– dzieci rzadko kaszlą, odkrztuszają mało plwociny, więc ciężko postawić rozpoznanie

78
Q

Gruźlica

odczyn tuberkulinowy

A

– wstrzyknięcie w lewe przedramię 0,1ml tuberkuliny, odczyt po 72h
– mierzy się średnicę nacieku (zgrubienia, nie zaczerwienienia) prostopadle do linii długiej
przedramienia
– jest dodatni w przypadku choroby lub u osób szczepionych BCG
– odczyny pozakaźne są zwykle bardziej spoiste, dobrze odgraniczone od otoczena
– każdy odczyn pęcherzowy (wysiękowy) uznaje się za pozakaźny
≤ 5mm = odczyn ujemny
6 – 10 mm = odczyn poszczepienny
11 – 15 mm = odczyn poszczepienny (do 6 lat po szczepionce) lub pozakaźny (później) ≥ 15mm = odczyn pozakażny
IGRA = nowe testy immunologiczne oparte na pomiarze wydzielania IFN gamma przez limfocyty T => na ich wynik nie ma wpływu szczepienie BCG
wykonuje się też badania mikrobiologiczne (bakterioskopia bezpośrednia, hodowla, met.genetyczne)

79
Q

Gruźlica

RTG klatki piersiowej

A

– gruźlica pierwotna => powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia i wnęk, niedodma, zagęszczenia
miąższowe, płyn w jamie opłucnej
– gruźlica popierwotna => zmiany naciekowe (zwłaszcza w płatach górnych), gruźlica włóknisto-
jamista, gruźliczaki

80
Q

Gruźlica

leczenie

A

– przez 2 miesiące izoniazyd + ryfampicyna + pirazynamid

– potem przez 4 miesiące izoniazyd + ryfampicyna

81
Q

Gruźlica

zapobieganie

A

– obowiązkowe szczepienie BCG wykonuje się u noworodków z masą urodzeniową > 2000 g w
pierwszej dobie życia (można podać do 15 dż)
– szczepienie nie chroni przed zachorowaniem, ale zapobiega rozwojowi postaci krwiopochodnych