Oddechowy Flashcards
Duszność
co to, niewydolność oddechowa?, podział, stosunek wdech-wydech
– stan obiektywny, obserwowany w badaniu fizykalnym (do rozpoznania nie jest konieczny wywiad)
– może, ale nie musi, być objawem niewydolności oddechowej
– niewydolność oddechowa może też przebiegać bez duszności
– duszność może być ostra lub przewlekła, spoczynkowa lub wysiłkowa
– prawidłowo stosunek wdechu do wydechu wynosi 2:3
– w różnych rodzajach duszności fazy te mogą ulegać względnemu wydłużeniu
objawy duszności (7)
1) tachypnoe
2) zaciąganie ścian klatki piersiowej
3) gra skrzydełek nosa
4) postękiwania wydechowe (zapobiegają zapadaniu się pęcherzyków płucnych na wydechu)
5) wzmożenie lub osłabienie szmerów oddechowych
6) orthopnoe (zmniejszanie się duszności w pozycji siedzącej lub stojącej)
7) stabilizacja obręczy barkowej (ułatwia pracę dodatkowych mm oddechowych)
prawidłowa częstość oddechów
=> należy mierzyć w spoczynku, przez całą 1 minutę noworodek 40-60/min niemowlę 20-40/min < 6 rż 20-30/min > 6 rż 15-20/min
rodzaje duszności
duszność wydechowa => obturacja dróg oddechowych wewnątrz klatki piersiowej (np zaostrzenie astmy)
duszność wdechowa => obturacja dróg oddechowych na zewnątrz klatki piersiowej (np zapalenie krtani)
duszność mieszana => rozlana obturacja dróg oddechowych (np zapalenie krtani i tchawicy)
przyczyny duszności
– choroby układu oddechowego
– niewydolność krążenia
– kompensacja oddechowa kwasicy metabolicznej (tzw. oddech Kussmaula)
– choroby OUN (oddech Biota, oddech Cheyne’a-Stokesa)
– zaburzenia psychiczne (nerwicowe)
duszność-postępowanie
– identyfikacja przyczyny duszności i leczenie przyczynowe
– u dziecka, u którego stwierdzisz występowanie duszności podaj tlen, a dopiero potem rozstrzygnij, czy przyczyną duszności jest niewydolność oddechowa (jeśli tak, kontynuuj tlenoterapię do jej ustąpienia)
Stridor
– wysoki, szorstki dźwięk wynikający z zaburzonego przepływu przez zwężone drogi oddechowe
– nigdy nie występuje w warunkach prawidłowych
Stridor-rodzaje
stridor wdechowy => obturacja dróg oddechowych poza klatką piersiową (towarzyszy mu zaciąganie klp)
stridor wydechowy => obturacja dróg oddechowych wewnątrz klatki piersiowej
stridor wdechowo-wydechowy => obturacja dróg oddechowych wewnątrz i na zewnątrz klatki piersiowej
stertor = wilgotny stridor wdechowy towarzyszący zwężeniu nozdrzy tylnych
przyczyny stridoru
1) stridor ostry => krup wirusowy (najczęstsza przyczyna stridoru), zapalenie nagłośni, aspiracja ciała obcego, bakteryjne zapaleie tchawicy, ropień pozagardlowy lub okolomigdałkowy, skurcz alergiczny krtani, layngospasmus (w przebiegu tężyczki), błonica
2) stridor przewlekły => laryngomalacja (najczęstsza przyczyna stridoru u niemowląt), podgłośniowe zapalenie krtani, porażenie strun głosowych, guzy krtani, tracheomalacja, pierścienie naczyniowe uciskające tchawicę, zwężenie nozdrzy tylnych
stridor-postępowanie
u dzieci ze stridorem należy zachować szczególną ostrożność podczas badania gardła (ryzyko skurczu krtani w przypadku zapalenia nagłośni)
postępowanie: ustalenie przyczyny stridoru i leczenie przyczynowe
Świst wydechowy
co to, współwystępowanie, różnica stridor, przyczyna, choroby, postępowanie
– niskotonowy objaw osluchowy, słyszalny w fazie wydechu
– często współwystępuje z wydłużeniem fazy wydechu
– w odróżnieniu od stridoru zwykle jest słyszalny dopiero po przyłożeniu stetoskopu do kl. p.
– spowodowany obturacją oskrzeli (skurcz mięśni gładkich, obrzęk błony śluzowej, wydzielina)
– jeden z najczęstszych objawów astmy, zapalenia oskrzeli i zapalenia oskrzelików
– niemowlęta i małe dzieci, ze względu na małą średnicę dróg oddechowych, nawet przy zwykłej infekcji (obrzęk śluzówki) mogą prezentować świsty
– im młodsze dziecko, tym mniejsze prawdopodobieństwo astmy (!)
– świsty mogą wystepować też w przebiegu cięższych chorób – mukowiscydozy, wad wrodzonych
– postępowanie: ustalenie przyczyny występowania świstów i jej leczenie
Bezdech
co to, ile trwa, co towarzyszy, przyczyny
– przerwa w oddychaniu trwająca 10-20 s
– może mu towarzyszyć bradykardia i sinica
– jest zazwyczaj końcowym etapem wielu procesów patologicznych
– przyczyny: drgawki, infekcje, krwawienia wewnątrzczaszkowe, wady OUN, refluks, choroby metaboliczne, hipoglikemia, sepsa, botulizm
– najczęściej bezdechy występują u noworodków (zwłaszcza wcześniaków) => niedojrzałość OUN
Bezdechy-postępowanie
– napad bezdechu zwykle udaje się przerwać za pomocą stymulacji dotykowej
– przy przedłużających się bezdechach konieczne jest podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddchowej
– ciężkie, nawracające bezdechy można próbować leczyć farmakologicznie (kofeina)
– bezdechy u wcześniaków zwykle ustępują do 36 tygodnia wieku skorygowanego
– krótkotrwały bezdech w czasie płaczu lub bólu może być bezdechem afektywnym, nie wymaga leczenia, tylko unikania stresujących sytuacji
– bezdechy po posiłku mogą być objawem refluksu żołądkowo-przełykowego
– poważny bezdech bez innych objawów może wynikać z nieprawidłowości OUN => wykonaj EEG, USG, TK głowy i polisomnografię
Kaszel podział
ostry => do 3 tyg (infekcje, aspiracja ciała obcego)
podostry => 3 – 8 tyg (najczęściej podczas zejścia infekcji wirusowej)
przewlekły => powyżej 8 tyg (alergia, choroby przewlekłe, wady układu oddechowego, refluks, kaszel psychogenny)
Kaszel
co to, przyczyny, podział, objawy alarmujące
– jest odruchowym elementem oczyszczania dróg oddechowych
– w większości przypadków jego hamowanie jest niewskazane
– bardzo częsty objaw stanów zapalnych układu oddechowego (70% przypadków: przeziębienie)
– może zostać wywołany przez podrażnienie przepony, opłucnej, osierdzia, kanału ucha zewnętrznego
– może być wilgotny (np rozstrzenie oskrzeli), suchy (np początkowe stadium zapalenia oskrzeli
– może mieć charakter napadowy (np w krztuścu)
– maluchy nie umieją odkrztuszać wydzieliny, tylko ją połykają, co często prowadzi do wymiotów
– przewlekły kaszel u dzieci zawsze wymaga poszerzonej diagnostyki (zwykle etiologia wieloczynnikowa)
– objawy alaramujące związane z kaszlem => początek w okresie noworodkowym, nagły początek, kaszel w czasie karmienia, kaszel z odkrztuszaniem plwociny, poty nocne, utrata masy ciała, palce pałeczkowate, sinica, spadek tolerancji wysiłku, utrzymująca się gorączka
kaszel- postępowanie
– ustalenie przyczyny kaszlu i leczenie przyczynowe
– badania czynnościowe płuc (spirometria) można wykonać dopiero u dzieci > 5 rż
– w zależności od sytaucji klinicznej: mukolityki, leki rozszerzające oskrzela, leki przeciwzapalne i in
Krwioplucie
częstość, przyczyna, postępowanie
– u dzieci występuje rzadko (na ogół epizodycznie, ilość odkrzuszanej krwi jest mała)
– wskazuje na poważną chorobę płuc (zapalenie płuc, gruźlica, ciało obce, vasculitis, malformacje naczyń płucnych, przerzuty, urazy, zaburzenia krzepnięcia, działanie leków i toksyn)
– należy ocenić morfologię krwi, parametry krzepnięcia, wskaźniki stanu zapalnego
– różnicowanie m.in. z częstym u dzieci krwawieniem z nosa
postępowanie w krwotoku płucnym
– stabilizacja stanu chorego
– zaintubowanie oskrzela po stronie przeciwnej od źródła krwawienia
– drenaż ułożeniowy (ułożenie na chorym boku)
– płukanie płuc solą fizjologiczną w trakcie bronchoskopii, usunięcie ekspozycji na czynniki toksyczne, leki wazokonstrykcyjne iv, embolizacja krwawiącego naczynia, usunięcie fragmentu płuca i in.
Niewydolność oddechowa
co to, wartości, przyczyny
– stan, w którym układ oddechowy nie jest w stanie zapewnić adekwatnej wymiany gazowej – rozpoznanie:
• hipoksemia (PaO2 < 60 mmHg) i/lub
• hiperkapnia (PaCO2 > 45 mmHg)
– u dzieci najczęstszą przyczyną są zapalenia i wady układu oddechowego
– inne przyczyny to m.im. odma, aspiracja ciała obcego, choroby przewlekłe płuc, sepsa, wady serca, obturacja górnych dróg oddechowych, choroby mięśni, zniekształcenia klp, zatrucia
Niewydolność oddechowa
podział
niewydolność oddechowa ostra – stan nagły, przebiega z kwasicą, brak retencji HCO3-
niewydolność oddechowa przewlekła – pH w normie, kompensacja kwasicy, retencja HCO3-
Niewydolność oddechowa
objawy
• duszność, osłabienie, senność
• zwiększona potliwość, bladość lub sinica skóry
• tachypnoe/bradypnoe/bezdech
• zmiany akcji serca (tachykardia, bradykardia, asystolia), wzrost CTK, tętno paradoksalne
• w przewlekłej niewydolności oddechowej może rozwinąć się poliglobulia
w pulsoksymetrii saturacja < 90%
potwierdzenie rozpoznania niewydolności oddechowej => gazometria
Niewydolność oddechowa
leczenie
– utrzymywanie drożności dróg oddechowych
– tlenoterapia bierna lub czynna (należy utrzymywać saturację na poziomie > 92-94% i stosować
możliwe najniższe stężenia tlenu, by zminimalizować jego toksyczny wpływ na drogi oddechowe)
– leczenie choroby podstawowej
Atrezja nozdrzy tylnych
– może być obustronna lub jednostronna (częstsza)
– może współistnieć z innymi wadami wrodzonymi w zespole CHARGE (dziecko z obustronną atrezją nozdrzy tylnych zawsze zbadaj pod kątem występowania innych wad wrodzonych!)
noworodek do 4-6 tygodnia życia umie oddychać tylko przez nos
– atrezja obustronna => zaburzenia wentylacji, niewydolność oddechowa, wysiłek oddechowy, narastająca sinica, stertor – ustępują kiedy dziecko zaczyna płakać
– atrezja jednostronna => najczęściej śluzowy wyciek z jednej dziurki nosa
rozpoznanie: rynoskopia leczenie: operacja chirurgiczna
Laryngomalacja (wrodzony stridor krtaniowy)
co to, mechanizm, objawy
– najczęstsza wada wrodzona górnych dróg oddechowych
– duże i luźne fałdy nalewkowo-nagłośniowe, wibrujące przy przepływie powietrza
– głównym objawem jest stridor wdechowy o różnym nasileniu, który pojawia się w pierwszych tygodniach życia (aczkolwiek nie jest obecny od pierwszego oddechu) i nasila się podczas niepokoju, wysiłku lub karmienia
rozpoznanie: fiberolaryngoskopia
postępowanie: na ogół obserwacja (zwykle ustępuje samoistnie do 1,5 rż)
w przypadku zaburzeń wentylacji lub przy nawracających aspiracjach – laryngoplastyka lub tracheostomia
Wrodzona rozedma płatowa
które płaty, mechanizm, płeć, wiek, objawy, obrazowe, postępowanie
– rozedma pęcherzyków płucnych, na ogół dotycząca jednego płata płuca
– najczęściej płat górny lewy lub środkowy prawy, rzadko płaty dolne
– spowodowana jest obturacją doprowadzającego oskrzela (np wrodzone zaburzenia budowy)
– częściej chorują chłopcy
– najczęściej objawy pojawiają się w pierwszych 4 mż (aczkolwiek nie od razu po urodzeniu)
– u niemowląt objawia się narastającą ciężką niewydolnością oddechową ze świstem wydechowym
– u dzieci starszych objawia się kaszlem i nawracającymi zakażeniami płuc
– RTG, TK => nadmierne upowietrznienie płuca, często przesunięcie śródpiersia na stronę przeciwną
– postępowanie: resekcja zmienionego płata
Tracheomalacja
co to, podział, objawy, obrazowe
– niestabilność ściany tchawicy, powodująca jej zapadanie się (najczęściej wskutek skrócenia chrząstek podkowiastych, przez co większą część obwodu tchawicy tworzy część błoniasta)
– może być piewotna lub wtórna (np wskutek ucisku z zewnątrz przez pierścień naczyniowy)
– objawy: wysiłek oddechowy, czasem stridor, nieefektywny “głuchy” kaszel
RTG z kontrastem w przełyku => może uwidocznić pierścienie naczyniowe bronchofiberoskopia => umożliwia rozpoznanie
postępowanie: w postaci pierwotnej leczenie zachowawcze, we wtórnej – operacja
Przetoka tchawiczo-przełykowa
czemu może towarzyszyć, objawy, obrazowe, postępowanie, następstwa
– może towarzyszyć atrezji przełyku
– objawy przetoki: aspiracja, nawracające zapalenia płuc i oskrzeli
– objawy atrezji przełyku: objawy wysokiej niedrożności pp, krztuszenie, aspiracja
– w przypadku atrezji przełyku nie da się wprowadzić zgłębnika do żołądka, w RTG widoczny jest brak bańki powietrza w żołądku
– przetokę uwidacznia się w bronchoskopii
– postępowanie: chirurgiczna rekonstrukcja ciągłości przełyku / usunięcie przetoki
– następstwa: nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, nadreaktywność oskrzeli,
tracheomalacja, zaburzenia motoryki przełyku
Ostre zapalenia nosa i zatok przynosowych
Etio, objawy, czynniki ryzyka, podział
– najczęściej spowodowane infekcją wirusową
– objawy: zatkany nos, wyciek z nosa, ból głowy, osłabienie węchu, gorączka, złe samopoczucie
– czynniki ryzyka: alergiczny nieżyt nosa, wady anatomiczne przegrody i bocznej ściany nosa,
ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza (dym tytoniowy)
zapalenie ostre => objawy trwają krócej niz 12 tyg i ustępują całkowicie
zapalenie przewlekłe => objawy trwają > 12 tyg, nie ustępują całkowicie, mogą tworzyć się polipy
u dzieci przedszkolnych występuje około 7-10 epizodów przeziębień w roku
Ostre zapalenia nosa i zatok przynosowych
nadkażenie bakteryjne
– dochodzi do niego w przypadku 5-10% przeziębień
– wskazują na nie
• utrzymywanie się objawów ponad 10 dni
• pogorszenie stanu dziecka po 5 dniach
Ostre zapalenia nosa i zatok przynosowych
postępowanie
– zapalenia wirusowe leczymy objawowo
– w przypadku nadkażenia bakteryjnego: amoksycylina 75-90 mg/kg/dobę (2 x dz przez 5-7 dni)
– w przypadku grypy o ciężkim przebiegu lub występowania czynników ryzyka: oseltamiwir
– leki obkurczające naczynia śluzówki nosa (działają max. 5-7 dni => tachyfilaksja)
– GKS donosowe w połączeniu z antybiotykiem zmniejszają nasilenie kaszlu i kataru
– nie stosuj leków przeciwkaszlowych i antyhistaminików (tylko w alergicznym nn)
– jeżeli objawy są jednostronne lub przebieg jest ciężki, należy wykonać TK
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani
– spowodowane infekcją wirusową
– najczęstsza przyczyna ostrych zaburzeń oddechowych u małych dzieci
– chorują zazwyczaj dzieci w wieku 6 mż – 3rż, częściej chłopcy
– czynniki etiologiczne: wirus paragrypy, grypa, adenowirus, RSV, metapneumowirus, odra
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani
objawy
– pojawiają się nagle, zwykle w godzinach nocnych
– często są poprzedzone łagodną infekcją GDO
– stridor wdechowy, chrypka, szczekający kaszel, duszność, stan podgorączkowy
– duża rozpiętość objawów – od ich braku do ciężkiej niewydolności oddechowej
przy typowym, łagodnym przebiegu brak wskazań do badań laboratoryjnych i obrazowych, ale gdyby:
– leukocytoza, monitorowanie przebiegu pulsoksymetrią i gazometrią
– RTG szyi – typowe zwężenie tchawicy (“objaw świeczki”)
