Mini

Question 1

Fizjologia okresu noworodkowego
okres?
długość ciąży
ocena wieku płodowego (4)

Answer 1

– okres noworodkowy obejmuje pierwsze 28 dni życia człowieka
– prawidłowo ciąża trwa 37-42 tygodni (dzieci urodzone przed ukończeniem 37. tc to wcześniaki, a
po ukończeniu 42. tc to noworodki przenoszone)
– wiek płodowy dziecka można ocenić za pomocą badań USG wykonywanych podczas ciąży, według daty ostatniej miesiączki (reguła Naegellego), czasu wystąpienia pierwszych ruchów płodu, a po urodzeniu za pomocą skal dojrzałości noworodka (np skala Ballard)

Question 2

ocena noworodka, masy urodzeniowej

Answer 2

SGA (small for gestational age) = noworodek z masą urodzeniową < 3. centyla dla wieku płodowego (hipotrofia) AGA (appropriate for gestational age) = masa urodzeniowa na poziomie 4-90. centyla dla wieku płodowego
LGA (large for gestational age) = masa urodzeniowa > 90. centyla dla wieku płodowego
urodzeniowa masa ciała
• mała (LBW) < 2500g
• bardzo mała (VLBW) < 1500g
• ekstremalnie mała (ELBW) < 1000g

Question 3

hipotrofia

przyczyna-podział

Answer 3

przyczyną hipotrofii jest opóźnione wzrastanie wewnątrzmaciczne (IUGR), do którego może dojść na różnych etapach trwania ciąży

1) hipotrofia symetryczna (zmniejszony obwód głowy, długość i masa ciała, czynnik sprawczy zadziałał na wczesnych etapach ciąży – np zaburzenia genetyczne, zakażeni wrodzone)
2) hipotrofia asymetryczna (obwód głowy i długość ciała są odpowiednie dla wieku płodowego, lecz masa ciała jest zmniejszona, czynnik sprawczy zadziałał w końcowym okresie ciąży – np niewydolność łożyska)

Question 4

skala Apgar

po urodzeniu ocenić jeszcze (9)

Answer 4

stan noworodka w 1. i 5. minucie po urodzeniu ocenia się za pomocą skali Apgar (0-10 pkt)
kolor skóry-0-blady, siny-1-tułów różowy, kończyny sine-2-różowy
czynność serca-0-brak-1-<100/min-2->100/min
oddech-0-brak-1-słaby, nieregularny-2-głośny krzyk
reakcja na bodźce-0-brak-1-grymas-2-kaszel,kichanie
napięcie mięśni-0-brak-1-obniżone-2-aktywne ruchy

oprócz tego, po urodzeniu dziecka, należy ocenić jego stan ogólny, płeć, dojrzałość wewnątrzmaciczną, wydolność oddechową, krążeniowa, stan jamy brzusznej, ruchomość kończyn, zachowanie i obecność ewentualnych wad rozwojowych

Question 5

po urodzeniu

Answer 5

bezpośrednio po urodzeniu należy zakroplić oczy noworodka azotanem srebra (zabieg Credego), by zapobiegać chlamydiowemu i rzeżączkowemu zapaleniu spojówek
noworodkowi należy podać 0,5 mg dożylnie lub 2 mg doustnie witaminy K, aby zapobiegać krwawieniom (inne dawki dla wcześniaków)
noworodek powinien oddać pierwszy mocz do 24h
noworodek powinien oddać pierwszy stolec (smółkę) do 48h

Question 6

badania przesiewowe noworodków

Answer 6

1) niedoczynność tarczycy
2) fenyloketonuria
3) mukowiscydoza
4) 20 wybranych wad genetycznych (wrodzone błędy metabolizmu)
5) badanie słuchu
– krew na badania przesiewowe pobiera się na bibułkę w 48-72h życia dziecka
– u wcześniaków i chorych noworodków badania przesiewowe należy powtórzyć po 2-3 tyg

Question 7

Hiperglikemia

wartość, częstość, charakterystyka, czynniki ryzyka, objawy

Answer 7

– poziom glukozy w surowicy >180 mg/dl (> 10 mmol/l)
– częstość występowania jest odwrotnie proporcjonalna do masy urodzeniowej dziecka
– częściej występuje u wcześniaków, dzieci z małą masą urodzeniową i chorych noworodków
– czynniki ryzyka: dożylna infuzja glukozy, stres, leki, posocznica, niedotlenienie, wylew śródczaszkowy, genetycznie uwarunkowana cukrzyca noworodków
– najczęściej przebiega bezobjawowo
– rzadziej: objawy dwodnienia, utrata mc, utrata łaknienia, gorączka, kwasica ketonowa

Question 8

Hiperglikemia-powikłania (5)

Answer 8

– krwawienia dokomorowe
– odwodnienie
– posocznica bakteryjna i grzybicza
– zaburzenia elektrolitowe (hiponatremia)
– zwiększenie wentylacji minutowej

Question 9

Hiperglikemia-postępowanie

Answer 9

zmniejszenie podaży glukozy, przy dużej (>250) hiperglikemii rozważ podanie insuliny, ale wiąże się to z dużym ryzykiem hipoglikemii

Question 10

Hipoglikemia

wartość, częstość, czynniki ryzyka, objawy

Answer 10

– poziom glukozy w surowicy < 50 mg/dl (<2,8 mmol/l)
– najczęstsze zaburzenie metaboliczne okresu noworodkowego
– czynniki ryzyka: SGA, LGA, wcześniactwo
– objawy są niecharakterystyczne (niechęć do jedzenia, patologiczny płacz, hipotermia, sinica, potliwość, bezdechy, hipotonia, osłabienie, drażliwość, drżenia, drgawki, oczopląs, senność, śpiączka, a nawet niewydolność krążenia i zatrzymanie akcji serca
– w 1-2 dż noworodki mogą nie demonstrować żadnych objawów
– dlatego należy monitorować dzieci z grup ryzyka, wcześnie włączać karmienie i monitorować poziom glukozy we krwi (w razie potrzeby zwiększa się częstość karmień lub podaje się glukozę dożylnie)

Question 11

Noworodek matki cukrzycowej

Answer 11

– glukoza przechodzi przez łożysko

– hiperglikemia matki => przerost komórek beta trzustki płodu i nadprodukcję przez nią insuliny

Question 12

Noworodek matki cukrzycowej

objawy (7)

Answer 12

– makrosomia płodu (przez działanie IGF)
– zaburzenia proporcji ciała (mała głowa, duży tułów, nadmiernie rozwinięty pas barkowy)
– zaburzenia oddechowe
– hipoglikemia
– policytemia
– kardiomiopatia
– wady wrodzone (16x częściej) => OUN, kości, nerek, serca, pp

Question 13

Noworodek matki cukrzycowej

postępowanie

Answer 13

– wczesne karmienie, wkłucie dożylne i wyrównywanie hipoglikemii i zaburzeń jonowych
– monitorowanie podstawowych funkcji życiowych
– w razie potrzeby tlenoterapia i wspomaganie oddechu
– leczenie objawowe

Question 14

żółtaczka fizjologiczna
geneza, wiek, jaka bilirubina (3), kiedy ustępuje
co nasila

Answer 14

– spowodowana rozpadem erytrocytów zawierających hemoglobinę płodową HbF, niedojrzałością mechanizmów sprzęgania bilirubiny i niedojrzałą czynnością pp
– pojawia się w 2-3 dż
– dominuje bilirubina wolna
– tempo narastania bilirubiny < 10 umol/l/h
– maksymalne stężenie bilirubiny nie przekracza 305 umol/l
– ustępuje w 5-7 dż
żółtaczkę fizjologiczną mogą nasilać: wcześniactwo, niska masa urodzeniowa, płeć męska, karmienie piersią, mała podaż kalorii, duża utrata mc po urodzeniu, leki, niedotlenienie, krwiak podokostnowy, policytemia, opóźnione oddanie smółki, cukrzyca u matki, predyspozycja rodzinna
w przypadku żółtaczek związanych z karmieniem piersią nie należy przerywać karmienia (!)

Question 15

żółtaczka patologiczna

Answer 15

= żółtaczka niespełniająca kryteriów żółtaczki fizjologicznej => wrodzone anemie hemolityczne
=> konflikt serologiczny
=> TORCH
=> niedoczynność tarczycy
=> żółtaczki cholestatyczne (np AZWDŻ)
=> wrodzone choroby metaboliczne (np galaktozemia)

Question 16

żółtaczka patologiczna

powikłania

Answer 16

– kernicterus (żółtaczka jąder podkorowych spowodowana ↑↑↑ bilirubiny wolnej)
– marskość żółciowa wątroby (spowodowana przedłużającą się cholestazą)

Question 17

żółtaczka patologiczna

postępowanie

Answer 17

– zmniejszanie stężenia bilirubiny wolnej => fototerapia, transfuzja wymienna
– zmniejszanie stężenia bilirubiny sprzężonej => cholestyramina, kw.ursodezoksycholowy
– leczenie przyczynowe (antybiotykoterapia, leczenie przeciwwirusowe, dieta eliminacyjna)
– leczenie wspomagające (zwalczanie świądu, dieta z MCT, suplementacja ADEK)

Question 18

Choroba hemolityczna noworodka

przyczyna, komórki

Answer 18

– jej przyczyną jest obecność u matki Ig przeciwko krwinkom płodu
– może dotyczyć każdej linii komórek krwi => najczęściej erytrocytów
– objawy konfliktu w zakresie Rh (najczęstszy) nie występują w pierwszej, ale w kolejnych ciążach i
przy braku leczenia z każdą kolejną ciążą jest on bardziej nasilony

stałym objawem zrealizowanego konfliktu serologicznego jest hepatosplenomegalia (jej przyczyną jest pozaszpikowa hematopoeza u płodu)

Question 19

postaci choroby hemolitycznej

Answer 19

1) obrzęk uogólniony płodu (spowodowany niewydolnością serca płodu wskutek anemii)
2) żółtaczka hemolityczna (ryzyko kernicterus!)
3) późna niedokrwistość noworodków (zwykle przewlekła, utrzymuje się wiele miesięcy)

Question 20

Choroba hemolityczna noworodka

potwierdzenie

Answer 20

– oznaczenie grupy krwi dziecka
– wykonanie bezpośredniego testu aglutynacji
– wykazanie obecności w surowicy matki przeciwciał przeciwko krwinkom dziecka

Question 21

Choroba hemolityczna noworodka

postępowanie

Answer 21

– seryjne przetoczenia KKCz (grupa 0Rh(-))
– fototerapia
– transfuzja wymienna (usuwa bilirubinę oraz przeciwciała matki)
– IVIG (zmniejszają nasilenie hemolizy)

Question 22

Choroba hemolityczna noworodka

profilaktyka

Answer 22

=> podanie immunoglobuliny anty-D u kobiet Rh(-)
– 72h po urodzeniu dziecka Rh(+)
– w każdym przypadku poronienia
– w przypadku wykonywania amniocentezy lub biopsji kosmówki
– gdy istnieje obawa o stan zdrowia płodu (w 28-34 tc)

Question 23

Zespół zaburzeń oddychania
objawy
częstość, przyczyny, rozpoznawanie, postępowanie

Answer 23

=> zespół objawów występujących u noworodka 1) sinica
2) przyspieszenie oddechu lub bezdech
3) zaciąganie mostka i przestrzeni międzyżebrowych
4) postękiwanie
– występuje u 3-5% noworodków
– przyczyny: choroby układu oddechowego, choroby układu krążenia, zaburzenia termoregulacji,
sepsa, zaburzenia metaboliczne, choroby układu nerwowego, choroby kości i mm
– rozpoznawanie: wywiad, badanie, gazometria, RTG płuc i inne badania
– postępowanie:
• wspomaganie układu oddechowego => tlenoterapia, CPAP, wentylacja mechaniczna
• leczenie przyczynowe
• leczenie wspomagające (woda, elektrolity, żywienie) => ↑ zapotrzebowanie energetyczne

Question 24

przejściowe tachypnoe noworodków

co to, geneza, u kogo, objawy, badania, rtg, postępowanie

Answer 24

– łagodna, samoograniczająca się niewydolność oddechowa
– spowodowana jest opóźnieniem resorpcji płynu owodniowego z płuc
– najczęściej występuje u noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie
– głównym i często jedynym objawem jest tachypnoe (60-120/min)
– w badaniu fizykalnym nad płucami szmer pęcherzykowy, rzadko rzężenia lub furczenia
– wyniki podstawowych badań są prawidłowe (możliwa nieznaczna hipoksja bez hiperkapni)
– RTG: nadmierna powietrzność płuc, wzmożony rysunek naczyniowy, spłaszczenie kopuł przepony,
płyn w szczelinie międzypłatowej
– postępowanie: obserwacja dziecka, w razie potrzeby tlenoterapia bierna, rzadko wenylacja mech.
– objawy ustępują w 48-72h bez trwałych następstw

Question 25

zespół aspiracji smółki (MAS)

co to, przyczyna, następstwa, objawy, badania, rtg, postępowanie

Answer 25

– obecność smółki w wodach płodowych występuje w 10% porodów (częściej w ciążach
przenoszonych), ale tylko 2-5% z nich skutkuje zespołem aspiracji smółki
– najczęstszą przyczyną przedwczesnego oddania smółki jest niedotlenienie wewnątrzmaciczne
– MAS wystepuje prawie wyłącznie u dzieci urodzonych o czasie
– obecność smółki w drogach oddechowych dziecka powoduje powstawanie ognisk niedodmy,
chemiczne zapalenie płuc, a także wtórne ogniska rozedmy, a nawet odmę (20-50% dzieci!)
– wtórne do niedotlenienia zmiany w naczyniach płuc => przetrwałe krążenie płodowe
– objawy niewydolności oddechowej występują od urodzenia i szybko się nasilają
– osłuchowo nad polami płucnymi rzężenia i furczenia
– w badaniach dodatkowych: hipoksja, kwasica
– RTG: obraz “burzy śnieżnej”, odma
– często obecne objawy zakażenia => pobierz krew i plwocinę na posiew
– postępowanie: odessanie smółki z układu oddechowego (najpierw usta, potem nos!!!),
wspomaganie oddychania (nie wolno zacząć wentylacji mechanicznej przed odessaniem smółki!), w
przypadku przetrwałego krążenia płodowego => NO wziewnie
– koniecza profilaktyka antybiotykowa (penicylina + aminoglikozyd)

Question 26

ZZO na tle niedoboru surfaktantu (RDS)
produkcja surfaktantu, funkcja, niedobór
następstwa niedoboru, czynniki ryzyka, badania, usg, leczenie, profilaktyka, powikłania

Answer 26

– produkcja surfaktantu rozpoczyna się w 28 tc
– surfaktant zmniejsza napięcie powierzchniowe w pęcherzykach płucnych i zapobiega ich zapadaniu
– niedobór surfaktantu => zmniejszenie podatności płuc, zapadanie pęcherzyków, ogniska niedodmy
– dochodzi do niedotlenienia, które uszkadza naczynia płucne i powoduje przechodzenie
bogatobiałkowego płynu do pęcherzyków => powstają tzw błony szkliste
– najistotniejszym czynnikiem ryzyka jest wcześniactwo
– inne czynniki ryzyka: płeć męska, zamartwica, hipotermia, niedożywienie lub cukrzyca u matki,
konflikt serologiczny
– przedwczesne odejście wód płodowych stymuluje płód do produkcji hormonów stresu, które
przyspieszają dojrzewanie układu oddechowego i zmniejszają ryzyko RDS
– badania dodatkowe: gazometria, RTG klp (obraz “mlecznej szyby”)
– wskazane jest wykonanie USG przezciemiączkowego (krwawienia śródczaszkowe)
– leczenie przyczynowe: dotchawicze podanie surfaktantu (można profilaktycznie)
– profilaktyka: prenatalne podawanie matce GKS (przyspiesza produkcje surfaktantu) oraz
zapobieganie porodom przedwczesnym
– powikłania: odma, rozedma, krwawienia śródczaszkowe, zakażenia, dysplazja oskrzelowo-płucna

Question 27

wrodzone zapalenie płuc

kiedy objawy, patogen, czynniki ryzyka, objawy, badania, rtg, leczenie, zapobieganie

Answer 27

– objawy w pierwszych 2-3 dż
– najczęściej wywołane przez GBS, E.coli, Ureaplasma, Chlamydia
– czynniki ryzyka: przedwczesne odejście wód płodowych, przedłużający się poród, poród
instrumentalny, gorączka lub infekcja u matki przed porodem, ZUM u matki, brudne wody płodowe
– objawy: stopniowo narastająca niewydolność oddechowa, trzeszczenia nad płucami
– należy wykonać posiew krwi i plwociny
– RTG: najczęściej obustronne zagęszczenia miąższu płuc
– leczenie: antybiotykoterapia
– zapobieganie: antybiotykoterapia śródporodowa w grupach ryzyka (jedna dawka podawana
matce, a następnie ten sam antybiotyk noworodkowi do czasu uzyskania wyników badań mikrobiologicznych)

Question 28

nabyte zapalenie płuc

powód, patogen, czynniki ryzyka

Answer 28

– konsekwencja wentylacji mechanicznej lub posocznicy
– najczęściej wywołane przez pałeczki Gram-, gronkowce
– czynniki ryzyka: wentylacja mechaniczna, wcześniactwo, wady wrodzone, terapia inwazyjna

Question 29

Przetrwałe nadciśnienie płucne noworodków

co to, objawy, różnicowanie, śmiertelność

Answer 29

– zespół objawów związanych z zaburzeniami adaptacji do warunków pozamacicznych
– polega na utrzymywaniu się wysokiego oporu w krążeniu płucnym u noworodka, co powoduje
przeciek prawo-lewy przez nie ulegające zamknięciu otwór owalny i przewód tętniczy
– głównym objawem jest ciężka hipoksja (sinica) i zaburzenia oddychania
– objawy pojawiają się pod koniec 1dż
– różnicowanie głównie z wrodzonymi wadami serca
– duża śmiertelność (20%) i ryzyko późnych powikłań (w tym neurologicznych)

Question 30

Przetrwałe nadciśnienie płucne noworodków

postępowanie

Answer 30

– tlenoterapia (tlen jest jednym z najsilniejszych leków rozszerzających naczynia tętnicze)
– wentylacja mechaniczna
– tlenek azotu w ciągłej inhalacji
– leczenie przyczynowe i objawowe
– w razie nieskuteczności ww metod => ECMO (tylko u noworodków donoszonych)

Question 31

Wcześniactwo

Answer 31

– stan patologiczny noworodka wynikający z urodzenia się < 37 tygodnia ciąży
– charakteryzuje się niepełnym przygotowaniem do życia pozamacicznego
– jest najczęstszą przyczyną śmierci i ciężkich powikłań w okresie noworodkowym
– obecnie dobre wyniki leczenia uzyskuje się u dzieci > 28tc (1000g), u mniejszych noworodków
częstość ciężkich powikłań jest nadal bardzo wysoka
– częstość porodów przedwczesnych wynosi 5-10%

Question 32

przyczyny wcześniactwa

Answer 32

– infekcje wewnątrzmaciczne (Ureaplasma, Chlamydia, GBS)
– ciąże mnogie
– wady narządu rodnego
– nieprawidłowości łożyska (odklejenie, łożysko przodujące)
– przewlekłe choroby matki
– wady wrodzone płodu

Question 33

Wczesne powikłania wcześniactwa-zespoły przecieków powietrza

Answer 33

– rozedma
– odma opłucnowa
– odma osierdziowa i śródpiersiowa

Question 34

przetrwały przewód tętniczy (PDA)

Answer 34

– występuje u 10-20% wcześniaków z RDS
– przyczyny (oprócz wcześniactwa): hipoksemia, nadmiar płynów
– dochodzi do przecieku lewo-prawego na poziomie dużych naczyń tętniczych, co powoduje spadek
przepływu systemowego i wzrost przepływu płucnego
– objawy: szmer (zwykle tylko skurczowy), tachykardia, duża amplituda CTK, trzeszczenia nad
płucami, skąpomocz
– może wystąpić spadek CTK oporny na leczenie
– w gazometrii: kwasica metaboliczna (przy nasileniu zastoju w płucach również oddechowa)
– RTG klp: zwiększenie przepływu płucnego
– echo umożliwia ocenę stopnia zaburzeń hemodynamicznych
– postępowanie: ograniczenie podaży płynów, ibuprofen, leczenie zabiegowe
– późno rozpoznany i leczony PDA prowaddzi do dysplazji oskrzelowo-płucnej

Question 35

martwicze zapalenie jelit (NEC)

Answer 35

– rozlane lub puntowe ogniska martwicy jelit prowadzące do perforacji i zapalenia otrzewnej
– najważniejsze czynniki ryzyka: wcześniactwo, agresywne żywienie enteralne
– pp jest niedojrzały, słaba jest jego motoryka i funkcje trawienne, treść pokarmowa zalega w jelitach,
rozwijają się w niej bakterie produkujące toksyny, które wywołują niedokrwienie i martwicę
– ważną rolę w patogenezie odgrywają też zaburzenia przepływu krwi (PDA, wylewy śródczaszkowe)
– objawy: wzdęcie i tkliwość brzuszka, lśnienie i zaczerwienienie jego powłok, przeświecanie przez
powłoki rozdętych pętli jelitowych, zaleganie treści w żołądku, wymioty, krew w stolcu
– w badaniach laboratoryjnych: leukocytoza, trombocytopenia, hipoksemia, hiperkapnia, kwasica
– RTG brucha: gaz jelitowy rozwarstwiający ścianę jelita, objawy perforacji
– postępowanie: wstrzymanie żywienia doustnego (tylko pozajelitowe), sonda do żołądka, leczenie
objawowe i wspomagające, antybiotykoterapia, drenaż otrzewnowy, leczenie operacyjne
– powikłania: sepsa, zwężenie jelita, zrosty i niedrożność, zespół krótkiego jelita, zgon

Question 36

krwawienia śródczaszkowe

Answer 36

– częstość występowania jest odwrotnie proporcjonalna do urodzeniowej masy ciała
– większość wylewów dokonuje się w pierwszych 4 dż
– czynniki ryzyka: wcześniactwo, niedotlenienie okołoporodowe, zaburzenia oddychania, odma, uraz
mechaniczny, zaburzenia krzepnięcia, wady naczyniowe
– pierwotne miejsce krwawienia: okolica podwyściółkowa warstwy rozrodczej
– skzepy i odczyn zapalny ze strony pajęczynówki mogą ograniczać drożność krążenia PMR i być
przyczyną wodogłowia
– duża ilość wynaczynionej krwi => wstrząs pokrwotoczny
– cztery stopnie nasilenia krwawienia (wg USG)
I = do warstwy rozrodczej
II = do komory bocznej (< 50% jej światła) III = do komory bocznej (> 50% jej światła) IV = do miąższu mózgu
– postępowanie: leczenie zaburzeń krzepnięcia, małopłytkowości, anemii, NO i zab.metabolicznych
– w przypadku wodogłowia: wszczepienie zespolenia komorowo-otrzewnowego
– powikłania: wczesne (zgon, wstrząs, nasilenie zaburzeń oddychania, hipoglikemia, hiponatremia) i
późne (wodogłowie, zaniki tkanki mózgowej, torbielowatość mózgu, odległe powikłania neuro)

Question 37

Późne powikłania wcześniactwa

dysplazja oskrzelowo-płucna

Answer 37

– występuje głównie u wcześniaków poddawanych wentylacji mechanicznej (szkodliwe działanie
dużych ciśnień i toksyczność tlenu => do rozpoznania potrzebne minimum 28 dni tlenoterapii)
– ważną rolę odgrywają też czynniki infekcyjne
– dochodzi do uszkodzenia dróg oddechowych i pęcherzyków płucnych (włóknienie przegród
międzypęcherzykowych, metaplazja płaskonabłonkowa oskrzeli)
– wskutek tego mają miejsce zaburzenia wymiany gazowej, zaburzenia transportu śluzu w oskrzelach i
ich nadreaktywność
– objawy: zależność od respiratora, problemy z ekstubacją, stała kwasica oddechowa, duszność,
skłonność do obturacji i zakażeń dróg oddchowych, stałe utrzymywanie się trzeszczeń, słaby
przyrost masy ciała
– RTG klp: rozległe obszary niedodmy międz którymi występuje rozedma
– echo: cechy nadciśnienia płucnego
– zapobieganie: prenatalne stosowanie GKS, skracanie wentylacji mechanicznej, leczenie zakażeń,
wczesne rozpoznawanie i leczenie PDA, ograniczenie podaży płynów, GKS
– leczenie: tlenoterapia, dieta bogatokaloryczna i bogatobiałkowa, leki rozszerzające oskrzela,
rehabilitacja oddechowa, diuretyki, profilaktyka i leczenie zakażeń

Question 38

Późne powikłania wcześniactwa

retinopatia wcześniaków

Answer 38

– nieprawidłowy rozrost naczyń siatkówki
– czynniki ryzyka: wcześniactwo, nadmierna podaż tlenu, stany niedokrwienia/niedotlenienia
– pierwsze zmiany na dnie oka widoczne w 4 tyg życia (największe nasilenie w 9 tż)
– zapobieganie: ograniczenie podaży tlenu (SatO2 = 85-95%)
– leczenie: fotokoagulacja siatkówki
– nieleczona retinopatia może doprowadzić do odwarstwienia siatkówki i trwałej ślepoty

Question 39

Wrodzone zakażenia

cytomegalia

Answer 39

– najczęstsze zakażenie wrodzone
– do zakażenia płodu dochodzi w przypadku zakażenia pierwotnego u matki
– zakażenie na wczesnym etapie ciąży => IUGR, małogłowie, zwapnienia okołokomorowe
– zakażenie późne => objawy uogólnionej infekcji
– w 90% przypadków przebieg bezobjawowy (wówczas rzadko występują odległe powikłania)
– w przypadkach objawowych odległe powikłania są częste
– objawy: zaburzenia ze strony OUN, hepatosplenomegalia, żółtaczka, cholestaza, wybroczyny,
zapalenie płuc, zapalenie siatkówki i naczyniówki oka, niedosłuch, głuchota
– wykrywanie: badania serologiczne, wykrywanie antygenów wirusa
– leczenie: gancyklowir, immunoglobuliny (Cytotect)
– profilaktyka: stosowanie zasad higieny przez ciężarne, podawanie immunoglobuliny
hiperimmunizowanej ciężarnym z zakażeniem pierwotnym
– karmienie piersią nie jest przeciwskazane w CMV, aczkolwiek chora matka może zarazić dziecko

Question 40

Wrodzone zakażenia

toksoplazmoza

Answer 40

– pierwotne zarażenie matki 6 miesięcy przed ciążą chroni przed zarażeniem dziecka
– ryzyko transmisji pierwotniaka na płód rośnie wraz z czasem trwania ciąży
– im wcześniej nastąpi do zarażenia płodu, tym gorsze tego następstwa
– triada Sabina-Pinkertona (wodogłowie, zwapnienia śródczaszkowe, zapalenie siatkówki i
naczyniówki oka), drgawki, objawy uogólnionego zakażenia
– odległe następstwa: upośledzenie wzroku, niedosłuch, zaburzenia ze strony OUN
– rozpoznawanie: badania serologiczne
– leczenie: pirymetamina + sulfadiazyna (rok u objawowych, pół roku u bezobjawowych),
spiramycyna, Fansidar (pirymetamina + sulfadoksyna)
– w przypadku stosowania pirymetaminy należy suplementować kwas folinowy
– profilaktyka: stosowanie zasad higieny, unikanie kociej kupy i surowego mięsa

Question 41

Wrodzone zakażenia

różyczka

Answer 41

– zakażenie płodu jest najczęstsze w pierwszym trymestrze
– wtedy też istnieje największe ryzyko rozwoju u niego wad wrodzonych
– triada Gregga (wady oczu, głuchota, wady serca)
– z wad serca najczęściej występuje PDA
– przebycie różyczki wrodzonej zwiększa u dziecka ryzyko cukrzycy i chorób tarczycy
– rozpoznawanie: badania serologiczne
– brak specyficznego leczenia (podaje się poliwalentną immunoglobulinę ciężarnym w przypadku
kontaktu z wirusem różyczki)
– zakażność dziecka z różyczką wrodzoną trwa rok
– profilaktyka: szczepienia (kobiety najpóźniej 3 miesiące przed ciążą)

Question 42

Wrodzone zakażenia

inne

Answer 42

– opryszczka
– parwowiroza => uogólniony obrzęk płodu
– HIV
– ospa
– WZW B i C => duże ryzyko rozwoju zakażenia przewlekłego

Question 43

Posocznica noworodkowa

Answer 43

– częstość występowania zależy odwrotnie proporcjonalnie od dojrzałości noworodka
– śmiertelność 15-30%
– w Polsce najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest flora Gram(-)
– w krajach rozwiniętych: GBS
– przyjmuje się podział na posocznicę wrodzoną (do 3dż) i nabytą

Question 44

objawy zapalenia owodni u ciężarnej

Answer 44

– odpłynięcie wód płodowych > 18 godzin przed porodem
– gorączka w czasie porodu
– leukocytoza > 18 000 / mm3
– tkliwość macicy
– tachykardia płodu > 180/min
– cuchnące, brudne wody płodowe

Question 45

inne czynniki sprzyjające posocznicy

Answer 45

choroby matki, nieprawidłowości przebiegu porodu, niedotlenienie, zespół aspiracji smółki, zapalenie pępka, wady wrodzone stanowiące wrota infekcji, inwazyjne procedury lecznicze i diagnostyczne, narażenie na patogeny ze środowiska

Question 46

posocznica-objawy

Answer 46

– apatia, zmniejszenie łaknienia, zaburzenia oddychania, zmniejszenie diurezy
– faza ciepła => rozszerzenie naczyń
– faza zimna => obkurczenie naczyń, zmniejszenie rzutu serca
– blada skóra, wybroczyny
– zaburzenia perfuzji obwodowej (wydłużony nawrót kapilarny)
– utrata przytomności
– niewydolność narządów

Question 47

posocznica-badania dodatkowe

Answer 47

– leukocytoza z przesunięciem obrazu w lewo
– wzrost poziomu CRP i prokalcytoniny
– nieprawidłowości glikemii, parametrów wątrobowych, układu krzepnięcia
– RTG klp: obraz mlecznej szyby
– USG: nieprawidłowości przepływu w tt mózgowych,

Question 48

posocznica-postępowanie

Answer 48

– zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych
– stabilizacja hemodynamiczna (płyny, katecholaminy)
– eliminacja czynników działających inotropowo ujemnie (zaburzenia wodno-elektrolitowe, kwasowo-
zasadowe, zaburzenia glikemii, anemia)
– wspomaganie oddychania
– antybiotykoterapia (skojarzona) 10-14 dni

Question 49

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Answer 49

– u noworodków ma najczęściej etiologię bakteryjną
– czynniki ryzyka takie same, jak w przypadku posocznicy
– najczęstsze czynniki etiologiczne: GBS, E.coli, Listeria
– najczęściej przyczyną jest roziew bakterii drogą krwi
– u noworodków objawy są nieswoiste => podobne jak w posocznicy
– zaawansowane objawy neurologiczne: uwypuklone, tętniące ciemię, rozstąpienie szwów
czaszkowych, objaw “zachodzącego słońca”, oczopląs, opistothonus, krzyk mózgowy, śpiączka
– klasyczne objawy oponowe (np Kerniga, Brudzińskiego) nie mają zastosowania
– jedyne badanie potwierdzające: punkcja lędźwiowa
– leczenie: antybiotykoterapia (14-21 dni), leczenie obrzęku mózgu, przeciwdrgawkowe
– powikłania: ropień mózgu, udar, wodogłowie, niedosłuch, opóźnienie rozwoju, padaczka

Question 50

Zapalenie kości i stawów

Answer 50

– rzadka choroba, najczęściej u noworodków hospitalizowanych na OIT
– drogi zakażenia: krwiopochodna, przez ciągłość (np nakłucie pięty celem pobrania krwi do badań)
– czynniki ryzyka: bakteriemia u matki, sepsa u dziecka, procedury inwazyjne, całkowite żywienie
pozajelitowe, wcześniactwo, uraz porodowy
– objawy: niepokój, ograniczenie ruchomości czynnej, ból przy ruchach biernych, rzadziej
zaczerwienienie, obrzęk i ucieplenie stawu
– najczęściej zajęta kość udowa lub ramienna
– często zapalenie dotyczy kilku kości i sąsiednich stawów
– zajęty może być każdy staw
– w badaniach dodatkowych: wskaźniki stanu zapalnego, w RTG poszerzenie szpary stawowej i
obrzęk tkanek miękkich, zmiany w USG stawów, (+) posiew płynu stawowego
– najczęstszy czynnik etiologiczny: S.aureus
– postępowanie: co najmniej 4-tygodniowa antybiotykoterapia, niekiedy konieczny drenaż ropy
– powikłania: destrukcja chrząstki wzrostowej i kalectwo

Question 51

ZUM

Answer 51

– rzadkie u noworodków, częstsze u wcześniaków
– zakażenie drogą krwiopochodną lub wstępującą
– najczęstszy czynnik etiologiczny: E.coli
– czynniki ryzyka: płeć męska, wady układu moczowego, cewnikowanie, przedłużona hospitalizacja
– objawy: gorączka, rozdrażnienie, spadek łaknienia, tachykardia, senność, wzdęcie brzuszka,
wymioty, biegunka, brak przyrostu mc, przedłużająca się żółtaczka, objawy sepsy, rzadko objawy
dyzuryczne (płacz przy siusianiu), nieprzyjemny zapach moczu
– rozpoznawanie: posiew moczu (najlepiej mocz pobrać cewnikiem)
– postępowanie: antybiotykoterapia dożylna 10-14 dni
– kontrolny posiew moczu po 48h
– powikłania: zapalne uszkodzenie nerek, urosepsa
– w przypadku nawrotowych infekcji lub obecności OPM II+ stopnia => przewlekła profilaktyka
antybiotykowa (trimetoprym)

Question 52

Niedotlenienie okołoporodowe

czynniki ryzyka

Answer 52

– ze strony matki => przewlekłe choroby, wady miednicy, drobna budowa ciała
– ze strony dziecka => makrosomia, wady wrodzone, zakażenia, wcześniactwo, MAS
– związane z przebiegiem porodu => wypadnięcie pępowiny, łożysko przodujące, przedwczesne
odklejenie łożyska, nieprawidłowe położenie dziecka, brak postępu porodu, poród bez fachowej pomocy (np w domu, na ulicy)

Question 53

Niedotlenienie okołoporodowe

jego następstwem jest encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna

Answer 53

– mózg jest organem najbardziej wrażliwym na niedotlenienie
– klasyfikacja objawów wg Sarnatów
– w ciężkim niedotlenieniu może dojść też do niedotlenienia innych narządów

Question 54

Niedotlenienie okołoporodowe
skala Apgar
pH

Answer 54

– < 7pkt = zamartwica
– < 3 pkt = ciężka zamartwica
– najważniejsze znaczenie rokownicze ma zmiana oceny w 1. i 5. minucie
najważniejszym parametrem odzwierciedlającym stopień niedokrwienia jest pH krwi dziecka niedotlenienie mózgu u wcześniaków jest przyczyną leukomalacji okołokomorowej
=> torbiele w istocie białej zlokalizowane wokół komór mózgu

Question 55

Niedotlenienie okołoporodowe

profilaktyka

Answer 55

– rozpoznawanie czynników ryzyka
– uważne monitorowanie stanu dziecka podczas porodu
– właściwa resuscytacja noworodka po urodzeniu
coraz więcej badań dowodzi skuteczności stosowania umiarkowanej hipotermii w leczeniu encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej (zmniejsza częstość powikłań neurologicznych)
=> stosuje się hipotermię głowy lub całego ciała przez 72h
korzystny rokowniczo jest powrót odruchu ssania i połykania
niedotlenienie okołoporodowe może prowadzić do trwałego upośledzenia rozwoju dziecka

Question 56

Resuscytacja noworodka

Answer 56

1) osusz i okryj dziecko
2) oceń oddech
3) brak oddychania / gasping => udrożnij drogi oddechowe i wykonaj 5 oddechów
4) oceń ponownie oddech, poszukuj ruchów klatki piersiowej
5) jeśli klatka piersiowa nie unosi się => sprawdź ułożenie głowy, rozważ udrożnienie dróg
oddechowych przez 2 osoby lub inne metody zapewnienia ich drożności
6) jeśli klatka wciąż nie unosi się => oceń akcję serca
7) czynność serca niebadalna / wolna (< 60/min) => rozpocznij uciskanie klatki piersiowej
3 uciśnięcia na 1 oddech
oceniaj akcję serca co 30 sekund
jeśli wciąż jest niebadalna lub wolna => rozważ dostęp dożylny i leki (adrenalina) po 10 minutach nieskutecznej resuscytacji możesz rozważyć jej zaprzestanie
zadowalająca saturacja:
– 2 minuta życia = 60%
– 3 minuta życia = 70%
– 4 minuta życia = 80%
– 5 minuta życia = 85%
– 10 minuta życia = 90%