Malaria i inne tropikalne Flashcards
Z czym można pomylić w rozmazie malarię?
Z babeszjozą
Co wykrywają testy immunochromatograficzne w malarii?
antygen zarodźców
Kiedy test immunochromatograficzny w malarii może wyjść fałszywie dodatni?
Gdy jest czynnik reumatoidalny w krwi
Leczenie ACT w malarii - co najczęściej i ile trwa
artemeter z lumefantryną
Trwa 3 dni
Leczenie malarii ciężkiej - co najczęściej
Artesunian, zawsze w połączeniu z innym lekiem (doksycykliną lub klindamycyną)
i.v.
Po co najmniej jednej dawce, jeśli stan pacjenta na to pozwala + rozmazy są ujemne - można przejść do ACT p.o. normalnym trybem 3 dniowym
Jakie leczenie p/bólowe w malarii?
Paracetamol, ew. metamizol
Nie ASA i NLPZ bo mogą pogłębić zaburzenia krzepnięcia
Płynoterapia w malarii
Nie przesadzać bo na gorzej wyjdą
Czym można leczyć dzieci z malarią?
ACT
atowakwon z proguanilem (niezarej. w PL)
Czym leczyć ciężarne z malarią?
I trymestr: chinina (także z klindamycyną)
II i III trymestr: artemeter z lumefantryną, chinina, artesunian i chlorochina
Gorączka Zika - jak przenoszona?
wirusowa (RNA, Flaviviridae)
- przez komary Aedes gł. w środowisku miejskim
- drogą seksualną
- drogą wertykalną
- przez transfuzję krwi
Definicja chorób arbowirusowych:
choroby wirusowe przenoszone przez stawonogi, owady (komary, kleszcze)
Co przenoszą komary Aedes?
wirus Zika
dengę
chikungunyę
żółtą gorączkę
U ilu % będą objawy wirusa Zika?
u 20%
80% przechodzi bezobjawowo
Objawy zakażenia wirusem Zika
Przemijająca, łagodna choroba gorączkowa +
- wysypka
- ból głowy
- ból stawów i mięśni
- zap. spojówek
Ciężki/śmiertelny przebieg gorączki Zika - jak często?
Wyjątkowo…. rzadko….
Powikłania gorączki Zika:
Neurologiczne: gł. z. Guillaina-Barre
Jak dzieci, a jak płody przechodzą gorączkę Zika?
Dzieci łagodnie
Zika ma teratogenny wpływ na płód (mikrocefalia, zwapnienia w mózgowiu, poszerzenie układu komorowego, niedorozwój struktur mózgu)
Diagnostyka wirusa Zika
Nie ma antygenowych
W ostrej fazie choroby (2tyg.) - wykrycie RNA (krew i mocz)
Bad. serologiczne:
-IgM od 4 dnia do 12tyg. choroby -> dodatni/wątpliwy -> zrobić test neutralizacji (mało dostępny)
Jakie badania u noworodków podejrzewanych o zakażenie wirusem Zika?
- RT-PCR w pierwszych 2 dniach życia (w krwi i w moczu)
- IgM w surowicy
Leczenie gorączki Zika
- nie ma leku przyczynowego
- powikłania neurologiczne leczy się objawowo
- nie ma możliwości leczenia ciężarnej by uchronić płód
Zapobieganie zakażeniem wirusem Zika
-moskitiery nałóżkowe, naokienne
-repelenty (DEET, ikarydyna, olejek eukaliptusowy)
-insektycydy
itd
Seks a zakażenie wirusem Zika
Prezerwatywy:
mężczyźni:
-6 miesięcy po zakażeniu
kobiety:
-8 tygodniu po zakażeniu/narażeniu
Komu najbardziej zagraża wirus Zika?
Płodom
Denga - definicja
Choroba arbowirusowa wywoływana przez 4 serotypy wirusa DENV 1-4 (RNA, Flaviviridae), przenoszoną przez komary z rodzaju Aedes
Czy w Europie można złapać dengę?
Tak, we Francji i Portugalii
Serotypy wirusa DENV - jakie cechy?
Duża różnorodność genetyczna między nimi -> inne objawy kliniczne (przechorowanie daje odporność na dany serotyp)
Jakie komórki zakaża wirus DENV? Jaki to ma efekt?
komórki dendrytyczne, monocyty, makrofagi, komórki śródbłonka, płytki krwi -> uwalniają się z nich cytokiny -> burza cytokinowa
(burza + działanie wirusowego białka NS1 -> aktywacja śródbłonka -> może dojść do przecieku osocza poza łożysko naczyniowe w tzw. fazie krytycznej)
Okres wylęgania dengi
4-14 dni - a więc objawy stwierdzane tygodnie, miesiące, lata od ekspozycji (podróży) nie mogą być dengą
Zakażenie DENV - ile % objawowe?
20% - od łagodnych po ciężkie ze zgonem
80% bezobjawowe
2 postacie dengi:
- denga z obecnością objawów ostrzegawczych lub bez nich
- ciężka denga
3 fazy dengi:
- gorączkowa
- krytyczna (większość pacjentów ją omija)
- zdrowienia
Faza gorączkowa dengi + co jej towarzyszy(objawy)
- gwałtowny początek, ↑T do 40C
- trwa 2-7 dni
- towarzyszy rumień twarzy, uogólnione bóle stawowo-mięśniowe, ból zagałkowy, światłowstręt, wysypka, bóle głowy
- może być ból gardła, brak apetytu, nudności, wymioty
- mogą być objawy skazy krwotocznej (dodatni test opaskowy, samoistne krwawienia z p.pok., nosa, dziąseł) - to nie jest czynnik prognostyczny ciężkiej dengi
Faza krytyczna dengi
- zwiększona przepuszczalność naczyń włosowatych -> przeciek osocza poza naczynia
- stan pogarsza się w momencie ↓T (od 4.dnia choroby) do 37,8-38C
- leukopenia, gwałtowny ↓PLT i ↑Ht
- przeciek trwa 24-48h
- płyn gromadzi się w jamach opłucnej i otrzewnej
- może być wstrząs -> kwasica metaboliczna -> niewyd. wielonarządowa, DIC, ciężkie objawy krwotoczne
Test opaskowy - co to i gdzie dodatni
=próba Rumpla-Leedego
Pojawienie się wybroczyn poniżej miejsca założenia opaski (np. ciśnieniomierza) po kilku-kilkunastu minutach - świadczy o wzmożonej przepuszczalności naczyń włosowatych (np. w ch. von Willebranda, małopłytkowości, dendze)
Faza zdrowienia dengi
- po 24-48h trwania fazy krytycznej (chyba że jej nie było)
- resorpcja pozanaczyniowego płynu -> szybka poprawa samopoczucia
- może być charakterystyczna zlewna wysypka z niewielkimi obszarami skóry niezmienionej, która jest określona jako “białe wyspy w morzu czerwieni” (objaw patognomoniczny dla dengi)
Jak przebiega drugie, trzecie i czwarte zachorowanie na dengę?
2- ciężej, predysponuje do powikłań
3 i 4 - łagodny przebieg
Denga bez objawów ostrzegawczych wg WHO
Prawdopodobna: zamieszkiwanie rejonów endemicznych lub podróż do nich, gorączka + 2 z: -nudności -wymioty -wysypka -bóle stawowo-mięśniowe lub pozagałkowe -(+) test opaskowy -leukopenia
Pewna: potwierdzona laboratoryjnie
Denga z objawami ostrzegawczymi wg WHO
Kryteria tej bez objawów ostrzegawczych oraz:
- ból/tkliwość brzucha
- utrzymujące się wymioty
- objawy gromadzenia się płynu
- senność lub pobudzenie
- powiększenie wątroby >2cm
- ↑Ht z jednoczesnym szybkim ↓PLT
Denga ciężka wg WHO - jakie 3 stany obejmuje?
- ciężki przeciek osocza
- Ciężkie krwawienie
- Ciężka niewydolność narządowa
Denga ciężka wg WHO - ciężki przeciek osocza, prowadzący do…
- wstrząsu (tachykardia, amplituda skurczowo-rozkurczowa <20mmHg, opóźniony nawrót kapilarny)
- gromadzenia się płynu z niewydolnością oddechową
Denga ciężka wg WHO - ciężkie krwawienie: czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka:
- przedłużający się/nawrotowy wstrząs z niewyd. wątroby bądź nerek
- NLPZ
- uprzednio istniejący wrzód trawienny
- leczenie p/krzepliwe
- urazy (w tym iniekcje domięśniowe)
Denga ciężka wg WHO - ciężkie krwawienie: objawy
Objawy:
- utrzymujące się i/lub ciężkie jawne krwawienie z towarzyszącą niestabilnością hemodynamiczną
- ↓Ht po resyscytacji płynowej z utrzymującą się niestablnością hemodynamiczną
- nawracający wstrząs nieodpowiadający na kolejne wlewy 40-60ml/kg m.c.
- wstrząs z ↓/N Ht przed resuscytacją płynową
- utrzymująca się lub pogłębiająca kwasica metaboliczna
Denga ciężka wg WHO - ciężka niewydolność narządowa
Wątroba: ALT lub AST >1000 IU/l OUN: zab. świadomości, encefalopatia, zap. mózgu Niewyd. serca Ostra niewyd. nerek Inne objawy narządowe
Co w morfologii krwi w dendze?
↓Leukopenia, małopłytkowość
↑ALT, AST (2-5x powyżej normy)
Jak można potwierdzić dengę metodami laboratoryjnymi?
Izolacja wirusa RT-PCR Antygen NS1 Badania serologiczne Diagnostyka łączona (DENV NS1 Ag + IgM, IgG) - wysoka czułość przez cały czas choroby
Antygen NS1 w diagnostyce dengi
Zakażone komórki wydzielają go do krwiobiegu w znacznych ilościach
Wykrywalny do 9 dni od pojawienia się objawów (ale w zak. wtórnym jest szybko neutralizowany przez p/c więc wykrywa się do 4 dni)
Przy wtórnym zakażeniu wysoka antygenemia NS1 (>600ng/ml) w pierwszych 72h jest predyktorem progresji do postaci ciężkiej
Badania serologiczne w diagnostyce dengi
IgM od 3-5 dnia choroby, szczytowe miano w okresie zdrowienia, wykrywalne przez kilka miesięcy
IgG
-w pierwotnym zakażeniu między fazą gorączkową a zdrowienia serokonwersja z IgM
-szybki wzrost przy wtórnym zakażeniu (już po 3 dniach; wykazać min.4x↑ miana), przy względnie niskich IgM
Więc można różnicować zakażenie pierwotne od wtórnego
Co utrudnia diagnostykę serologiczną dengi?
Krzyżowa reaktywność z innymi flawiwirusami (żółtej gorączki, japońskiego zap. mózgu, Zika, kleszczowego zap. mózgu)
Leczenie dengi - ogólne
- nie ma przyczynowego
- płyny + p/gorączkowy, p/bólowy (paracetamol)
Przeciwwskazane: NLPZ (bo krzepnięcie), iniekcje domięśniowe (bo ryzyko krwiaka)
Leczenie dengi bez objawów ostrzegawczych
- dużo płynów, ew. Ringer lub 0,9%NaCl i.v.
- paracetamol
Monitorować T, gospodarkę wodną, morfologię, glikemię
Leczenie dengi z objawami ostrzegawczymi
- Pobierz wyjściową morfologię krwi
- Wyłącznie r-ry izotoniczne: NaCl 0,9% płyn Ringera lub PWE
- Oceń ponownie stan chorego i powtórz morfologię. Szybkość wlewu zal. od Ht i stanu chorego.
- Podawaj minimalną obj. płynu wymaganą do utrzymania perfuzji i diurezy. Dożylne płyny są zwykle konieczne przez 1-2dni
- Zmniejszaj stopniowo szybkość wlewu, kiedy przeciek osocza ustępuje pod koniec fazy krytycznej
Leczenie ciężkiej dengi - wstrząs skompensowany:
- Izotoniczne krystaloidy i.v., ponownie oceń stan chorego i Ht.
- Jeżeli się poprawia, zmniejsz szybkość wlewu
- Jeżeli wstrząs się utrzymuje, sprawdź Ht po 1. bolusie. Jeżeli wzrasta/nadal jest wysoki (>50%), podaj kolejny bolus i sprawdź Ht.
Jak Ht spada w stosunku do pierwotnego to najprawdopodobniej oznacza to krwawienie - próba krzyżowa+przetaczanie KKCz - W ciągu 1-2 dni mogą być niezbędne kolejne bolusy krystaloidów lub koloidów
Leczenie ciężkiej dengi - wstrząs hipowolemiczny:
1.Krystaloid lub koloid i.v.
2. Jeżeli wstrząs się utrzymuje, sprawdź Ht po 1. bolusie. Jeżeli spada w stosunku do pierwotnego, oznacza to krwawienie - próba krzyżowa+przetaczanie KKCz
Jeżeli Ht jest wysoki w stos. do wyjściowego, podaj 2. bolus z KOLOIDÓW; jeżeli dalej będzie wysoki to podaj 3. bolus
3. Zmniejsz szybkość wlewu i wróć do przetaczania krystaloidów
4.W ciągu 1d mogą być niezbędne kolejne bolusy
Profilaktyka pierwotna dengi
Walka z komarami, moskitiery, repelenty, insektycydy
W niektórych krajach jest szczepionka (3 dawki co 6mcy)