Inne zakażenia herpeswirusowe (EBV, CMV, HHV) + PVB19 Flashcards
Mononukleoza zakaźna - czynnik etiologiczny: jakie komórki głównie zajmuje
90%: wirus Epsteina-Barr (EBV) = HHV4, rodzina Herpesviridae
Głównie zajmuje nabłonek j. ustnej i gardła oraz limfocyty B
Może przetrwać w komórkach pamięci (limf. B) i komórkach nabłonkowych w formie uśpionej, a w razie reaktywacji doprowadzić do rozwoju choroby limfoproliferacyjnej
Typowe objawy mononukleozy zakaźnej
Zapalenie gardła i migdałków
Wysoka gorączka i limfocytoza
Powiększenie ww. chłonnych szyjnych (chociaż u dzieci jest zwykle uogólnione)
(objawowi są zazwyczaj pacjenci w okresie młodzieńczym lub dorośli)
Epidemiologia mononukleozy zakaźnej
Dwie fale zakażeń pierwotnych EBV:
- Wiek przedszkolny: bezobjawowo/skąpoobjawowo
- Nastolatkowie i młodzi dorośli - objawowi w 50%
P/c przeciwko EBV u 90-95% dorosłych
Transmisja wirusa w mononukleozie zakaźnej
Bezpośredni kontakt z zakażoną śliną
Podczas transfuzji krwi
Podczas transplantacji szpiku/narządów
(ludzie to jedyny rezerwuar)
Okres wylęgania mononukleozy zakaźnej, okres zakaźności
30-50 dni
Zakaźność przez 6 mcy, do 18mcy (i okresowo przez całe życie)
EBV w mononukleozie zakaźnej - wrota zakażenia i gdzie się namnaża, jak na to reaguje ukł. odpornościowy
Wnika do nabłonka jamy nosowo-gardłowej -> replikuje tam, w śliniankach i migdałkach podniebiennych -> zajmuje limfocyty B -> stymulacja syntezy poliklonalnych p/c i limf. T
Po infekcji pozostaje w organizmie w postaci przetrwałej, a reaktywacja może doprowadzić do pozbawionego kontroli procesu monoklonalnej limfoproliferacji
Przebieg mononukleozy zakaźnej
Okres zwiastunowy - 1-2tyg.:
-objawy grypopodobne
Potem:
- gorączka
- zapalenie gardła i migdałków
- obrzęk twarzy w okolicy powiek, łuków brwiowych i nasady nosa (objaw Glanzmana)
- powiększenie i bolesność ww. chłonnych w obrębie szyi (najdłużej utrzmujący się objaw)
- powiększenie narządów miąższowych jamy brzusznej (śledziony, wątroby) -> uczucie pełności, ból brzucha, brak apetytu
- zmiany skórne
- niespecyficzne objawy (bóle głowy, nudności, wymioty, męczliwość, osłabienie, z. przewlekłego zmęczenia)
Gorączka w mononukleozie zakaźnej
do 40C
Trwa zwykle do 14 dni, ale może utrzymywać się do 5 tygodni
To najbardziej stały objaw mononukleozy zakaźnej
Zapalenie gardła i migdałków w mononukleozie zakaźnej
- przypomina anginę paciorkowcową
- silny ból gardła
- dysfagia
- przykry zapach z ust
- zaczerwieniona tylna ściana gardła
- migdałki znacznie powiększone
- pokryte szarobiałym nalotem włóknikowym
- na podniebieniu mogą pojawić się wybroczyny
Zmiany skórne w mononukleozie zakaźnej
- wysypka o charakterze drobnoplamistym lub drobnogrudkowym
- rumień guzowaty
- rumień wielopostaciowy
- z. Gianottiego i Crostiego (różowe/czerwone zmiany grudkowe na twarzy, pośladkach, cz. wyprostnych kończyn; symetryczne, bez świądu)
- poantybiotykowa wysypka
Co będzie po podaniu antybiotyku u pacjenta z mononukleozą zakaźną?
Często wysypka:
- najczęściej po ampicylinie (u 80-90%)
- u 30% po amoksycylinie
- swędzi
- na skórze i błonach śluzowych
- pojawia się po 7-10 dniach od momentu rozpoczęcia antybiotykoterapii
- plamistogrudkowa lub odropodobna zlewna
Objawy mononukleozy zakaźnej u osób z niedoborami odporności:
Może dojść do rozwoju z. limfoproliferacyjnego:
- powiększenie narządów limfatycznych
- śródmiąższowe limfocytarne zapalenie płuc
- chłoniaki
Rozpoznanie mononukleozy zakaźnej:
Objawy
+
Leukocytoza i limfocytoza (>=10% lub >=1000/ul limfocytów atypowych)
Obecność p/c heterofilnych potwierdza rozpoznanie (szybkie testy lateksowe)
W nietypowym przebiegu choroby robić badania serologiczne (swoiste p/c)
Gdy brak p/c heterofilnych i u dzieci <12r.ż. - oznacz obecność p/c swoistych, co pozwoli na określenie fazy zakażenia
Testy laboratoryjne nieswoiste w mononukleozie zakaźnej:
Morfologia krwi z rozmazem:
- umiarkowana ↑leukocytoza
- ↑limfocytoza
- obecność >=10% (lub >=1000/ul) atypowych limfocytów=mononuklearów - odpowiadają aktywowanym limf. T
P/c heterofilne
Badania czynnościowe wątroby:
-↑aktywn. ALT i AST, ALP, LDH, bilirubiny całkowitej (bo hemoliza autoimmunologiczna)
Testy laboratoryjne swoiste w mononukleozie zakaźnej:
Swoiste p/c przeciwko EBV (ELISA):
- p/antygenowi kapsydowemu (anty-VCA) w klasie IgM i IgG
- p/antygenowi wczesnemu (anty-EA)
- p/antygenom jądrowym (anty-EBNA)
Wykrywanie materiału genetycznego wirusa (DNA) - PCR, hybrydyzacja in situ
(u pacjentów z upośledzoną odpornością, u których nie wyst. p/c)
(z surowicy, krwi, tkanek)
Leczenie mononukleozy zakaźnej
Objawowe:
- odpoczynek, lekkostrawna dieta, nawodnienie
- p/gorączkowe (paracetamol, NLPZ - ibuprofen); komponenta p/zapalna redukuje proces zapalny w gardle i zmniejsza obrzęk
Gdy powikłania (narastająca obturacja DO, niedokrwistość / małopłytkowość autoimmunologiczna, osutka poantybiotykowa) - GKS (prednizon 1mg/kg m.c. 4-7 dni; max. 60mg/d)
Nie dawać leków p/wirusowych bo nie ma dowodów na ich skuteczność… ani tym bardziej antybiotyków….
Ciężki/powikłany przebieg - hospitalizacja
Powikłania mononoukleozy zakaźnej:
- wtórne bakteryjne infekcje (gardła, płuc)
- niedokrwistość hemolityczna, małopłytkowość, neutropenia, z. hemofagocytowy
- obturacja GDO, zap. nagłośni, zap. płuc
- powikłania neurologiczne (porażenie n. czaszkowych, limfocytowe ZOMR, zap. mózgu, z. Guillaina-Barrego, padaczka)
- psychozy
- pęknięcie śledziony
- zap. m. sercowego, zap. osierdzia, blok przedsionkowo-komorowy
- z. przewlekłego zmęczenia
- późne powikłania onkologiczne - rak nosogardła, chłoniaki (głównie Hodgkina, Burkitta), z. limfoproliferacyjne
Rokowanie w mononukleozie zakaźnej
Dobre, choroba ustępuje samoistnie
Powikłania są rzadko
Wirusy mogące wywołać objawy mononukleozy:
EBV (90%)
CMV, HHV-6 i 7, pierwotna infekcja HIV-1, toksoplazmoza
też adenowirusy, wirus różyczki, błonica
W jakich chorobach ma udział wirus EBV?
mononukleozie zakaźnej
Odgrywa rolę w patogenezie chłoniaka Burkitta, chłoniaka Hodgkina, raka nosogardła, agresywnej białaczki NK-komórkowej, pozawęzłowego chłoniaka NK/T-komórkowego typu nosowego
W jaki sposób EBV może prowadzić do nowotworów hematologicznych?
stymulacja proliferacji limf. T -> jeżeli jest nieadekwatna odpowiedź komórkowa -> nadmierna proliferacja limf. B -> nowotwory hematologiczne
Czym są p/c heterofilne?
Ig reagujące z antygenami na zwierzęcych krwinkach czerwonych powodując aglutynację
- test Paula-Bunnella-Davidsohna
- test Monospot
Pojawiają się pod koniec 2 tyg. mononukleozy zakaźnej i utrzymują >3-6mcy
<12r.ż. mogą nie występować - robić p/c swoiste u nich
Swoiste p/c w mononukleozie zakaźnej
anty-VCA w klasie IgM:
- wyst. NAJWCZEŚNIEJ
- zanikają w 2-3mce
anty-VCA w klasie IgG:
-utrzymują się CAŁE życie
anty-EA:
- pojawiają się w ostrej fazie
- niewykrywalne po 3-6 mcach
anty-EBNA:
- wytwarzane później niż pozostałe (kilka tyg-mcy po ostrej fazie)
- utrzymują się CAŁE życie
Z. Duncana=zespół limfoproliferacyjny związany z chromosomem X - definicja, objawy
Recesywne zaburzenie genetyczne stwierdzane u chłopców, którzy po zakażeniu EBV rozwijają bardzo ciężką postać mononukleozy (nawet do zgonu)
- hipogammaglobulinemia
- niedokrwistość aplastyczna
- agranulocytoza
- chłoniaki złośliwe z kom. B
Fałszywie dodatnie wyniki p/c heterofilnych w mononukleozie zakaźnej - kiedy?
- choroby układowe tk. łącznej
- chłoniaki
- WZW
- malaria
Cytomegalia - jak może objawiać się zakażenie wirusem CMV?
Zwykle bezobjawowe lub pod postacią łagodnego zespołu mononukleozopodobnego
Cięższy przebieg u osób w stanie immunosupresji, też zakażenia wrodzone
Cytomegalia - etiologia
CMV (HHV-5)
Zakażenie CMV w ciąży
Pierwotne w trakcie ciąży jest groźne, bo jest znaczne ryzyko rozwoju cytomegalii wrodzonej:
- obumarcie płodu
- OUN (małogłowie, ↑ICP, encefalopatia, niedowład spastyczny, upośledzenie słuchu)
- zap. siatkówki
- zap. płuc
- skazy krwotoczne
- zap. wątroby
- upośledzenie rozwoju psychoruchowego
Śmiertelność 20-30%
Okres wylęgania cytomegalii
20-60dni
Reaktywacja CMV - kiedy?
Po przeszczepieniu szpiku/narządów -> reaktywacja CMV -> możliwe cytomegalowirusowe zap. płuc, wątroby, przełyku, siatkówki
Ile trwa leczenie cytomegalii lekami p/wirusowymi?
ok. 3 tyg.
Kiedy najczęściej występuje rumień nagły?
=gorączka trzydniowa
90% od 3mca do 3 r.ż
Okres wylęgania rumienia nagłego
5-15 dni
Dziecko ma rumień nagły, co się stanie po ucisku na osutkę?
Blednie
Rumień zakaźny - definicja
Łagodna wysypkowa choroba zakaźna wywołana przez parwowirusa B19
Rumień zakaźny - u kogo typowo?
Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
Rumień zakaźny - objawy
- rumień na twarzy (spoliczkowane dziecko) o czerwono-fiołkowym zabarwieniu
- wysypka na wyprostnych pow. kończyn (czerwone/sinawoczerwone pierścienie, tworzą girlandy i siatkowate figury)
- niezajęte są bł. śluzowe, stopy, dłonie
- wysypka utrzymuje się 6-14 dni, może ustępować i nawracać (zwłaszcza po nagrzaniu)
- niewysoka gorączka
-możliwe objawy zwiastunowe - zapalenie GDO, gorączka, objawy grypopodobne
Rumień zakaźny - epidemiologia, zakaźność
- co kilka lat małe epidemie
- rezerwuar: wyłącznie ludzie
- najwyższa zakaźność na kilka dni przed wysypką
- dziecko z wysypką już nie jest zakaźne
Rumień zakaźny - droga zakażenia
kropelkowa,
rzadziej: zakażone preparaty krwi i osocza
Okres wylęgania rumienia zakaźnego
1-2 tyg.
Jak może przebiegać zakażenie parwowirusem B19?
- rumień zakaźny
- z. rękawiczek i skarpetek
- niecharakterystyczne wysypki
- zahamowanie rozwoju erytrocytów (przemijający przełom aplastyczny)
- łagodne zapalenia wielostawowe
Zakażenie PVB19 jest groźne dla płodów bo…
jest najczęstszą przyczyną nieimmunologicznego obrzęku płodu
Docelowa komórka dla PVB19:
erytrocyt z antygenem P
receptory dla wirusa są też w mięśniu sercowym, wątrobie, łożysku
Dziecko ma rumień zakaźny, co się stanie po ucisku na wysypkę?
Zanika
Ciężki przebieg w rumieniu zakaźnym
aplazja, zap. wątroby
przedłużona zakaźność
w niedoborach odporności (np. po przeszczepach narządów)
Rumień zakaźny - rozpoznanie
Obraz kliniczny
Potwierdzenie etiologii w rumieniu zakaźnym
- IgM i IgG
- niezalecane rutynowo
-ew. PCR - DNA wirusa (krew, szpik)
Leczenie rumienia zakaźnego
Zwykle nawet nie trzeba objawowego bo samoistnie ustępuje
U ciężarnej z kontaktu z uogólnionym obrzękiem płodu -> życie płodu ratuje wewnątrzmaciczna transfuzja krwi
Zespół rękawiczek i skarpetek - objawy
drobnogrudkowo-plamista (niekiedy krwotoczna) wysypka, symetrycznie na dłoniach i stopach nad dużymi stawami (skokowymi, nadgarstkowymi) z ostrym odgraniczeniem od niezajętych części skóry
- tym zmianom może towarzyszyć pieczenie i świąd
- osutka ustępuje w ciągu 1-3tyg.
-możliwe zmiany na śluzówkach i łagodne objawy ogólne
Z. rękawiczek i skarpetek - etiologia
najczęściej PVB19
Z. rękawiczek i skarpetek - u kogo najczęściej
młodzież i młodzi dorośli
Z. rękawiczek i skarpetek - kiedy jest zakaźny
Gdy jest osutka
Awidność rośnie wraz z:
Czasem od zakażenia
HHV-8 wykazuje powinowactwo do… i może powodować…
do limf. B, może powodować limfoproliferację
Infekcja pierwotna HHV-8 - objawy
Bezobjawowa LUB -gorączka -nieżyt DO -wysypka
Mięsak Kaposiego - diagnostyka
histpat
