lipit Flashcards
Lipit
- là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống
- Ko hòa tan trong nước
- Tan trong các dung môi hữu cơ ko phân cực như: ete, clorofom, xăng dầu,…
- Lipit bao gồm chất béo, sáp, steroit, photpholipit,…
- > hầu hết đều là các este phức tạp
Chất béo
là trieste của:
+ glixerol
+ các axit monocacboxylic có số chẵn nguyên tử cacbon (khoảng từ 12C đến 24C) không phân nhánh (axit béo)
-> gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol
axit panmitic
- axit no
C15H31COOH
M=256
tripanmitin
- este no
(C15H31COO)3C2H5
M=806
axit stearic
- axit no
C17H35COOH
M=284
tristearin
- este no
(C17H35COO)3C3H5
M=890
axit oleic
- axit ko no (một nối đôi ở gốc hidrocacbon + 1 nối đôi chức cacboxyl)
C17H33COOH
M=282
triolein
- este ko no (một nối đôi ở gốc hidrocacbon + 1 nối đôi chức este)
(C17H33COO)3C3H5
M=884
axit linoleic
- axit ko no ( 2 nối đôi ở gốc hidrocacbon + 1 nối đôi chức cacboxyl)
C17H31COOH
M=280
tri-linolein
- este ko no (2 nối đôi ở gốc hidrocabon + 1 nối đôi ở gốc este)
(C17H31COO)3C3H5
M=878
Tính chất vật lý của chất béo
- Ở nhiệt độ thường
+ Chất béo no: thường là chất rắn, có nhiều trong mỡ động vật (mỡ bò, mỡ heo,…)
+ Chất béo ko no: thường là chất lỏng, có nhiều trong dầu thực vật (dầu lạc, dầu dừa,..) - Chất béo nhẹ hơn nước, ko tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ như: xăng, ete, benzen,…
Trạng thái tự nhiên của chất béo
- Chất béo là là thành phần chính của mỡ động vật và dầu thực vật
- Sáp điển hình là sáp ong
- Steroit và photpholipit có trong cơ thể sinh vật
Vai trò chất béo trong cơ thể
Chất béo là thức ăn quan trọng của con người. Ở ruột non, nhờ tác dụng xúc tác của các enzim như lipaza và dịch mật, chất béo bị thủy phân thành axit béo và glixerol rồi được hấp thụ vào thành ruột. Ở đó, glixerol và axit béo lại kết hợp với nhau tạo thành chất béo rồi được máu vận chuyển đến các tế bào. Nhờ những phản ứng hóa học phức tạp, chất béo bị OXH chậm tạo thành CO2, H2O và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Chất béo chưa sử dụng đc tích lũy vào các mô mỡ. Vì thế trong cơ thể chất béo là nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng. Chất béo còn là nguyên liệu để tổng hợp một số chất khác cần thiết cho cơ thể. Nó còn có tác dụng bảo đảm sự vận chuyển và hấp thụ các chất hòa tan được trong chất béo
Ứng dụng chất béo trong công nghiệp
- Trong công nghiệp, một lượng lớn chất béo dùng để điều chế xà phòng, glixerol và chế biến thực phẩm
- Ngày nay, người ta đã sử dụng một số dầu thực vật làm nhiên liệu cho động cơ dầu điezen
- Glixerol đc dùng trong sản xuất chất dẻo, mĩ phẩm, thuốc nổ,…
- Chất béo còn đc dùng trong sản xuất một số thực phẩm khác như mì sợi, đồ hộp,…
