Les 7, 8u Flashcards
Wat zijn twee belangrijke functies van onze dikke darm? (idk of het de belangrijkSTE zijn, maar iig 2 belangrijke)
- vocht heropname, we beginnen met 1.5 L vocht Wann het de dikke darm in komt, maar we poepen in principe 100 mL vocht uit
- Darm microbioom, de interactie van bacteriën in ons darmsysteem
Op welke drie manieren kun je de dikke darm onderzoeken?
- Endoscopie
- Virtuele coloscopie (CT)
- Stoelgang
Welke drie manieren van endoscopie voor de dikke darm zijn er?
- Coloscopie
- Sigmoidoscopie: bekijken endeldarm
- Rectroscopie
Op welke vier dingen worden gelet tijdens het onderzoek vd stoelgang?
- Bloed
- Vet
- Parasieten
- Clostridium toxine (bacterie die gifstoffen aanmaakt)
Wat is een Pellet-studie?
Een meting vd snelheid vd passage doorheen de darm na inname van radio-uptake pallets
In welk geval kan een Pellet-studie worden uitgevoerd?
Wanneer mensen zeggen dat ze geconstipeerd zijn, bv dat ze zeggen dat ze al 14 dagen niet hebben gepoept
Geef een voorbeeld van een aandoening in de dikke darm van de volgende categorieën:
Aangeboren, ontstekingen, tumoren + functioneel
- Aangeboren: ziekte van Hirschsprung
- Ontstekingen: Acute appendicitis, acute diverticulitis, colitis ulcerosa
- Tumoren: dikkedarmkanker
- Functioneel: chronische constipatie, prikkelbare darmsyndroom
Wat is de ziekte van Hirschsprung?
- Aangeboren afwijking, zeldzaam, associatie met syndroom van Down
- In de wand vh rectum (lang of kort segment, variabel) zijn geen zenuwcellen, waardoor de dikke darm daarboven uitzet (en wordt een reuze colon of mega colon)
Wat is het verschil tussen een normale darm en een darm met de ziekte van Hirschsprung?
Normaal ontspant de darm voor effectieve passage, dat is niet zo bij ziekte van Hirschrpung, daardoor zet het uit naar boven
Waarom is de ziekte van Hirschsprung geen functionele ziekte?
Er zijn geen zenuwcellen aanwezig, dus het is niet dat het ‘perfect’ eruit ziet
(functioneel: ziet er ‘perfect’ uit maar werkt niet)
Wat zijn de klachten bij de ziekte van Hirschsprung?
Passagestoornis (ophoping van stoelgang): obstructie
Hoe kun je de diagnose van ziekte van Hirschsprung stellen?
- Biopsie vd rectumwand: afwezigheid van zenuwganglia
- Manometrie (drukmeting)
Wat is de therapie voor ziekte van Hirschsprung?
Heelkunde, afhankelijk vd lengte vd aangetaste darm, wegname ziek stukje darm
Wat is een acute appendictis?
Een acute ontsteking vd appendix, kan op elke leeftijd voorkomen
+ meest voorkomende abdominale heelkundige urgentie
(We weten niet hoe dit ontstaat)
Waar kan een acute appendicitis mogelijk naar evolueren?
Naar perforatie en peritonitis (buikvliesontsteking)
Wat zijn de klachten van iemand met een acute appendicitis?
- Abdominale pijn, nausea + braken
- Begint rond navel, daarna ‘pijnmigratie’ naar rechter fossa
- Matige koorts, verhoogde leucocytose (aanmaak witte bloedcellen)
Waardoor kan iemand met een acute appendicitis soms ‘mank’ gaan lopen?
Door prikkeling van de psoa spier, dit is de verbindingsspier naar het been, die kan geprikkeld worden (staat niet bij hoe dat kan Tho)
Wat is het rechter fossa iliaca syndroom?
Een lokale peritonitis (buikvliesontsteking)
Ook een vd klachten van een acute appendicitis
Hoe kun je de diagnose van acute appendicitis stellen?
- Er aan denken bij rechter fossa syndroom
- Echografie, CT scan: dit toont opgezette, ontstoken appendix
Wat is de therapie voor acute appendicitis?
Heelkundige wegname, appendectomie
Wat is een acute diverticulitis?
Divertikel: uitpuilen van musoca doorheen spierlaag zorgt voor een zakvormige uitstulping doorheen de colonwand
Wann die divertikels ontsteken: (acute) diverticulitis
Mechanisme niet goed gekend
Bij wie komt acute diverticulitis voor?
- Meer dan 50% vd mensen boven 50j heeft divertikels vd dikke darm, vooral vh sigmoïd
- Frequent in westerse maatschappij en vooral bij mensen die minder vezels innemen
Wat is het sigmoïd?
S vorige laatste gedeelte vd dikke darm, komt uit in de endeldarm
Wat voor klachten horen bij acute diverticulitis?
- Vaak geen klachten
- Bij diverticulitis vh sigmoïd: kan perforeren en aanleiding geven tot peritonitis en abcesvorming (= linker fossa iliaca syndroom: ‘linkszijdige appendicitis’)
- Koorts, geen/minder eetlust
Hoe kun je de diagnose acute diverticulitis stellen? + hoe kun je dit zien?
Echografie - CT scan: dit toont divertikels, verdikte darmwand, soms abces. Bij perforatie: vrije lucht in de buik
Waarom mag je zeker GEEN coloscopie doen op het moment van acute opstoot?
Omdat het risico geeft op darmperforatie
Moet eerst ‘afkoelen’ met antibiotica
Wat zijn de behandelingen voor een acute diverticulitis? (bij verschillende gradaties, geen verwikkelingen, verwikkelingen en frequente episodes)
- Vroegtijdig/geen verwikkelingen: kan spontaan beter gaan
- Antibiotica
- Indien verwikkelingen (vrije perforatie): soms dringende operatie noodzakelijk
- Indien frequente episodes van acute diverticulitis: resectie vh darmsegment met de divertikels
Wat is Colitis ulcerosa?
Chronische inflammatoire aandoening vh slijmvlies vh colon
Wat vormt Colitis ulcerosa samen met ziekte van Crohn?
Inflammatoire darmziekten (IBD)
Wat is het verschil tussen Colitis ulcerosa en ziekte van Crohn?
- Colitis ulcerosa: niet ‘transmuraal’ (geen fistels, stenoses. Enkel slijmvlies aangetast)
- Colitis ulcerosa is enkel in het colon
Bij wie komt Colitis ulcerosa vooral voor?
Vooral bij jonge menen
Hoe kan colitis ulcerosa zich uitbreiden?
Het is variabel, kan uitbreiden tot rectitis of pancolitis (pan: alles)
Wat is kenmerkend aan het verloop van Colitis ulcerosa?
Verloopt met opstoten en remissies
Waar kan een langbestaande ontsteking tot leiden? (Colitis ulcerosa)
Darmkanker
Wat zijn de klachten die horen bij Colitis ulcerosa?
- Bloederige diaree, volgens ernst opstoot
- Abdominale pijn, koorts
- Algemene ziekteverschijnselen
(volgende 2 kaartjes horen er ook nog bij)
Wat zijn geassocieerde aandoeningen voor Colitis ulcerosa? (hoort ook nog bij ‘klachten’)
Uceitis (oog), psoriasis (huid), gewrichtsontsteking, PSC (primair scleroserende cholangtitis of galwegontsteking)
Wat kan er gebeuren als de gehele dikke darm is aangetast? (hoort ook nog bij ‘klachten’)
Deze kan uitzetten en perforeren (‘toxisch megacolon’) met peritonitis tot gevolg (dodelijk)
Hoe kan de diagnose voor Colitis ulcerosa gemaakt worden?
Coloscopie (indien uiteraard geen uitgezette darm, want dan is er risico op perforatie)
Wat is de behandeling voor Colitis ulcerosa?
- Medicamenteuze therapie (vergelijkbaar met ziekte van Crohn)
- Heelkundige therapie (eerder zelden, bij zware of refractaire vormen): wegname vd dikke darm
Wat houdt medicamenteuze therapie in?
- Corticoïde bij acute opstoten
- 5-ASA preparaten per os (via de mond) of in lavementen (inbrengen via aars)
- Azathioprine (onderdrukt het immuunsysteem, de T-cellen)
- Anti-TNF
Hoe kunnen faeces alsnog de buitenwereld in komen als iemand geen dikke darm meer heeft? (heelkundige therapie voor Colitis ulcerosa)
Na colectomie (wegname dikke darm), kan dunne darm (ileum) aan de aars vastgemaakt worden (men kan een reservoir maken, wat men een ileo-anale pouch noemt)
Wat is belangrijk om te weten van de heelkundige therapie voor Colitis ulcerosa respectievelijk ziekte van Crohn?
Colectomie kan alleen bij Colitis ulcerosa gebeuren, niet bij Crohn
Colitis ulcerosa is ALLEEN dikke darm, Crohn is transmuraal dus dat heeft geen zin
Wat ik dikkedarmkanker, wat is de medische naam en waaruit ontstaat het meestal?
- Kwaadaardig gezwel in de dikke darm (colon, rectum)
- Onstaat meestal uit een poliep (zwelling), die initieel goedaardig is
- Adenocarcinoom
Bij wie komt dikkedarmkanker voor?
Risico neemt toe v.a. 50j, toegenomen risico in bepaalde families
Welke klachten horen bij dikkedarmkanker?
- Initieel geen klachten
- Mogelijke ziektebeelden: bloeding, passagestoornis
- Symptomen van uitzaaiingen: lever, buikvlies, long, bot
Hoe kan de diagnose voor dikkedarmkanker worden gesteld?
Coloscopie + biopsie
Ziekteuitgebreidheid: CT-thorax abdomen, PET-scan
Wat is de behandeling voor dikkedarmkanker?
- Kleine poliepen: endoscopische lusresectie
- Heel vaak operatieve wegname van tumor met aanliggende lymfeklieren
- Chemotherapie (palliatief, of adjuvant/neo-adjuvant)
Waar is de prognose van dikkedarmkanker van afhankelijk?
Is sterk afhankelijk van TNM stadium, behandeling en algemene toestand vd patiënt
Hoe werkt de behandeling can colonpoliepen?
Via endoscopische verwijdering, met elektriciteit wordt het doorgebrand, eruit gehaald en onderzocht (Screening)
Belangrijk om regelmatig op te volgen!
Waar gaat chronische constipatie mee gepaard en bij wie komt het voor?
Chronische (sinds jaren bestaande) constipatie gaat vaak gepaard met zeer groot uitgezet colon (verworven megacolon)
Komt veel voor en wordt gekenmerkt door trage passage van stoelgang doorheen het colon
Wat zijn de vier categorieën van oorzaken van chronische constipatie?
- Dieetfouten, medicatie en levensstijl gebonden factoren
- Metabole en endocriene oorzaken
- Neurologische aandoeningen
- Ano-rectale problemen
Geef voorbeelden hoe dieetfouten, medicatie en levensstijlgebonden factoren voor chronische constipatie kunnen zorgen
Onvoldoende vezels, te weinig beweging, anticholinergica (type medicatie), laxativa-abusus
Geef voorbeelden hoe metabole en endocriene oorzaken chronische constipatie kunnen veroorzaken
Elektrolytenstoornissen (hypo-K, hypo-Ca), hypothyreoïdie (te trage schildklier), diabetes mellitus
Welke neurologische aandoeningen kunnen chronische constipatie veroorzaken?
CVA, ziekte van Parkinson, MS, ruggenmergletsels, hersentumoren etc
Geef voorbeelden hoe Ano-rectale problemen voor chronische constipatie kunnen zorgen
anale fissuren (scheurtje in huid), spastische bekkenbodem, uitstellen defecatie (als je de prikkel negeert gaat je darm zijn aanpassen en raak je geconstipeerd)
Wat kunnen mogelijke verwikkelingen van een langdurige constipatie veroorzaken?
Fecale impactie met eventueel ‘verstenen; van stoelgang tot gevolg. Leidend tot ulceraties vh rectum, overloop diaree etc
(stoelgang wordt hard en beschadigd slijmvlies)
Wat zijn de behandelingen voor chronische constipatie?
- Best in functie vd oorzaak
- Laxativa: movicol (trekt water aan, is niet darmbeschadigend: moet je dus wel veel water bij drinken)
Wat is het prikkelbare darmsyndroom? (IBS, niet IBD!)
Een functionele darmstoornis die een relatie heeft met stress, voeding en psychologische problematiek die zorgt voor abdominale pijn en verandering in stoelgangspatroon zonder zichtbare afwijkingen vd darm (vb ontstekingen, hence ‘functioneel’)
Wat is de prevalentie van prikkelbare darmsyndroom?
Komt voor bij 20% vd bevolking
Wat zijn de klachten van prikkelbare darmsyndroom?
- Terugkerende abdominale pijn/discomfort
- stoelgangverandering: IBS-D (diaree), IBS-C (constipatie), IBS-mixed type
(soms diaree, soms constipatie (altijd een verandering) en altijd pijn)
Hoe stel je de diagnose voor prikkelbare darmsyndroom?
- Anamnese
- Wann er geen structurele afwijking is bij: coloscopie, biopsie, bloedname en beeldvorming
(moet minimaal 6 mnd aanwezig zijn, nooit acuut + belangrijk dat er een verschil is in stoelgang)
Hoe wordt de therapie voor prikkelbare darmsyndroom benaderd?
Symptomatisch
De behandeling van IBS is in functie vh subtype, wat zijn de behandelingen?
- Voeding: low-FODMAP dieet
- Laxativa IBS-C (vb. movicol)
- Antidiarreica IBS-D (vb Imodium)
- Spasmolytica (vb. Spasmomen)
- Prucalopride IBS-C
(altijd naar maag, darm specialist)
Waar staat FODMAP voor (het dieet)?
Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosacccharides and Polyols
Specifiek dieet voor IBS (Slide 19 Les 7 staan alle voorbeelden)
Geef voorbeelden van aandoeningen die bij de aars kunnen voorkomen in de volgende categorieën: Ontsteking, tumoren, vasculair en traumatisch
Ontsteking: anaal abces
Tumoren: anale wratten
Vasculair: aambeien
Traumatisch: anale kloof (fissuur)
Wat is een anaal abces en fistel?
- Ophoping van etter in de omgeving vd aars
- Ontstaat door uitbreiding van een infectie in Peri-anale kliertjes
- Anaal abces breekt door inwendig of uitwendig (en blijft met een fistel in verbinden met Peri-anale kliertjes)
Aan welke andere aandoening moet je altijd denken bij anale abcessen?
Mogelijk onderliggende ziekte van Crohn
Wat zijn de klachten van anaal abces en fistel?
Anale pijn, zwelling en koorts
Hoe kun je de diagnose anaal abces en fistel stellen?
Door klinisch onderzoek
Wat is de behandeling voor anaal abces en fistel?
Abces wordt ingesneden en etter wordt verwijderd: dit is echter niet voldoende. Ook moet fisteltraject worden behandeld.
Daarbij moet opgelet worden dat de aarssfincter niet beschadigd wordt (met incontinentie tot gevolg)
Wat zijn anale wratten? + medische naam + waardoor ontstaat het?
- Condylomata zijn anale wratjes, kan ook genitaal voorkomen
- Ontstaan door infectie met HPV (humaan papilloma virus)
- Meest frequente SOA wereldwijd
Waar kunnen anale wratten naar evolueren?
Anale kanker
Wat zijn de klachten van anale wratten?
Anale irritatie
Hoe kun je de diagnose van anale wratten stellen?
Door klinisch onderzoek en anusscopie
Wat is de behandeling voor anale wratten?
- Dikwijls langdurig, veel herval (erg moeilijk, crèmes of wegbranden maar erg lastig)
- Imiquimod crème, podophyllotoxine, elektrocauterisatie, cryotherapie
(vaccinatie HPV voor kinderen, maar dit is VOOR de besmetting)
Hoe heten de vaatkussentjes die onder het slijmvlies in de aars zitten?
Hemorroïden, of aambeien
Waar zijn hemorroïden of aambeien bij van belang?
Het zijn normale structuren die van belangrijk zijn voor continentie
Op welke twee plekken kunnen hemorroïden zitten?
inwendige en uitwendige hemorrohoiden
Waar kan het ‘misgaan’ bij hemorrhoiden?
- Bloeding
- Thrombose (klontervorming)
- Uitstulping (props)
Wat zijn de behandelingen voor hemorrhoiden/aambeien? (als het misgaat)
- Sclerotherapie (injectie)
- Barron-ligaturen (‘elastiekjes’)
- Heelkundige resectie
Wat kan het gevolg zijn van problemen met hemorrhoiden?
Perinatale trombose, door uitstulpende inwendige aambeien kan er op de aars blauwe, pijnlijke, harde knobbels ontwikkelen
Wat kan het gevolg zijn van trombose bij hermorrhoide?
Kan externe hemorrhoidale trombose voorkomen, dit is trombose die al een aantal dagen aanwezig is. Acute trombose van externe aambei kan worden ingesneden en verwijderd (pijn wordt onmiddellijk verholpen)
Wat is een anale kloof (of fissuur)?
Scheurtje in het epitheel vh distel anaal kanaal
Wat is de oorzaak van een anale kloof?
Lokaal trauma
Op welke twee manieren kan anale kloof/fissuur voorkomen?
Acuut vs chronisch (40% wordt chronisch)
Wat zijn de klachten bij anale kloof/fissuur?
- Zeer hevige pijn (door spasme vd aarssfincter) bij defecatie en uur nadien aanhoudend, soms ook met rood bloedverlies
- Angst voor stoelgang leidt tot obstipatie
Hoe wordt de diagnose voor anale kloof/fissuur gesteld?
Door klinisch onderzoek en anusscopie
Wat is de behandeling voor anale kloof/fissuur?
- Nitroglycerine zalf
- Bij chronische fissuur: operatie
VB examenvragen:
- Hoe kan je de dikke darm onderzoeken?
- Wat is een poliep in de dikke darm en wat moet daarmee gebeuren en waarom?
- Wat zijn aambeien en welke problemen kunnen ze veroorzaken?
- Wat wordt bedoeld met een FODMAP dieet?
VB examencasus:
Een jonge man van 35 jaar klaagt sinds een jaar van bloederige diaree en slijmvlies. Hij is 5 kg vermagerd en klaagt ook van pijn in de gewrichten. Welke ziektebeeld(en) herken je en neem een mogelijke aandoening. Kan het gaan om prikkelbare darmsyndroom?
