Les 1 + 2, 8u Flashcards
Wat is een aandoening?
Een verstoring van de normale structuur en/of werking van organen of orgaansystemen
Wat is de (mogelijke) indeling van aandoeningen? (7)
- Aangeboren (congenitaal)
- Ontsteking (inflammatie)
- Tumor
- Bloedvaten (vasculair)
- Functioneel
- Traumatisch (incl. iatrogeen)
- Degeneratief
Wat is een functionele aandoening?
Ziet er perfect uit maar het (orgaan) werkt niet
Wat is iatrogeen?
Door medisch ingrijpen veroorzaakt
Wat is een degeneratieve aandoening?
Het geleidelijk afnemen van één of meer lichaamsfuncties (wanneer de oorzaak onbekend is)
Wat is de benaming voor de dingen die een patiënt spontaan vermeld?
symptomen/klachten
Hoe heet het actief bevragen van klachten van een patiënt door een hulpverlener?
Anamnese
Wat zijn klinische tekenen?
Symptomen n.a.v./die opgespoord worden door lichamelijk onderzoek (hoeft niet altijd overeen te komen met wat de patiënt zelf omschreef)
Welk onderscheid wordt er gemaakt tussen klinische tekenen? (2)
Specifieke en algemene klachten
Wat is een ‘ziektebeeld’?
Een combinatie van symptomen (klachten) en de klinische tekenen (afwijking vastgesteld a.d.h.v. lichamelijk onderzoek)
Wat komt voor en na het ziektebeeld?
Symptoom -> ziektebeeld -> aandoening (en behandeling)
Dit is het concept van de cursus
Wat is het immuunsysteem?
Een geheel van mechanismen (sensoren, effectors) die ons (organismen) beschermen
Waartegen beschermt ons immuunsysteem?
- Pathogenen (bacteriën, virussen en parasieten)
- Schadelijke fysische of chemische prikkels
- Beschadigde lichaamscellen
Welke twee soorten immuunsystemen zijn er?
Aangeboren (innate) en adaptief
Wat is aangeboren (innate) immuniteit?
Immuunreactie die je vanaf je geboorte hebt, zonder dat je in contact bent geweest met de schadelijke stof ben je beschermt
Wat is adaptieve immuniteit?
Gerichte immuniteit n.a.v. in contact zijn gekomen met de schadelijke stoffen
Wat het kenmerk van aangeboren (innate) immuniteit rondom ‘specificiteit’?
Breed, niet volledig specifiek voor binnendringend pathogeen
Wat is het kenmerk van aangeboren (innate) immuniteit rondom ‘geheugen’?
Het aangeboren immuunsysteem heeft geen geheugen
Wat is het kenmerk van aangeboren (innate) immuniteit rondom ‘timing of respons’?
Het heeft een snelle respons, binnen enkele minuten
Wat is het kenmerk van aangeboren (innate) immuniteit rondom ‘activatie’?
Aanwezig en volledig actief vanaf de geboorte
Wat is het kenmerk van aangeboren (innate) immuniteit rondom ‘ontwikkeling’?
Het is volledig ontwikkeld v.a. geboorte
Wat is het kenmerk van aangeboren (innate) immuniteit rondom ‘effectoren’?
- Fysieke barrières (huid bv)
- Ontstekingen
- het is complementair aan het adaptief immuunsysteem
- specifieke cellen
Welke specifieke cellen zijn effectors van het aangeboren (innate) immuunsysteem?
- Granulocyten
- Mast cellen
- Natuurlijke killercellen (NK cells)
- Macrofagen (witte bloedcellen)
- Dendritische cellen
Wat is het kenmerk van adaptieve immuniteit rondom ‘specificiteit’?
Het is zeer pathogeen/bedreiging specifiek
Wat is het kenmerk van adaptieve immuniteit rondom ‘geheugen’?
Het heeft een geheugen, na blootstelling aan de specifieke pathogenen
Wat is het kenmerk van adaptieve immuniteit rondom ‘timing of respons’?
Het is langzaam en vereist een paar dagen voordat het effectief is
Wat is het kenmerk van adaptieve immuniteit rondom ‘activatie’?
Wordt geactiveerd na blootstelling aan een specifiek pathogeen of antigen
Wat is het kenmerk van adaptieve immuniteit rondom ‘effectoren’?
B-lymfocyten (antibodies) en T-lymfocyten
Wat verbindt het aangeboren en adaptieve immuunsysteem met elkaar?
Dendritische cellen
Wat is de belangrijkste functie van de dendritische cellen (in context van immuunsysteem)?
Het vangen, verwerken en presenteren van antigenen aan adaptieve immuuncellen en hun polarisatie (versterking) tot effectorcellen te mediëren
Wat zijn cytokines?
Een groep van meer dan 100 (kleine) glycoproteïne (eiwitten) die belangrijk zijn bij de celsignalering
Waar binden cytokines aan?
Aan receptoren met hoge affiniteit (gelijkenis)
Waar geven cytokines een verklaring voor?
Dat we algemeen ziek kunnen zijn door een infectie
Wat is een autocrien effect?
De cel produceert stoffen waarvoor deze zelf ook receptoren heeft
Wat is een paracien effect?
Stoffen die een cel produceert werken in op een buurcel
Hoe wordt het genoemd dat één cytokine kan meerdere acties uitvoeren
Pleiotropie (pleiotropisme)
Hoe heet het dat dezelfde functies kunnen gestimuleerd worden door verschillende cytokines?
Redundantie
Wat is koorts?
Gecontroleerde temperatuur stijging t.g.v. de hogere instelling van de referentietemperatuur ‘set point’
Beschrijf hoe cytokines bij een ontstekingsstimulus algemene ziekheid kunnen veroorzaken
Ontstekingsstimulus -> macrofagen (witte bloedcellen in het aangeboren immuunsysteem) geactiveerd -> vrijzetting cytokines -> binden op gelijke en cellen dicht in de buurt -> effect op hersenen + spieren + bloed + chemische reactie -> algemene ziekheid
Hoe heten de sensoren in het aangeboren immuunsysteem?
Pattern recognition receptors (PRRs)
Waar zijn PRR’s aanwezig?
Op cellen, in cellen (cytoplasma, endosomen) en in plasma
Welke twee klassen moleculen (die afwezig zijn in gezonde, normale cellen) herkennen PRRs?
Pathogen-associated molecular patterns (PAMPs) en
Danger-associated molecular patterns (DAMPs, molecuul vrijgezel na celschade)
Wat is een signaalcascade?
Een signaal dat via meerdere schakels in de cel wordt doorgegeven
Wat wordt geïnduceerd n.a.v. de signaalcascade van PRRs?
inflammatie (ontsteking)
Wat promoten endocytaire PRRs?
Fagocytose
Endocytaire PRRs (insluiten stoffen in membraan) promoten fagocytose (afbreken van stoffen in dat membraan)
Beschrijf schematisch het verloop van het aangeboren immuunsysteem n.a.v. weefselschade of invasie door ziekteverwekker
Pathogenen effect op PAMPs + fysieke of chemische stimuli en stressed cells effect op DAMPs -> PRRs -> Bloedvatenverandering, rekruteren van ontstekingscellen, weefsel en wondheling en inductie van een adaptief immuun antwoord
Wat is een antigen?
Een substantie die specifiek kan herkend worden door antilichamen of T cellen (en waartegen een specifieke immuunreactie kan optreden)
Hoe noemen we het gedeelte van het antigen dat herkend wordt?
Antigene determinant of epitoop (meeste antigenen hebben meerdere antigenen determinanten)
Bij welk immuunsysteem behoren antigenen?
Adaptief immuunsysteem
Wat kan er gezegd worden over de specificiteit van het adaptieve immuunsysteem?
B en T lymfocyten hebben verschillende oppervlake receptoren (antilichamen en T-cel receptoren) die antigenen herkennen + deze receptoren zijn heel specifiek voor elk antigen
Wat kan er gezegd worden over de specificiteit van het adaptieve immuunsysteem?
B en T lymfocyten hebben verschillende oppervlake receptoren (antilichamen en T-cel receptoren) die antigenen herkennen + deze receptoren zijn heel specifiek voor elk antigen
Wat doen B cellen?
Maken antistoffen aan die koppelen aan ziekteverwekkers
directe herkenning van extracellulaire antigenen door antilichamen
worden geactiveerd door T cellen
Wat doen T cellen?
Herkenning van intracellulaire antigenen door T cel receptoren (die niet toegankelijk zijn voor antistoffen, want intracellulair)
herkennen iets dat lichaamseigen of lichaamsvreemd is (en weten daarbij waar ze wel/niet op moeten reageren)
Wat zijn de vier belangrijkste samenvattende punten van het normale immuunsysteem?
- Immuunsysteem belangrijke beveiliging tegen ziekteverwekkers, schadelijke stoffen en zieke lichaamseigen cellen
- Aangeboren immuniteit zeer breed actief, adaptief immuunsysteem erg specifiek en geheugen
- Aangeboren immuniteit heeft als sleutelspelers: macrofagen belangrijk bij anti-bacteriële acties en NK-cellen die HLA klasse I-deficiënte cellen kunnen doden die niet herkent worden door CTL
- Adaptieve immuniteit: T- en B-cellen
Geef vier voorbeelden van problemen door een overactief immuunsysteem
- ARDS (acute respiratory distress syndrome, gevolg van ernstige pancreatitis, sepsis, trauma)
- Allergie
- Inflammatoire darmziekten (Prikkelbare darmsyndroom)
- Autoimmuniteit
Hoe wordt ARDS veroorzaakt?
Het is een overdreven cytokine reactie: cytokines komen terecht in bloedbaan die terecht komen in de longen, dit zorgt ervoor dat er vocht in de longen komen wat ontstekingen aantrekt
Hoe ontstaat inflammatoire darmziekten?
Door een onaangepast aangeboren en adaptief immuunantwoord op darmbacteriën en/of hun producten
Waar worden autoimmune ziekten vooral door gekenmerkt?
Een adaptief immuun antwoord tegen een vreemd of ‘self-antigen’, het omvat een T-cel en B-cel antwoord
