kwalitatief onderzoek Dataverzameling: principes, technieken en de steekproef

Question 1

dataverzameling

Answer 1

• Observaties: van participatief naar alleen observeren
• Interviews: van themagerichte naar open en individueel of groep
• Documenten: levensverhalen, notulen, officiële documenten
• Discours: gesprekken en films
• Gebruiksvoorwerpen / visueel materiaal: foto’s, internet

Question 2

observaties

Answer 2

• Observaties:
– directe waarneming door deelname onderzoeker aan
de sociale werkelijkheid
– Men doet meer dan kijken; meelopen met, deelnemen
aan, teksten lezen, hulp verlenen, gesprekken voeren,
interviews doen

Question 3

observeren - participeren

Answer 3

• Van participeren naar observeren:
– Volledig participeren
– Participeren en gedeeltelijk observeren
– Minder participeren en meer observeren
– Volledig observeren

Question 4

waarnemingen

Answer 4

• Wat doen mensen: cultureel gedrag?
• Wat weten mensen: culturele kennis en opvattingen?
• Wat maken mensen: culturele artefacten?
• Vastleggen waarnemingen in veldnotities:
– Identiteit vast leggen: wie
– Letterlijk omschrijven: hoe
– Concreet maken: wat

Question 5

wat vastleggen van observaties in thick descriptions

Answer 5

• Wel:
– Rijke kwalitatieve data die de sociale gebeurtenis niet
alleen beschrijft maar ook plaats in de context van
waaruit het handelen plaats vond
– Het is een koppeling tussen verzamelde data, de
analyse daarvan op basis van rijke informatie: geeft
antwoord op de onderzoeksvraag.

Question 6

wat niet vastleggen van observaties in thick descriptions

Answer 6

• Niet:
– Registreren van veel details
– Idiosyncratische beschrijving; geen hyper-individuele
beschrijving van de realiteit (van 1 individu dus!)
– Geen artistieke beschrijving van de sociale
werkelijkheid

Question 7

wat na de observatie

Answer 7

• Vastleggen op band of op papier: veldnotities
• Uitwerken met eerste indrukken in de vorm van
persoonlijk dagboek
• Uitwerken eerste inhoudelijke indrukken
• Analyse en vastleggen van structuren

Question 8

interviews

Answer 8

• Voorbereiden
• Uitvoeren
• Vastleggen en voorbereiden voor analyse

Question 9

3 soorten structurering van interview

Answer 9

• Drie soorten structurering:
– gestandaardiseerd: kwantitatief
– semi-gestructureerd: kwalitatief
– open interview: kwalitatief
• Keuze hangt af van situatie: van te voren inhoud vragen,
formulering vragen, volgorde vragen en antwoordkeuze

Question 10

soorten interview

Answer 10

• Topic interview: één bepaald onderwerp
• Life history: levensverhaal
• Elite interview: hooggeplaatste persoon, expert
• Focusgroep: met een groep respondenten
– Interviewer: tijdens interview beslissingen:
– Vragen die gesteld worden, formuleringen, volgorde en
antwoorden

Question 11

2 belangrijke items bij interviews

Answer 11

• Interviewer: vragen aanpassen aan referentiekader
ondervraagde
• Interactie tussen interviewer en ondervraagde moet goed
verlopen. Onderzoeker dient flexibel te zijn!
– Instrument hierbij is dan de
topiclijst/conversatiehandleiding of ook wel aide
memoire

Question 12

topiclijst

Answer 12

• Een topiclijst die wordt ingezet in een kwalitatief
onderzoek is altijd iteratief en ontwikkelt zich
gaandeweg het onderzoek.
• Is dus dynamisch!

Question 13

doorvraag technieken

Answer 13

• Vragen herhalen
• Samenvatten
• Ongericht expliciet doorvragen
• Gericht expliciet doorvragen
• Non-directieve doorvraagtechnieken
• Spiegelen/papegaaien
• Functionele stilte
• Non-verbaal luistergedrag
• Knikken en hummen

Question 14

na het interview

Answer 14

• Opname goed opslaan
• Verslag maken van je eigen indrukken, je eigen rol
en interacties van jou met de situatie
• Eerste inhoudelijke indrukken en vragen
vastleggen
• Interview uitwerken: transcript

Question 15

verwerking gegevens: opbrengsten

Answer 15

• Veldnotities
• Digitale opnamemateriaal
• Uitgetypte versies van opnamemateriaal of directe 
weergave op beeldscherm
• Videobanden
• Transcripties van die banden
• Foto’s
• Tekeningen

Question 16

documenten: het ruwe materiaal

Answer 16

Voorbereiden
• Uitvoeren/verzamelen
• Gereedmaken voor analyse

Question 17

ruwe data

Answer 17

• Analyse moet plaats vinden om van een ordening te
verkrijgen
• Ruwe data en de notities hierbij gemaakt (deze bronnen
vullen elkaar aan) worden verwerkt door middel van
TRANSCRIPTIE

Question 18

functie van de literatuur NU

Answer 18

– Plaats onderzoek in een (multidisciplinair) kader;
– Bakent het onderwerp van studie af;
– Maakt aansluiting bij actuele ideeën en discussies;
– Belicht facetten waar onderzoeker niet aan denkt;
– Reikt begrippen aan;
– Maakt vooroordelen helder;
– Geeft een stand van kennis aan;
– Geeft analyse richting.

Question 19

gebruik van literatuur in onderzoek

Answer 19

• Tijdens het veldwerk / dataverzameling en het vaststellen
daarvan: tussen haakjes plaatsen van de kennis uit de
literatuur; bracketing
• Als sensitizing concepts: attenderende, gevoelmakende,
richtinggevende begrippen: hiermee kijkt je naar het veld
en geef je analyse richting
• Bij de resultaten als middel om te vergelijken

Question 20

onderzoekspopulatie

Answer 20

‘Het gaat niet om de grootte van de steekproef maar om

de mogelijkheid om data saturatie te verkrijgen’

Question 21

selecteren van participanten

Answer 21

• Bij kwantitatief onderzoek: random sampling om
representativiteit te bereiken om te kunnen generaliseren
• Bij kwalitatief onderzoek moet generaliseerbaarheid
verkregen worden door antwoorden te geven op
theoretische vragen;
– Kwalitatieve onderzoekers werken maar met een case
of doen interviews bij een kleine groep: random
sampling geeft kans op verkeerde selectie!

Question 22

van doel naar onderzoekspopulatie

Answer 22

• Centrale onderzoekpopulatie heeft aantal kenmerken: de
onderzoeksvraag bakent deze af.
• Maak een kader en selecteer de te onderzoeken groep
individuen: onderzoekseenheden

Question 23

steekproef

Answer 23

• Indien wel een steekproef nodig is: doelgerichte
eenheden selecteren uit de grotere doelpopulatie op
basis van bepaalde kenmerken: doelgerichte steekproef /
purposive sampling (geen statistische representatie)
– Uniek geval
– Kritisch geval
– Extreem geval
– Convenience sample
– Sneeuwbal sample

Question 24

steekproefsoorten

Answer 24

• Geen selectie: opdrachtgever bepaalt bv of domein is veel te klein: 
comprehensive sampling
• Typische case: de meest normale
• Heterogeniteit/maximale variatie
• Homogeniteit: zoveel mogelijk gelijk
• Kritische case: cruciale rol in proces
• Bevestigende of ontkennende case
• Sneeuwbal sampling
• Extreme of afwijkende case

Question 25

In grande theorie: theoretische selectie

Answer 25

• Steekproeftrekking is onderdeel van de dataverzameling
en analyse: iteratief proces
• Eerst open en onbevangen en later steeds selectiever
• Zoektocht bv naar negatieve/afwijkende case:
respondent selectie neemt toe gedurende het onderzoek

Question 26

theoretical sampling

Answer 26

• Theoretical sampling: doelgerichte selectie en
steekproeftrekking
– Selectie van eenheden op basis van hun bijdrage aan
onderzoek
• Cyclisch proces op basis van uitkomsten data analyse
• Vaak op zoek naar negatieve cases: zoektocht naar
aanvullende verklaringen ter exploratie en verificatie

Question 27

uitdaging in de analyse

Answer 27

• Er zijn geen gouden regels om te analyseren. Bij het
beschrijven van de kwaliteitseisen maak je duidelijk hoe
je de kwaliteit waarborgt
• Enorme hoeveelheid werk. Transcriberen (1 uur interview
= 8 uur uittypen)
• De uitdaging om beknopt weer te geven MET behoud van de waarde en bedoeling van de data

Question 28

Essentieel in data analyse in kwalitatief onderzoek

Answer 28

Afwisseling dataverzameling en data analyse
• Cyclisch proces
• Iteratief proces (hermeneutisch)
Draagt bij aan exploratieve vermogen van
onderzoek

Question 29

uitgangspunt

Answer 29

• Constante vergelijking (CCA): vorming en afbakening
categorieën, toekenning fragmenten aan categorieën,
samenvatting inhoudelijke categorie en het vinden van
negatief bewijs
• Theoretische selectie en CCA: inhoudelijke variatie van
een verschijnsel beschrijven: in welke situaties doen
zich varianten voor?