Klimaat en energie

Question 1

Broeikaseffect

Answer 1

Het broeikaseffect is het proces waarbij warmtestraling van een planetair oppervlak geabsorbeerd wordt door atmosferische broeikasgassen en vervolgens uitgezonden wordt in alle richtingen. Doordat een deel wordt teruggezonden naar het aardoppervlak, neemt de oppervlaktetemperatuur toe.

Question 2

Natuurlijk broeikaseffect

Answer 2

Al sinds lang voor de mens bestond.

Question 3

Antropogeen broeikaseffect

Answer 3

Bovenop het natuurlijk broeikaseffect is sinds de industriële revolutie door mensen veroorzaakt broeikaseffect erbij gekomen (antropogeen).

Question 4

Broeikasgassen

Answer 4

Zoals kooldioxide. Gassen die broeikaseffect veroorzaken.

Question 5

Radiative forcing

Answer 5

In de klimaatwetenschappen gebruikt men de term stralingsforcering om het verschil uit te drukken tussen de invallende energie van de zon, en de energie van de straling die door de Aarde uitgezonden wordt naar de ruimte. De uitgezonden straling heeft twee componenten: gereflecteerde straling en warmtestraling. Het heeft dus betrekking op de mate waarin de diverse stoffen de balans tussen inkomende zonnestraling en uitgaande warmtestraling (‘radiation’) beïnvloeden en zo de temperatuur op aarde ‘omhoog duwen’.

Question 6

Causale relatie

Answer 6

oorzaak-gevolgrelatie. -> broeikasgassen veroorzaken de temperatuurstijging

Question 7

Albedo

Answer 7

Het spiegelend vermogen van de ijskappen op de aarde. Daardoor wordt niet al het zonlicht dat op de aarde valt ook echt opgenomen. Hoe hoger het albedo, hoe minder zonne-energie er wordt opgenomen.

Question 8

Niet-lineaire processen

Answer 8

De vele soorten terugkoppeling veroorzaken dat de atmosfeer op onverwachte manieren kan reageren op een stijging van de temperatuur, is dus een niet-lineair proces.

Question 9

Lineair proces

Answer 9

Wanneer je een grafiek kunt tekenen waarbij een rechte lijn getrokken kan worden.

Question 10

Systeemgrens

Answer 10

Lijn in de grafiek vertoont een scherpe knak, een trendbreuk, en gaat horizontaal verder.

Question 11

Biosfeer

Answer 11

Atmosfeer, de continenten nen de oceanen inclusief de natuur en de mensenwereld. = complex systeem met emergente eigenschappen.

Question 12

Emergente eigenschappen

Answer 12

Eigenschappen die niet zijn af te leiden uit die van de samenstellende delen, waardoor het systeem gedrag vertoont dat moeilijk of niet voorspelbaar is.

Question 13

Chaotisch gedrag

Answer 13

Wanneer in een complex systeem bepaalde systeemgrenzen overschreden worden, de gebeurtenissen zijn volstrekt onvoorspelbaar.

Question 14

Kantelpunten

Answer 14

Doen het totale systeem omklappen naar een nieuwe toestand die sterk van de oude verschilt.

Question 15

Saffir-Simpson

Answer 15

Schaal voor de kracht van orkanen (1 t/m 5).

Question 16

El Niño

Answer 16

Het patroon van wind- en zeestromingen verandert boven en in de Stille Oceaan, eens in de 3 tot 7 jaar. Dat heeft invloed op het weer in grote delen van de wereld. Wordt op zichzelf niet veroorzaakt door het broeikaseffect: het verschijnsel bestaat al lang. Het lijkt alsof het broeikaseffect het wel verergert. Ze volgen elkaar sneller op en de omvang en gevolgen zijn groter dan voorheen.

Question 17

Golfstroom

Answer 17

De stroom in de Atlantische Oceaan.

Question 18

Thermohaline circulatie

Answer 18

De thermohaliene circulatie (THC) is het wereldwijde systeem van de zeestromen. Omdat het fenomeen het eerst werd waargenomen in de Atlantische Oceaan, wordt dit de Noord-Atlantische Diepwaterpomp genoemd, ook het gehele systeem. Het wordt wel aangeduid als de transportband van de oceaan.[1] Het bekendste deel van de thermohaliene circulatie is de Golfstroom.

Question 19

CO2-voetafdruk

Answer 19

De ‘carbon footprint’. De omvang ervan wordt bepaald door de hoeveelheid opppervlakte die nodig is om de uitstoor van CO2 op te vangen in bossen, moerassen, steppen, enz. Met name jonge bossen spelen hierin een belangrijke rol; oude bossen leggen niet of nauwelijks extra CO2 vast.

Question 20

UNHCR

Answer 20

VN vluchtelingenorganisatie.

Question 21

Ontheemden

Answer 21

Een ontheemde is een persoon die binnen de eigen landsgrenzen op de vlucht is.

Question 22

Intern ontheemden

Answer 22

internally displaced persons, IDP’s. Verblijvend in eigen land maar uit hun woonplaats verdreven.

Question 23

Klimaatvluchtelingen

Answer 23

Klimaatvluchtelingen zijn mensen die uit hun woonplaats of land vluchten omdat zij getroffen zijn door de gevolgen van klimaatverandering, veroorzaakt door de menselijke opwarming van de aarde.

Question 24

Voorzorgbeginsel

Answer 24

Gevolgen zijn niet zeker, maar de potentiële schade is gigantisch, vele malen hoger dan die van alle eerdere rampen en oorlogen in de geschiedenis van de mensheid. Die gevolgen worden niet afgewacht.

Question 25

Nulenergiegebouwen

Answer 25

Gebouwen waar gemiddeld door het jaar heen geen energie meer naartoe hoeft, of die zelfs netto-energie leveren aan het elektriciteitsnet.

Question 26

Duurzame energie

Answer 26

Maken bijna allemaal direct of indirect gebruik van zonne-energie. -> ook wind- en waterstromen. Je hebt ook die niet komen van zonnestraling, zoals aardwarmte. Elk van de energiebronnen heeft zo zijn voor- en nadelen.

Question 27

Economische winbaarheid

Answer 27

Olie, gas, steenkool en ertsen zijn economisch winbaar wanneer ze winst opleveren, dus als de verdiensten minstens opwegen tegen de winningskosten. Het neemt toe door technische verbeteringen in het winningsproces.

Question 28

Peak oil

Answer 28

Het moment waarop de totale winbare wereldvoorraad aardolie zijn hoogste punt bereikt en daarna gaat afnemen: de hubbertpiek. Hoe snel daarna de resterende voorraad opraakt, is niet bekend.

Question 29

Fracking

Answer 29

Het ondergronds verbrijzelen van gesteente om daaruit olie of gas te winnen. Fracking veroorzaakt vervuiling van de bodem en het grondwater en bovendien aardbevingen, vooral in de VS, waar het super veel wordt toegepast.

Question 30

Teerzand

Answer 30

Bevat olie en gas. In de afgegraven gebieden is de natuur geheel verdwenen, ze zien eruit als een soort maanlandschap.

Question 31

Externaliteiten

Answer 31

Een externaliteit, extern effect of externe kosten zijn niet gecompenseerde, door derden gemaakte kosten of geleden schade als gevolg van een economische activiteit. Dit kan optreden als personen, bedrijven of overheden geen rekening houden met de effecten op de welvaart van betreffende individuen.

Question 32

Biobrandstof

Answer 32

Gewassen die als bron voor brandstof worden gebruikt: suikerriet, lijnzaad, mais, etc.

Question 33

Eerste generatie biobrandstoffen

Answer 33

Nadeel was dat de voedselprijzen toenamen.

Question 34

Kernsplijting

Answer 34

Kernsplijting is in de natuurkunde een proces waarbij een zware onstabiele atoomkern zich deelt of splijt in twee of meer lichtere kernen, waarbij aanzienlijke hoeveelheden energie vrijkomen. Dit principe wordt bijvoorbeeld toegepast om energie op te wekken in een kerncentrale, en in kernwapens.

Question 35

Tsjernobyl

Answer 35

Een groot nucleair ongeluk (niet de eerste).

Question 36

Fukushima Dalichi

Answer 36

Een kerncentrale overspoelde volledig door een vloedgolf. -> explosies en branden in reactorgebouwen.

Question 37

SAFSTOR

Answer 37

‘veilige insluiting’. Een toestand waarin de centrale voor een periode van ca. 50 jaar wordt ingesloten en bewaakt. Ze wachten dus op ontmanteling.

Question 38

Radioactief afval

Answer 38

Het Internationaal Atoomenergieagentschap definieert radioactief afval, nucleair afval of kernafval als afval dat radioactieve isotopen bevat of daarmee gecontamineerd is en waarvoor geen praktische toepassingen bekend zijn. In de praktijk stellen overheden vast wanneer afval voor de wet geldt als radioactief afval, met bijbehorend beleid voor de verwerking hiervan. Afhankelijk van de mate van radioactiviteit is dit afval gevaarlijk voor de volksgezondheid en het milieu als het in het milieu terecht komt, gedurende korte of langere tijd (tot wel honderdduizenden jaren), afhankelijk van de halveringstijd.

Question 39

Kernfusie

Answer 39

Dit is het proces waar de zon ook zijn energie uit haalt. Nergens in de wereld zijn fusiereactoren die energie opleveren en dat zal nog wel even duren.

Question 40

Plasma

Answer 40

Wordt binnen een kernfusiecentrale gecreëerd, het is een gas waarin de druk en de temperatuur zo hoog oplopen dat waterstofkernen versmelten tot helium.

Question 41

Waterstofeconomie

Answer 41

Een waterstofeconomie is een mogelijk toekomstige economie waarbij waterstofgas de belangrijkste energiedrager is. Dit in tegenstelling tot de huidige economie waar fossiele brandstoffen de belangrijkste energiedragers zijn. Waterstof is drager van energie, géén energiebron: het moet geproduceerd worden met bijvoorbeeld elektriciteit. Waterstof kan ingezet worden als een klimaatneutrale brandstof, in het bijzonder om warmte te genereren, maar ook om voertuigen aan te drijven.

Question 42

Consuminderen

Answer 42

De gedragsaanpassing die leidt tot minder consumeren.

Question 43

Gedragsverandering

Answer 43

Moeilijk bij grote groepen mensen, maar het lijkt wel te kunnen.

Question 44

COP

Answer 44

Conferentie van de Partijen (Conference of The Parties) is de algemene, besluitvormende vergadering van alle partijen van een internationale conventie.

Question 45

Kyoto-protocol

Answer 45

COP 3 vond plaats in Japan, Kyoto. Daar werd het eerste internationale verdrag over klimaatverandering aangenomen: het Kyoto-protocol. De ondertekenaars van dat verdag zegden toe, hun emissie van kooldioxide, methaan en vier andere broeikasgassen in het jaar 2010 te zullen hebben teruggebracht met 5,2% ten opzichte van de emissie in 1990. De betekenis bleef beperkt, omdat niet alle landen bereid waren het protocol te ratificeren, zoals Australië en de VS.

Question 46

Akkoord van Kopenhagen (2009)

Answer 46

• Tempstijging tot 2 graden Celcius boven pre-industriële niveaus beperken.
• Er moet een klimaatfonds worden opgericht, zodat ontwikkelingslanden de uitstoot kunnen verminderen en de gevolgen kunnen opvangen.
• Er werden geen nieuwe emmissiereducties aan de naties opgelegd, dus na Kyoto kwam er geen enkel meetbaar resultaat uit de conferentie.

Question 47

Intergovernmental Panel on Climate
Change

Answer 47

IPCC is een organisatie van de Verenigde Naties om de risico’s van klimaatverandering te evalueren. Het panel bestaat uit honderden experts uit de hele wereld, van universiteiten, onderzoekscentra, ondernemingen, milieuorganisaties en andere organisaties. Het IPCC doet zelf geen onderzoek, maar evalueert onderzoek dat is gepubliceerd in aan collegiale toetsing onderworpen wetenschappelijke tijdschriften.

Question 48

Akkoord van Parijs

Answer 48

Mitigatie, Aanpassing, Financiering -> zie kennisclips voor meer info

Question 49

Handhavingsmechanisme

Answer 49

Manier om ervoor te zorgen dat landen hun beloften nakwamen. Bij het Parijsakkoord was het alleen bindend, niet afdwingbaar, dat maakt het moeilijker de doelen ook echt te bereiken.

Question 50

20-20-20

Answer 50

In 2007 kwamen de EU-lidstaten ambitieuzere verplichtingen overeen, geformuleerd in de zogenaamde 20-20-20-doelen, te realiseren in 2020:
- vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met ten minste 20%, misschien zelfs 30% t.o.v. 1990.
- verbruik van minstens 20% energie uit duurzame bronnen
- verhoging van de energie-efficiëntie met minstens 20%.

Question 51

Energy Roadmap 2050

Answer 51

De missie van het Roadmap 2050-project is om een praktische, onafhankelijke en objectieve analyse te bieden van manieren om een koolstofarme economie in Europa te bereiken, in overeenstemming met de energiezekerheid, milieu- en economische doelstellingen van de Europese Unie. Het Roadmap 2050-project is een initiatief van de European Climate Foundation (ECF).

Question 52

Green Deal

Answer 52

Een ingrijpend voorstel om het doel voor het jaar 2050 aan te scherpen tot 100%, met 50 tot 55% reductie als tussendoel voor 2030.

Question 53

Klimaatneutraal

Answer 53

Klimaatneutraal of CO₂-neutraal zijn termen die aangeven dat een proces niet bijdraagt aan klimaatverandering. Dus stoot net zo veel uit als dat het opneemt, of minder dan dat het opneemt.

Question 54

Europese Investeringsbank

Answer 54

De Europese Investeringsbank (EIB) is de financiële instelling van de Europese Unie. Als “bank” en “orgaan” van de Europese Unie levert de EIB een bijdrage aan de realisatie van de doelstellingen van de Unie door projecten te financieren die zijn gericht op de bevordering van Europese integratie, een evenwichtige ontwikkeling, economische en sociale samenhang en ontwikkeling van een economie die op kennis en vernieuwing is gebaseerd.

Question 55

Emissierechten

Answer 55

Systeem: EU Emission Trading System (EU ETS), dwingt industriële en handelssectoren die een grote hoeveelheid broeikasgassen produceren om voor deze uitstoot te betalen.

Question 56

EU Allowences

Answer 56

EUA’s / EU-emissierechten

Question 57

Cap and trade

Answer 57

EU ETS is een cap and trade-systeem. De redenering erachter is dat de totale hoeveelehid EUA’s in de loop van de jaren geleidelijk zou afnemen: de ‘cap’. De ‘trade’, de handel in deze rechten, die steeds schaarser zouden worden gemaakt, zou op den duur steeds winstgevender worden.

Question 58

New Entrants Reserve

Answer 58

NER. Gericht op de financiering van de inzet van innovatieve technologieën voor hernieuwbare energie en koolstofafvang en -opslag.

Question 59

Market Stability Reserve

Answer 59

Vanaf 2019 worden overtollige EUA’s dynamisch toegewezen aan deze reserve, invlusief de backload van 900 miljoen. Door dit flexibele mechanisme kan de EU onmiddelijk ingrijpen als de economische ontwikkeling dat nodig maakt, door flinke hoeveelheden EUA’s uit de markt te halen of ze juist toe te voegen.

Question 60

LCOE

Answer 60

Maat voor vergelijking van kosten, afkorting van Levelized Cost of Energy, NL: genivelleerde energiekosten is de netto contante waarde van de eenheidskosten van elektriciteit gedurende de levensduur van een product.