Jarðefnaorka - Silja G. Flashcards
Flokkar jarðefnaorku
Kol (jarðefni á föstu formi), jarðolía (jarðefni á fljótandi formi), jarðgas (verður til við myndun olíu og kola)
Er jarðorka endurnýtanleg?
Hún er óendurnýtanleg og í takmörkuðu upplagi.
Hver er uppruni kola?
Jörðin var full af trjám og plöntum sem dóu í mýrum og á löngum tíma enduðu plöntuleifarnar á hasbotninum og jörð kom ofan á.
Jarðhiti og þrýstingur fjarlægja vetni, súrefni og nitur úr plöntunum og þá situr kolefni eftir sem er megin uppistaðin í kolum
Hver er uppruni olíu?
Jarðolía myndast úr leifum rotnaðra plantna, lífvera og bakteríu sem lifðu áður í vötnum. Lífverurnar deyja og falla til botnsins og blandast við jarðlögin. Þrýstingur og hiti frá jarlögunum valda því að kolefnissamböndin í leifunum breytast í olíu og jarðgas
Hver er uppruni jarðgass?
Það myndast þegar lög af niðurbrotsefnum úr plöntum og dýrum verða fyrir miklum þrýstingi og hita undir yfirborði jarðar í milljónir ára.
Þegar jarðgas finnst við olíu hefur það safnast fyrir ofan olíuna.
Þegar jarðgas finnst vil kol hefur það safnast í stærri holrými eða er bundið í kolunum. Gas er talið hreinna eldsneyti en olía og kol
Hvernig breytist olía og kol í raforku?
Olíg og kol eru brennd. Hiti notaður til að breyta vatni í gufu. Gufan snýr túrbínu sem tengist rafalli sem býr til rafmagnið
Hvernig breytist jarðgas í raforku?
Gasið er hitað og það snýr túrbínu sem er tengd við rafal sem býr til rafmagn. Jarðgas hefur lítið af skaðlegum aukaefnum sem berast út í andrúmsloftið
Er jarðefnaeldsneyti lífrænt?
Þau eru lífræn en hafa samt mjög skaðleg aukaefni á jörðina. Þau menga og stafa að auknum gróðurhúsaáhrifum
Er jarðefnaeldsneyti sjálfbært?
Þau eru ekki sjálfbær þar sem hún skerðir möguleika komandi kynslóða
Um jarðolíu
Fyrsta olíuholan var boruð 1859 af Edwin Drake. Það tekur olíu milljón ár að verða til og engin leið til að endurnýta hana. Olía getur lent í hafinu sem veldur mikilli hættu fyrir dýr
Hvernig verður jarðolía að orkugjafa
Hún fer í olíuhreinsunarstöð þar sem hún skiptist í bendín, dísilolíu o.fl. Fyrsta ferlið í hreinsuninni er að kljúfa hráolíuna (jarðolía) í nokkrar nytsamlegar afurður. Síðan verða afurðirnar betrumbættar.
Hreinsunin: Olían er yfirhituð og verður að gufu sem færist í tank þar sem gufan rís og kólnar. Þá breytist gufan aftur í vökvaform. Léttur vökvi þar minni vinnslu en þyngri vökvar sem gætu þurft að fara í fleiri hreinsunarferli
Hvaða aðferðir eru notaðar til að breyta olíu í rafmagn?
Hefðbundin gufa: olía brennd til að hita vatn sem verður að gufu sem framleiðir rafmangn
Brennslutúrbína: olía er brennd við þrýsting til að framleiða heitar útblásturstegundir sem snúa hverfli til að framleiða rafmagn
Samsett hringrásartækni: olía er brennd í brennsluhvolfi og notar upphitað útblásturshvolf til að framleiða rafmagn. Eftir að útblástursloftið hefur verið endurheimt hitar það vatn í gufukatli og myndar gufu til að knýja aðra túrbínu°
Umhverfisvænar venjur í raforkuverum
1: Sum kolaorkuver fanga koltvísýringinn og þjappa honum saman og senda hann djúpt neðanjarðar þar sem hann verður til frambúðar
2: hitinn sem túrbínan notar ekki er notaður til að framleiða meira rafmagn
Í hvað eru jarðefnaeldsneyti notuð?
Kol: til að hita upp vatn og framleiða rafmagn
Olía: til að knýja farartæki og framleiða rafmagn
Jarðgas: er í gaskútum og notað til upphitunar
Hvaða lönd nota mest af jarðefnaeldsneytum?
- Kína
- Bandaríkin
- Indland
- Rússland
- Japan
Bandaríkin nota samt mest á hvern íbúa
Hvert er hlutfall jarðefnaorku á heimsvísu og er hún notuð á Íslandi?
84%
Já, stefnan er að hætta að nota hana fyrir árið 2050
Orkugjafar á Íslandi eru 82% innlend orka og 18% innflutt jarðefnaeldsneyti
Hver er kostnaður jarðefnaorku?
Mikill kostnaður við byggingu raforkuvera. Ekki dýrt að halda því gangandi
Er olían að klárast?
Hún endist líklega út næstu 80 árin
Kostir jarðefnaorku?
Aðgengileg og frekar ódýr
Gallar jarðefnaorku?
Mjög óumhverfisvæn, ein helsta ástæða fyrir hlýnun jarðar. Hún er ekki óendanleg og ekki sjálfbær
