Ithreacha Flashcards
Cad é ithreacha?
Sraith thanaí d’ábhair ar dromchla an domhain
Na 5 príomhchuid in ithir?
- Ábhar mianrach
- Aer
- Orgánaigh bheo
- Uisce
- Húmas
Mínigh abháir mianrach?
Na mianraí atá le fáil san ithir. Tagann siad ó carraigeacha briste síos m.sh aolchloch
Déan cur síos ar an aer san ithir?
Bíonn sé ar fáil idir mionpíosaí mianrach. Tá ocsaigin agus nitrigin sa aer, riachtanach chun fás plandaí
Cad a dhéanann uisce i gcomhair ithir?
Cabhraíonn sé mionpíosaí ithreach a ghreamú le chéile. Bíonn mianraí sa uisce
Cad é orgánaigh bheo sa ithir?
Ainmhithe, cosúil le péist talún, sa ithir. Cabhraíonn na micrórgánaigh plandaí marbh a athrú go húmas
Cad é húmas + cad a dhéanann sé?
Abhair organach dorcha san ithir. Déanta as thaisí ainmhí agus plandaí marbh. Déanann sé an ithir torthúil
Na factóirí chun ithir a déanamh?
Aeráid, ábhar neamhscagach, fásra, orgánaigh bheo, an tírdhíreach, am
Cén tionchar a bhfuil ag aeráid ar an déanamh de ithir?
Bíonn tionchar ag teocht agus titim bháistí ar an ráta síonchaiteamh
Cén tionchar a bhfuil ag ábhar neamhscagtha ar an déanamh de ithir?
Tá tionchar ag an gcineáil carraige ar chruthú an ithir. Má ta an carraig + neamhscagadh, tógann sé níos faide ithir a dhéanamh
Cén tionchar a bhfuil ag fasra ar an déanamh de ithir?
Nuair a fhaigeann fásra bás, bristear síos é ag déanamh húmas
Cén tionchar a bhfuil ag orgánaigh bheo ar an déanamh de ithir?
Cabhraíonn miocrorgánaigh le briseadh síos phlandaí agus ainmhithe marbh chun húmas a chruthú
Cén tionchar a bhfuil ag tírdhíreach ar an déanamh de ithir?
Talamh ard = Níos fuaire/fliche, chruthaíonn sé ithir fluich. Ní bhíonn mórán plandaí agus ní bhíonn a lán húmas
Cén tionchar a bhfuil ag am ar an déanamh de ithir?
Tógann sé suas go 400 bliain chun 1cm a chruthú
Céard atá in ithir?
Tá ithir le fáil i sraitheanna. Glaotar leaslínte ar na sraitheanna seo. Bíonn 3 leaslínte
Déan cur síos ar leaslíne O?
Dromchla na hithreacha. Tá easair (waste) plandaí ann. Déantar húmas sa chiseal seo
Déan cur síos ar leaslíne A?
An bharrithir. Fhaigtear an méid is mó húmas anseo. An méid is mó órgánaigh beo anseo
Déan cur síos ar Leaslíne B?
An fho-ithir. Níos eadroime i dath mar tá níos lú húmas. Píosaí déanta as mháthaircharraig
Déan cur síos ar Leaslíne C?
Ciseal is ísle, nó an mhathaircharraig. Déanta as caithníní carraige
An tionchar atá ag ithir ar an bhfásra?
Má tá an ithir uisce a choimead, bíonn réimse leathan d’fhásra. Má tá ithir aigéadach, bheadh réimse beag d’plandaí
Cá dtagann húmas ó?
Bhruscar plandaí. Má ta a lán dhuillsilteacha bíonn níos mó húmas agus bíonn ithir thorthúil
Déan cur síos ar ithir mac acmhainn?
Tá ithir an-tabhachtaí, Togann sé de-ocsáid carbóin steach ón atmaisféar. Cabhraíonn sé glanadh uisce.
Cén saghas acmhainn é ithir?
Neamh-inathnuaite, úsáidtear é níos tapúla ná atá sé á dhéanamh
An toradh de damaiste a dhéanamh go dtí an ithir?
Creimeadh ithir, fairsingiú fasaigh, truailliú ithir agus cailiúnt torthúlacht ithir
Cén fáth gur tharlaíonn creimeadh ithir?
Róbarraíocht (overcropping) agus róinnilt (overgrazing)
4 modhanna eagsúla chun ithir a chaomhnú?
- Leasúcháin Orgánaigh
- Rothlú barraí a chleachtadh
- Ainmhí nua a thógaint isteach
- Treabadh comhrianach (contour ploughing)
Déan cur síos ar láisteadh (leeching)?
In áit le a lán báisteach, gluaiseann an uisce trí an ithir ag tógaint húmas/miaraí leo. Bíonn an ithir fágtha neamhthorthúil
Na 4 príomh ithreacha in Éireann?
- Ithir Dhonn
- Ithir Mhóinteach
- Ithir Phodsail
- Gléírigh
Déan cur síos ar ithir dhonn?
An ithir is coitiana in Éireann.
Le fáil in áit a bhí clúdaithe le oighearsuth.
Ithir torthúil.
Úsáidithe chun barraí a fhás agus le haghaidh fás féar.
Crainn dhuillsilteacha a bhí ann, a lán húmas dhéanta ann.
Déan cur síos ar ithir phodsail?
Le fáil in aít fluich + fuar. Clúdaithe le foraoise bhuaircíneach (conferious).
Níl sé an-torthúil.
Tarlaíonn a lán láisteadh.
Ar fáil ar thalmh ard m.sh Corciagh.
