Hoorcollege 2: Debat tussen rationalisten en empiristen in de moderne tijd

Question 1

Wie kwam met de nieuwe methode die uitgroeit tot de wetenschappelijke methode?

Answer 1

Francis Bacon.

Question 2

Wat stelt de nieuwe methode van Bacon?

Answer 2

We moeten onze vooroordelen laten varen en de empirische methode gebruiken, waarbij inductie een belangrijk middel is.

Question 3

Wat zijn de vooroordelen van Bacon?

Answer 3

Manieren van denken die zorgen dat we verkeerde conclusies trekken; idols/false conceptions.

Question 4

Wat zijn de Idols of the tribe?

Answer 4

Vooroordelen die we als mens hebben; typische menselijke denkfouten.

Question 5

Wat zijn de Idols of the cave?

Answer 5

Vooroordelen die we hebben omdat we tot een bepaalde (culturele) groep horen.

Question 6

Wat zijn de Idols of the marketplace?

Answer 6

Vooroordelen die we hebben omdat we erover kunnen praten; woorden die nergens naar verwijzen.

Question 7

Wat zijn de Idols of the theatre?

Answer 7

Vooroordelen die we hebben omdat autoriteiten zeggen dat ze kloppen; oude filosofische scholen.

Question 8

Wat is de inductie van Bacon?

Answer 8

Een mix van waarneming en verstand (rationalistisch element).

Question 9

Wie was Descartes?

Answer 9

Een rationalist die niet geloofde in de ideeënwereld en anamnèsis.

Question 10

Wat is de methode van twijfel van Descartes?

Answer 10

Alles betwijfelen om te kijken naar wat je zeker wist.

Question 11

Wat is de slogan van Michel de Montaigne?

Answer 11

‘Que sais-je’ wat betekent ‘wat weet ik’.

Question 12

Wat is de eerste methode van Descartes?

Answer 12

De methode van radicale twijfel:
1. Leraren zijn onbetrouwbaar
2. Zintuigen zijn onbetrouwbaar; misschien droom je wel
3. Een malin genie (boze demon) houdt je wellicht voor de gek (the matrix)
Maar: ‘ik denk, dus ik ben’ (cogito ergo sum), is zelfs in het geval van 3 waar  dat ziet hij in met zijn verstand.
Dus  rationeel/rationalistisch fundament voor kennissysteem!

Question 13

Wat is de tweede methode van Descartes?

Answer 13

De methode van helder en duidelijk inzicht:
- Alles wat ik helder en duidelijk inzie is het waar!
- Dit helpt Descartes om van de malin genie af te komen & ook kennis over de fysische wereld te kunnen verwerven.
- Descartes ziet helder en duidelijk in dat God moet bestaan: Hij ziet ook helder en duidelijk in dat God goed is (zo komt Descartes dus van de kwade demon af):
- En dus – omdat God hem daarin niet zou bedriegen – bestaat ook de fysische wereld.

Question 14

Wat zijn de drie soorten ideeën volgens Descartes?

Answer 14

Ingeboren ideeën = driehoek, god (als volmaakt wezen) , verworven ideeën = (door ervaring, maar dus niet betrouwbaar), en verzonnen ideeën = combineren van bestaande ideeën

Question 15

Wat is het empiristisch principe van John Locke?

Answer 15

Het verwerven van kennis door ervaring: waarneming en reflectie.

Question 16

Wat zijn enkelvoudige ideeën?

Answer 16

Ideeën die je niet meer kan splitsen en geen onderdelen hebben / zoet/rood. (Locke)

Question 17

Wat zijn complexe ideeën?

Answer 17

Dingen die uit meerdere ideeën bestaan: stad (Locke)

Question 18

Wat is het probleem van substantie voor empiristen?

Answer 18

De fysische substantie zelf zie je niet, alleen de eigenschappen die die draagt. Het idee van substantie kun je dus niet ervaren/waarnemen; Locke zegt dat hij dat wel heeft en gaat daarmee in tegen zijn eigen empiristische principe

Question 19

Wat zijn primaire kwaliteiten?

Answer 19

Eigenschappen van de dingen zelf, onafhankelijk van de waarnemer. (hoogte/kleur)

Question 20

Wat zijn secundaire kwaliteiten?

Answer 20

Eigenschappen die bestaan bij de gratie van een waarnemer. (warm/koud)

Question 21

George Berkeley

Answer 21

Britse empirist, laat zijn eigenschappen van de fysische wereld afhangen van de geest; esse est percipi = zijn is waargenomen worden. Dit geldt ook voor primaire eigenschappen.

Question 22

Godsbewijs volgens Berkeley

Answer 22

eigenschappen fysische wereld hangen af van de waarnemer, maar als je je ogen dicht doet verdwijnt de wereld niet ineens, dus er moet een algemene waarnemer zijn –> dat is God!

Question 23

Wat is de redeneringsfout van Berkeley?

Answer 23

Als je primaire eigenschappen accepteert, klopt zijn Godsbewijs niet. Het empirisme van Berkeley werkt dus niet.

Question 24

Wat is het copy principle van David Hume?

Answer 24

Je doet impressies op die resulteren in ideeën in de geest. Idee is wel wat vager dan de impressie.

Question 25

Wat is het probleem bij Hume?

Answer 25

Redeneren over de wereld (matters of fact) doen we volgens het idee van ‘oorzakelijkheid’. Volgens Hume kunnen we geen kennis hebben over oorzakelijkheid.

Question 26

Wat zijn de drie eisen van Humes analyse van oorzakelijkheid?

Answer 26

Hij laat zien dat we uiteindelijk geen kennis kunnen hebben van oorzakelijke verbanden.
1:Priority = juiste tijdsvolgorde, A komt voor B (kan je waarnemen)
2: Continguity = A en B vinden in tijd en ruimte bij elkaar plaats (kan je waarnemen)
Kun je allebei waarnemen en dus kennis over hebben.
3: Noodzakelijk verband = het kan niet anders dan dat als de ene bal tegen de andere bal aanbotst, deze dan gaat rollen (kan je niet zien)
Empirist kan dus geen kennis hebben over oorzakelijkheid en dus geen kennis hebben over de wereld, hieruit volgt scepticisme.

Question 27

Wat is constante conjunctie volgens Hume?

Answer 27

Constant gaan twee gebeurtenissen samen (waarneembaar), maar dit rechtvaardigt geen oorzakelijk verband. Is een vorm van inductief redeneren (kunt daaruit nooit zeker weten dat iets zo echt is).

Question 28

Wat concludeert Hume over oorzakelijkheid?

Answer 28

Oorzakelijk verband is een ongeldig begrip als empirist zijnde, wat leidt tot scepticisme. Het empirisme van Hume werkt niet.