Hoofdstuk 9: Sociale Rollen en Relaties

Question 1

Homo sociologicus

Answer 1

Door posities en rollen hebben de twee feiten van individu en maatschappij contact met elkaar

Question 2

Posititeveld

Answer 2

Het geheel van sociale posities waarmee regelmatig wordt samen gehandeld met meer of minder intensiteit

Question 3

Focuspositie

Answer 3

De positie die je op dat moment aanneemt

Question 4

Tegenposities

Answer 4

Al de andere posities die je op dat moment niet aanneemt

Question 5

Rollenspel

Answer 5

Het geheel van rollen dat de focuspositie in een Posititeveld te spelen heeft

Question 6

Positieset

Answer 6

De verzameling van posities die een individu regelmatig inneemt tijdens een bepaalde levensfase

Question 7

Toegeschreven positie (ascribed position)

Answer 7

Een positie die een individu zonder eigen inspanningen bekleedt door zekere biologische of biografische kenmerken

Question 8

Verworven positie (Achieved position)

Answer 8

Bekleed op grond van individuele inspanningen

Question 9

Rolhandelen

Answer 9

De verwachtingen vanuit een tegenpositie over het handelen van een positiebekleder

Question 10

Rolattributen

Answer 10

Verwachtingen over het uiterlijke en het ‘karakter’ van positiebekleders

Question 11

Verwachtingsverwachtingen

Answer 11

Men verwacht als positiebekleders bepaalde verwachtingen van de andere positiebekleders met wie men samenhandelt

Question 12

Moet verwachtingen (zie ook rechtsregels)

Answer 12

Hun naleving wordt formeel of juridisch gesanctioneerd bv: Geen overspel

Question 13

Plichtverwachtingen (zie ook zeden)

Answer 13

Relatief sterke informele sancties als sociale mijding of, in het positieve register, een grote sociale waardering Bv: (geen) liefde geven in een relatie

Question 14

Kan-verwachtingen (zie ook gebruiken)

Answer 14

Verwachtingen waaraan men optioneel kan voldoen: zie ze niet inlost, blijft rolconform handelen Bv: Geen bloemen geven in een relatie

Question 15

Excuusregelingen

Answer 15

Ingeburgerde ‘verklaringen’ die het momentaan niet inlossen van een verwachting op een sociaal aanvaardbare manier verontschuldigen

Question 16

Normatieve verwachtingen

Answer 16

Bij overtredingen geen leergebiedheid en wordt contrafactisch aan de verwachting vastgehouden

Question 17

Cognitieve verwachting

Answer 17

Wel de bereidheid om uit haar overtreding te leren en de verwachting bij te stellen

Question 18

Rolambivalentie

Answer 18

Het bestaan van tegenstrijdige normatieve verwachtingen binnen één enkele rol, horen bij één enkele sociale positie

Question 19

Rollenincongruentie

Answer 19

Het bestaan van tegenstrijdige (normatieve) verwachtingen die samenhangen met verschillende rollen

Question 20

Rollenconflict

Answer 20

Een relatief duurzame, niet gemakkelijk op te lossen situatie van rollenincongruentie die het betrokken individu ‘tussen twee vuren’ plaatst

Question 21

Interne rollenconflicten

Answer 21

De bekleder van één positie zich geconfronteerd ziet met onderling tegenstrijdige verwachtingen van de kant van twee of meer positiebekleders binnen één positieveld

Question 22

Externe rolconflicten

Answer 22

Voortvloeit uit de tegenstrijdige verwachtingen of rollen die horen bij twee of meer posities in twee of meer positievelden

Question 23

Role taking

Answer 23

Opnemen van een geïnstitutionaliseerde rol die hoort bij een positie

Question 24

Role making

Answer 24

Het actief definiëren en vormgeven van een rol door een individuele positiebekleder

Question 25

Alter-rol-opvattingen

Answer 25

Een individuele interpretatie van de algemene verwachtingen tegenover de andere (alter) met wie men samenhandelt

Question 26

Theaterbenadering of dramaturgisch perspectief

Answer 26

Het spelen van sociale rollen, de individuen doen alsof ze marionetten zijn

Question 27

Indrukkenbeheer of ‘impression managment’

Answer 27

Als rollenspelers gedragen ze zich eerder als zelfbewuste strategische actoren die geloofwaardige voorspellingen proberen te ensceneren door een gericht indrukkenbeheer of ‘impression managment’ Bv: een dokter die vertrouwelijk over komt

Question 28

De façade

Answer 28

Een gestandaardiseerd expressief instrumentarium dat door het individu zijn voorstelling gebruikt wordt

Question 29

De frontstage

Answer 29

De plaats van de voorstelling

Question 30

De backstage of het achterafgebied

Answer 30

Een voor het publiek afgesloten plaats, zoals het magazijn, de keuken in een restaurant, …

Question 31

Team

Answer 31

Verzameling van mensen die samenwerken bij het in scène zetten van een voorstelling

Question 32

Zelfpresentatie

Answer 32

Goffman ensceneren individuen in hun rollenspel altijd ook een beeld van zichzelf als een ‘personage’ met bepaalde moreel geladen eigenschappen

Question 33

Publiek geconstrueerde zelf

Answer 33

Het zelf als personage dat tijdens een voorstelling gestalte krijgt, is dus een dramatisch effect via allerlei wegen tot stand komt op basis van een gerepresenteerde scène, en de belangrijkste kwestie, de meest essentiële zorg waar het dit zelf betreft, de vraag of het al dan niet geloofwaardig bevonden zal worden

Question 34

Persoonsverwachtingen

Answer 34

Verwachtingen over iemands zelf of individualiteit

Question 35

Durkheimiaanse roltheorie:

Answer 35

ordt vertegenwoordigd door Dahrendorf in zijn boek “homo sociologicus”

=> vertrekpunt: posities en verbonden rollen zijn complementair (geen leerlingen zonder leraar en andersom)

=> in ieder segment krijgt de focuspositie te maken met andere verwachtingen.
=> éénzelfde persoon handelt in verschillende positievelden (leerkracht, ouder, voetballer,…)

Question 36

positieset bestaat uit:

Answer 36

1. Toegeschreven positie: ascription, positie die individu zonder inspanning bekleedt (dochter, geslacht,…)
2. Verworven positie: achievement, bekleed op grond van individuele inspanning (dokter, student,…)

Question 37

Binnen een sociale rol kunnen we 2 dimensies onderscheiden:

Answer 37

1) Rolhandelen: verwachtingen vanuit tegenpositie over het handelen van focuspositie

2) Rolattributen: verwachtingen over het uiterlijk en karakter van positiebekleder (in pak, netjes,…)

Question 38

Kritiek op Dahrendorf:

Answer 38

typologie is te eenzijdig en statisch (focust uitsluitend op sanctionering bij het al dan niet vervullen van rolverwachtingen)

Question 39

Twee soorten van rollenconflict

Answer 39

• Intern rollenconflict: tegenstrijdige rollen binnen één sociaal verband=> tegenstrijdige verwachtingen van 2 positiebekleders binnen eenzelfde positieveld (zie vb dokter)

-Extern rollenconflict: tegenstrijdige verwachtingen van rollen die horen bij 2 of meer posities in 2 of meer positievelden
=> bv: van huismoeder wordt verwacht dat ze vroeg thuis is om eten te koken voor haar kinderen, maar van haar werk wordt verwacht dat ze overuren maakt.

Question 40

Role making of de active homo sociologicus ( Weberiaanse denklijn):

Answer 40

Dahrendorf ziet onderscheid tussen vrije mens en homo sociologicus (met weinig speelruimte bij vervullen van rol)

Question 41

Merton’s mechanismes in omgaan met tegenstrijdige verwachtingen:

Answer 41

1. Scheiden: proberen om uiteenlopende verwachtingen en rollen gescheiden te houden (werk-privé gsm’s)
2. Voorrang geven aan één van de rollen, 3 redenen:
   -rollen hebben niet eenzelfde gewicht, prioriteit gaat naar belangrijkste -positiebekleder plakt zelf gewicht aan rollen
   -bekleder geeft voorrang aan verwachtingen van tegenpositie met grootste sanctievermogen (bv: huismoeder luistert naar baas die haar kan ontslaan)
3. Exit: verlaten van een positieveld (moeder neemt ontslag)
4. Verzet: rollenincongruente aankaarten voor eventuele compromis.

Question 42

Indrukkenbeheer

Answer 42

mensen proberen controle te hebben over de indrukken die anderen op hen hebben.

Question 43

twee soorten persoonsverwachtingen

Answer 43

1. Verwachting van consistentie/voorspelbaarheid: iemand die introvert is, wordt verwacht altijd zo te zijn.
2. Inperking van handelsmogelijkheden: mensen conformeren zich naar het beeld dat mensen al eerder hadden van actor.

Question 44

Primaire groepen:

Answer 44

groepen waarbinnen primaire en persoonlijke relaties domineren (vrienden of familie).

Question 45

Primaire relaties:

Answer 45

sterke sociale bindingen met persoonlijk en affectief karakter => mensen kunnen niet zonder
(ook wel “pure relaties”).

Question 46

Secundaire groepen:

Answer 46

groepen waarbinnen secundaire en onpersoonlijke relaties domineren (werk,…).

Question 47

Paradoxale identiteit

Answer 47

Secundaire groepen: groepen waarbinnen secundaire en enerzijds ontplooien als uniek individu, anderzijds “wij-gerichtheid” (versmelten
individualiteiten in een gemeenschappelijk geheel).

Question 48

Ontstaan van pure relaties:

Answer 48

eerst was extended of uitgebreide familie dominant (ook knecht, neven,…) => multifunctionele eenheid die ook instond voor opleiding van knechten,… => nu modern kerngezin dominant