Hoofdstuk 2: Ordening en invloed van het sociale Flashcards
Wat is een geordende sociale verhouding?
sociale verhouding met zekere mate van voorspelbaarheid in handelen van betrokken actoren (voor een bepaalde mate, want er is nog steeds agency)
→ Bij geordende relatie zien we relatief stabiel patroon van samenhandelen
MAAR achterliggende patroon is allesbehalve solide en zeer kwetsbaar (vb. 1 storende lln kan stabiel patroon onderuithalen) => sociale wanorde
Wat is sociale structuur?
selectieve inperking van handelingsmogelijkheden van sociale actoren, globale richtinaanwijzer voor samenhandelen => géén concrete handeling, wel mogelijkheden (vb. passief, met intonatie, … lesgeven)
Hoe zien sociale structuren er precies uit? Leg 1 zienswijze uit
Meerdere maar 1 domineert toch
→ geordend samenleven is niet mogelijk zonder sociale verkeersregels
= sociale normen
Wat zijn sociale normen?
regels die bindend voorschrijven hoe men in een bepaalde sociale relatie heeft te handelen
“Normen kunnen variëren”, leg uit
Ze kunnen variëren binnen sociale posities
- Sociale positie
= plaats die iemand inneemt binnen sociale relatie in verhouding tot anderen
→ Individu dat sociale positie bezet = positiebekleder; kent specifieke normen en regels
→ Positiebekleder heeft sociale rol; geheel van verwachtingen over het handelen van een positiebekleder => persoon vervult op ieder moment verschillende rollen (vb. koper in winkel, maar ook mens, man/vrouw, …)
Wat zijn de twee vormen van sociale normen?
Formele en informele sociale normen
Wat is de propabilistische visie op sociale rollen?
Complementaire sociale rollen (elkaar aanvullende verwachtingen over handelen van positiebekleders) structureren samenhandelen
→ grote kans/waarschijnlijkheid (wederzijds) op bepaalde handelingen (vb. docent zal beginnen met doceren, de studenten zwijgen)
→ sluit aan bij sociale ordening: geordende verhoudingen zorgen voor relatief voorspelbare patronen
Wat zijn sociale verwachtingen?
sociale verhoudingen geven aanleiding tot sociale verwachtingen
→ men wordt onderling door wederzijdse verwachtingen gebonden en die vormen de samenleving => geordend sociaal verkeer
Wat is een sociale rol?
een geheel van verwachtingen over het handelen van een opsitiebekleder
Wat is sociale ongelijkheid?
bestaan van asymmetrie/hiërarchie tussen individuele/collectieve actoren (voornamelijk hiërarchische verschillen tussen individuen en posities die ze bekleden), oneven verdeling van sociale privileges
→ de oneven verdeling van sociale privileges
Wat is organisatiegebonden macht
vermogen om voor andere leden van organisatie bindende beslissing te maken
Wat zijn de twee dimensies van sociale ongelijkheid
- Objectieve sociale ongelijkheiddraait om schaarse, hooggewaardeerde zaken en materiële rijkdom (inkomen, beroep, diploma, ruimte, …) => inkomen en scholingsgraad goede voorspellers
van levensstijl en -kansen→ objectieve sociale ongelijkheid heeft objectief vaststelbare gevolgen bv. persoonlijke levensstijl & individuele levenskansen→ Beeld van sociale/maatschappelijke ladderSociale stijging en daling mogelijk => sociale mobiliteit: bewegen van individuenop de sociale ladderIntragenerationeel: slaat terug op individu zelf binnen één generatie
Intergenerationeel: slaat terug op nakomelingen van individu - Subjectieve sociale ongelijkheidsociaal aanzien, prestige, status => ongelijke waardering of behandeling van sociale actoren→ Beeld van statusladder/prestigeladder
Wat is sociaal aanzien en waarom is het op zichzelf een fenomeen
is de waardering voor de wijze waarop een persoon een bepaalde positie bekleedt, anders gezegd: zijn rol vervult.
- is op zichzelf een fenomeen om 2 redenen
- Nauw verwant met tonen van achting, en dus sterk moreel- en waardegeladen
- Andere waarden obv sociale afkomst, geslacht, … spelen mee (allochtoon als baas zal hier minder aanzien hebben dan blanke baas)
Wat is status incongruentie/inconsistentie en wat gebeurt er
positie op sociale en statusladder komen niet overeen
=> kan leiden tot statusonzekerheid: onzekerheid over sociale appreciatie en behandeling => stress
Hoe wordt de objectieve sociale ongelijkheid voornamelijk bepaald?
Beroepsposities
→ Inkomen, diploma’s en macht binnen organisatie sterk met elkaar verweven
→ Deze 3 factoren convergeren vaak bij bepaalde beroepsposities
Wat is een sociaal stratum/laag
Een groep van sociale posities die binnen de objectieve dimensie van sociale ongelijkheid op min over meer dezelfde hoogte zitten
Wat is sociale stratificatie
de opdeling van een maatschappij vanuit het het oogpunt van de objectieve sociale ongelijkheid, in onderling ongelijke lagen van vergelijkbare sociale posities
→ vorming van reële sociale milieus (convivium) => affectieve banden en zelfs huwelijken (connubium)
Wat is een klasse
sociaal stratum van onderling vergelijkbare beroepsposities
→ klassepositie = beroepspositie binnen bepaalde klasse
Hoe gebeurt de indeling van klassen vaak en volgens welke socioloog
John Goldthorpe - Britse socioloog
- Marktsituatie
→ focus op inkomensbron o Hoogte van inkomen (verbonden aan positie) o Mate van werk- en inkomenszekerheid o Mogelijkheden tot promotie en hoger inkomen
- Werksituatie→ focus op machto Gemiddelde positie van beroepscategorie binnen organisatieverbanden
o Mate van autonomie bij uitvoeren werk
Wat zijn de bezwaren tegen zijn (John Goldthorpe - Britse ) “theorie/uitspraken”
- Door technische evolutie en digitalisering gebeurt veel automatisch => de-skilling door automatisering (sublaag 3: vroeger nog wat autonomie, nu alles automatisch)
- Feitelijke verschillen in vermogens worden niet weergegeven; heel succesvolle kleine onderneming kan het beter doen dan een grote onderneming die op de rand van faillissement zit
- Wat met parttimers? Werklozen? Gepensioneerden?→ oplossing: onderklasse; overheidsafhankelijke individuen
- Veel subgroepen zijn bijna helemaal geslachtsgebonden; over- en onderrepresentatie van mannen tov vrouwen in een aantal subgroepen + etnische factor→ geslachts- en etnischgebonden stratificatie interfereert met klassenongelijkheid
- Het draait om veel meer dan enkel het beroep (vb. ook gezinssituatie is bepalend voor levensstijl en -kansen, …)
Sociale positie
De plaats die iemand inneemt binnen een sociale relatie (of binding, verband of netwerk) in verhouding tot anderen
Positiebekleder
Wie als individu een sociale positie bezet heet een positiebekleder
Formele sociale normen
Bv: Een leraar moet leerstof aanleren en mag niet voortdurend geintjes met zijn leerlingen uithalen (reglementair vastgelegd, het is juridisch sanctioneer baar, dus formele sociale norm)
Informele sociale normen
Bv: Een leerkracht kan steevast geboeid en gedreven lesgeven wat de meeste leerlingen zullen appreciëren
Sociale verwachtingen
Vertaling van de voorschrijvende regels dat iedere positiebekleder over het doen en laten van de tegenspeler specifieke verwachtingen koestert
Sociale rol
Geheel van verwachtingen over het handelen van een positiebekleder
De probabilistische of verwachtingsvisie op sociale orde
Complementaire sociale rollen, dus elkaar aanvullende sociale verwachtingen over het handelen van positiebekleders, structureren het samenhandelen
Sociale ongelijkheid
Het bestaan van een asymmetrie of hiërarchie tussen individuele of collectieve actoren
Organisatie gebonden macht
Het vermogen om voor andere leden van een organisatie bindende beslissingen te formuleren, of beslissingen die zij tot uitgangspunt of premisse van hun handelen moeten nemen, bv een chef, een co- leider van een bedrijf,…
Objectieve sociale ongelijkheid
DE sociaal ongelijke verdeling of distributie van schaars én algemeen hooggewaardeerde zaken als inkomen of vermogenstitels, diploma’s en macht. Zie p60
De sociale of maatschappelijke ladder
Hoger en lagergelegen sporten of treden binnen de verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken
Sociale stijging
Positief gewaardeerd
sociale daling
negatief gewardeerd
Intragenerationele mobiliteit
De individuele levensloop en gaan na of iemand sociaal stijgt, daalt of ter plaatste trappelt
Intergenerationele mobiliteit
Observeren of een individu het que inkomen en diploma- eventueel ook que Organisatie gebonden macht- beter of slechter doet dan de ouders, of gelijkaardig
Sociale mobiliteit
Het bewegen van individuelen op de sociale ladder
Sociaal aanzien, prestige of status
Wie een of meer van de brede kring begeerde zaken kan claimen, mag meestal ook nog een bogen op enig sociaal aanzien, prestige of status. Bv: een bedrijf die reeds een bekent merk/imago heeft.
Subjectieve sociale ongelijkheid
De ongelijke waardering en behandeling van individuen of, algemener, van sociale actoren
Status- of prestigeladder
Wie in brede kring veel sociaal aanzien geniet, bevindt zich hoof op de algemene status- of prestigeladder zie p63
Statusincongruentie of - inconsistentie
(Resultaat van subjectieve sociale ongelijkheid) Het innemen van uiteenlopende posities binnen de verschillende hiërarchische dimensies die sociaal aanzien, prestige of status definiëren
Statusonzekerheid
Onzekerheid bij statusconsistente individuen over hun sociale appreciatie en behandeling
Objectieve maatschappelijke ongelijkheid
De objectieve ongelijkheid in een nationale of regionale samenleving zie p64
Sociale laag of sociaal stratum
Een groep van sociale posities die binnen de objectieve dimensie van sociale ongelijkheid op min of meer dezelfde hoogte zitten
Sociale stratificatie
De opdeling van een maatschappij, vanuit het oogpunt van de objectieve sociale ongelijkheid, in onderling ongelijke lagen van vergelijkbare sociale posities
Een klasse (in algemene zin)
Een sociaal stratum van onderling vergelijkbare beroepsposities
Klassenpositie (in algemene zin)
Een beroepspositie binnen een bepaalde klasse
Marktsituatie van Gold Thorpe
zie p66
Een onderklasse Van structureel overheidsafhankelijke individuen en gezinnen
Zij zijn over een langere periode aangewezen op vervangingsinkomens omdat ze geen, of slechts tussendoor, inkomen uit betaald arbeid hebben
(Nadeel klassenpositie)
Een klasse (in specifieke zin)
Als een relatief duurzaam sociaal stratum van huishoudens die vergelijkbaar zijn vanuit het oogpunt van de objectieve sociale ongelijkheid
Klassenpositie (in specifieke zin)
De positie van een leefeenheid binnen een bepaalde klassen
Etnie (Max Weber)
In algemene termen omschrijven als een sociaal verband waarbinnen een zeker wij-gevoel leeft vanwege gemeenschappelijke cultureel erfgoed dat gewoonlijk de vorm heeft van een gedeelde taal, collectieve opvattingen en breed ingeburgerde gewoonten
Etnische stratificatie
De opdeling van een maatschappij in onderlinge ongelijke lagen die worden bevolkt door uiteenlopende etnische groepen
Geslachtsstratificatie
De veelvormige objectieve sociale ongelijkheid tussen mannen en vrouwen
Schaduwarbeid
Onbetaalde laag gewaardeerde arbeid, vaak sociaal onopgemerkt
Patriarchaat
Het bestaan van een duurzame mannelijke overheersing in een samenleving
Sekse
De biologische- de anatomische en hormonale- verschillen tussen mannen en vrouwen
Geslacht of gender (in brede zin)
De gevarieerde en complexe arrangementen tussen mannen en vrouwen die de organisatie van de reproductie, de seksuele arbeidsdeling en culturele definities van vrouwelijkheid en mannelijkheid omvatten
Geslacht of gender (in specifieke zin)
De sociaal dominante definities van mannelijkheid en vrouwelijkheid of geslachtsidentiteiten
De sociale-invloedenvraag
De persoonlijke levensloop of biografie op een tweevoudige wijze omdat sociale verhoudingen, verbanden en netwerken enerzijds ons individuele handelen en zelfs onze persoonlijkheid mede kneden en anderzijds ons gunstigere of nadeligere levenskansen bieden
Zelfbeheersing of zelfdwang
Komt neer op drift- en affectcontrole, aldus Norbert Elias.
Reflexieve zelfdwang
Bewust naleven van sociale verwachtingen
Automatische zelfdwang
Zonder veel onnadenkendheid, zonder zelfbesef
Controlled decontrolling
Geremd ongeremd, De zelfcontrole wordt op een gecontroleerde manier versoepeld
Internalisering of verinnerlijking
De externe dwang tot zelfdwang wordt een quasi automatische innerlijke zelfcontrole, een soort van tweede natuur
Socialisatie
Een samenhandelen waarin een of meer belerende anderen een lerend individu sociaal maken, dus het vermogen tot samenhandelen bijbrengt
Socialisatieproces
Voorziet in zekere sociale competenties op een sociale manier.
Socialisatie =verhouding of -binding
Geensocialisatieproces zonder een socialisatieverhouding of- binding. Sociale vaardigheden en weten door sociaal gevestigden aan nieuwkomers overdragen met het oog op hun algemene sociale functioneren of op hun functioneren binnen een meer specifiek sociaal verband
Primaire Habitus
Het eerste verworven geheel van neigingen of disposities om zus en niet zo te handelen, te denken, te waarderen, zelfs waar te nemen
Primaire socialisatie
Gezin en familie zijn de eerste belerende instanties. Die slaat zich neer in een eerste geheel van gewoonten inzake bv gespreken, eten en zich kleden en ook in bepaalde voorkeuren en waarderingen
Democratische opvoedingsstijl
Weinig bevelen of directe dwang en veel overleg en overredingen (vaak in lagere klassen)
Autoritaire opvoedingsstijl
Veel bevelen of directe dwang en veel overleg en overredingen (vaak in midden- of hoge klassen)
Secundaire socialisatie
Het onderwijs gericht of expliciet, op een georganiseerde of formele manier vaardigheden en kennis bij te brengen. Het veronderstel dan ook al een minimum aan algemene sociale competenties, zoals taalvaardigheid en zelfdwang
Peergroup
groep van gelijken
Positietoewijzing of - allocatie
De sociaal geregelde verdeling (allocatie) van sociale posities over- of de toewijzing daarvan aan- individuen zie p84
Reproductie van sociale ongelijkheid
Het bestendigen over generaties heen van de verschillen tussen klassen of tussen hoger en lager geplaatsten op de sociale ladder
Tertiaire socialisatie
Deze socialisatieprocessen die naast of na de primaire en secundaire socialisatie plaatsvindt bv het leren in peergroupverbanden of bij het toetreden tot een bejaardenvereniging, de socialisatie van de nieuweling binnen een werkkring
Anticiperende socialisatie
Een vooraf leren met het oog op het gewenste lidmaatschap van een sociaal verband waarbinnen men verder zal leren. Het gaat dus strikt genomen niet om een socialisatieproces.
Looking glass self of spiegelbeeldzelf
De verbeelde appreciatie kleurt de zelfwaardering, met meer of minder duurzame gevolgen voor het zelfgevoel
Persoonlijke identiteit
Het individueel zelfbeeld dat een antwoord geeft op de vraag ‘zie ben ik?’
Individuele zelfbeschrijving
Als je wordt afgekeurd op bepaalde eigenschappen zal je die niet meer vermelden, als die worden toegejuicht zal je die meer vertonen
Interne collectieve identiteit
Een binnen een groepering of sociaal verband relatief sterk gedeeld wij-beeld ‘wie wij zijn’
Externe collectieve identiteit
Een zij-beeld van een groepering of sociaal verband dat breed wordt onderschreven door niet-leden of buitenstaanders
Transformatie van een zij- beeld in een wij-beeld
Wanneer een bevolking of andere groepering op een nogal massieve schaal de blik van het machtigere andere collectief internaliseert
Hybride persoonlijke identiteit
Zo’n zelfbeeld is de neerslag van een mix van identificaties met niet naadloos op elkaar aansluitende collectieve identiteiten
Sociale constructies
Of selectieve uitvergroting van bepaalde groepskenmerken door binnen- dan wel buitenstaanders
Homogenisering
Sociale of persoonlijke verschillen worden uitgevlakt ten faveure van gemeenschappelijke geachte kenmerken
Verbeelde gemeenschap
Dat de leden van grote sociale verbanden als een regionale of nationale samenleving elkaar niet kennen en iedere voorstelling van hun eenheid daarom moeilijk anders dan verbeeld kan zijn zie p91
Negatieve zelf definiëring
Een sociaal verband of groepering identificeert zichzelf dan op een positieve manier door aan een ander collectief exact de omgekeerde, dus negatief gewaardeerde eigenschappen toe te schrijven bv ‘de profiterende walen’
Essentialisering
Het voorstellen van een collectieve identiteit als wezenlijk of primordiaal voor alle leden van het betrokken collectief
Identiteitspolitiek
Het thematiseren van collectieve identiteiten binnen de publieke arena bv zij Vlamingen, wij walen, zij moslims of zij Marokkanen
