Hoofdstuk 8: Motivatie; van begrip naar toepassing

Question 1

Productiviteitstoerekening

Answer 1

Beloningssysteem dat bedoeld is om de productiviteit van groepen te stimuleren. Het te verdelen totaalbedrag wordt berekend aan de hand van de bereikte verbetering in productiviteit per groep.

Question 2

Autonomie

Answer 2

De mate waarin de baan vrijheid, zelfstandigheid en zeggenschap biedt.

Question 3

Functiewaardering

Answer 3

Een systematische beoordeling van een functie op zwaarte en waarde voor de organisatie. Aan verschillende aspecten van de functie (zoals verantwoordelijkheid, zwaarte, risico’s voor de gezondheid, vereiste kennis) worden punten toegekend. Deze methode maakt functies vergelijkbaar en vormt zo een rationele basis voor beloningsverschillen. Er bestaan meerdere systemen.

Question 4

Variatie in vaardigheden

Answer 4

De mate waarin het werk een beroep doet op diverse vaardigheden, waardoor het werk een zekere uitdaging omvat. Dit is een van de belangrijke elementen van het taakkenmerkenmodel.

Question 5

Externe afstemming (van het beloningsbeleid)

Answer 5

Het bepalen van het externe concurrentievermogen door het afstemmen van de beloning die de organisatie wil uitkeren op de beloningen die elders in dezelfde bedrijfstak worden betaald. Meestal wordt dit vastgesteld op basis van beloningsoverzichten.

Question 6

Werknemerscommissaris

Answer 6

Moet in Nederland wettelijk verplicht deel uitmaken van de Raad van Commissarissen van bedrijven met meer dan honderd werknemers. De werknemerscommissaris dient te letten op de continuïteit van de onderneming en de belangen van de werknemers in het oog te houden.

Question 7

Relationeel taakontwerp

Answer 7

Het toevoegen van taakelementen die het effect van het werk op klanten voor de werknemer zichtbaar of voelbaar maken, bijvoorbeeld door het delen van klantverhalen of door een directe verbinding met de klant te leggen.

Question 8

Job characteristics model

Answer 8

Ook wel taakkenmerkenmodel. Model van Hackman en Oldham dat stelt dat een baan des te motiverender is naarmate de volgende vijf basisdimensies aanwezig zijn: taakvariatie, taakidentiteit, taakbelang, autonomie en feedback.

Question 9

Telewerken

Answer 9

Minstens twee dagen per week elders werken, terwijl je via datacommunicatie verbonden bent met de systemen van je werk.

Question 10

Natuurlijke werkeenheden

Answer 10

Hierdoor vormen de taken van een werknemer een afgebakend en zinvol geheel. (Zie ook taakverrijking.)

Question 11

Flexibele arbeidsvoorwaarden

Answer 11

De mogelijkheid voor de individuele werknemer om uit een arbeidsvoorwaardenpakket keuzes te maken die het beste passen bij zijn persoonlijke behoeften.

Question 12

Interne afstemming (van het beloningsbeleid)

Answer 12

Bepalen van de relatieve waarde van een taak voor de organisatie als basis voor beloningsverschillen. (Zie ook functiewaardering.)

Question 13

Taakbelang

Answer 13

De mate waarin het werk invloed heeft op het leven en werk van andere mensen.

Question 14

Motivating potential score (MPS)

Answer 14

De mate waarin een taak zowel zinvol werk (optelsom van taakvariatie, taakidentiteit en taakbelang) als autonomie en de mogelijkheid tot feedback bevat.

Question 15

Moderatorvariabelen

Answer 15

Variabelen die bij bepaalde waarden het verband tussen twee verschijnselen onderdrukken, dus dit als het ware onzichtbaar maken. Het omgekeerde kan ook, dan wordt de relatie juist versterkt.

Question 16

Variabel beloningssysteem

Answer 16

Een deel van het werknemerssalaris wordt gebaseerd op een of andere individuele en/of organisatorische prestatiemeting.

Question 17

Werkstructurering

Answer 17

De manier waarop werk wordt ingericht en taken zijn georganiseerd.

Question 18

Beloning op basis van verdienstelijkheid (merit rating)

Answer 18

Beloning gebaseerd op een beoordelingssysteem waarin buiten prestatiefactoren ook andere factoren zijn opgenomen, zoals klantvriendelijkheid of de kwaliteit van werk.

Question 19

Taakidentiteit

Answer 19

De mate waarin een volledig, duidelijk te identificeren stuk werk moet worden voltooid.

Question 20

Winstdeling

Answer 20

Een extra uitkering wanneer er winst is geboekt, voor alle medewerkers en op basis van een vaste formule.

Question 21

Klantrelaties inbouwen

Answer 21

Dit vergroot de directe relaties tussen werknemers en klanten. (Zie ook taakverbreding en taakverrijking.)

Question 22

Taakverrijking

Answer 22

Taken verticaal uitbreiden door elementen van planning en sturing toe te voegen; dit vergroot de taakidentiteit, autonomie en feedbackkansen.

Question 23

Feedbackkanalen openen

Answer 23

Dit vertelt werknemers hoe goed ze hun werk doen en of hun prestaties verbeteren, slechter worden of constant blijven.

Question 24

Zinvol werk

Answer 24

Het taakkenmerkenmodel van Hackman en Oldham spreekt van zinvol werk als de eerste dimensies (variatie in vaardigheden, taakidentiteit en taakbelang) in het werk aanwezig zijn.

Question 25

Duobaan

Answer 25

Twee of meer mensen delen één traditionele baan van veertig werkuren per week.

Question 26

Ondernemingsraad (OR)

Answer 26

Groep benoemde of gekozen werknemers die geraadpleegd moet worden wanneer de directie (ingrijpende) besluiten neemt die het personeel aangaan. In Nederland is dit medezeggenschapsorgaan verplicht in bedrijven met meer dan vijftig werknemers.

Question 27

Taakverbreding (taakverruiming)

Answer 27

Verbetering van variatie en het belang van taken door de hoeveelheid en diversiteit van taken te vergroten.

Question 28

Werknemersbetrokkenheid

Answer 28

Een participatieproces waarbij input van werknemers wordt gebruikt om hen meer te betrekken bij het succes van de organisatie.

Question 29

Aandelenprogramma’s voor werknemers

Answer 29

Winstplannen die een bedrijf heeft ingesteld en waarmee werknemers vaak onder de marktprijs aandelen verwerven, als onderdeel van hun secundaire arbeidsvoorwaarden.

Question 30

Het Nieuwe Werken

Answer 30

Een manier van werkorganisatie waarbij de werknemer grote vrijheid krijgt om zelf te bepalen wanneer, waar, waarmee en met wie hij werkt of wanneer en hoe hij ontspant. Een veel genoemd voorbeeld is telewerken, maar dat is slechts een van de mogelijke invullingen.

Question 31

Bonussen

Answer 31

Een extra beloning naast het basissalaris op basis van een prestatie boven een bepaalde norm.

Question 32

Erkenningsprogramma

Answer 32

Een belonings- en motiveringsbeleid waarbij de werknemer persoonlijk (en in het algemeen op een niet-financiele wijze) erkenning krijgt voor zijn bijdrage aan de organisatie.

Question 33

Taakroulatie

Answer 33

Een poging om de taakvariatie te verbeteren door de werknemer periodiek te laten veranderen van de ene taak naar een andere.

Question 34

Medezeggenschap

Answer 34

Het bevorderen van de invloed van werknemers op het bedrijfsbeleid door middel van vertegenwoordigers in besluitvormende of adviesorganen: in Nederland via ondernemingsraden en via de werknemerscommissaris.

Question 35

Feedback

Answer 35

De mate waarin de uitvoering van vereiste activiteiten de werknemer directe en duidelijke informatie oplevert over de effectiviteit van zijn prestaties.

Question 36

Taken combineren

Answer 36

Bestaande, versnipperde taken worden samengevoegd tot een nieuwe, grotere werkmodule. (Zie ook taakverbreding.)

Question 37

Taakkenmerkenmodel

Answer 37

Model van Hackman en Oldham dat stelt dat een baan des te motiverender is naarmate de volgende vijf basisdimensies aanwezig zijn: taakvariatie, taakidentiteit, taakbelang, autonomie en feedback.

Question 38

Stukloon

Answer 38

Een beloningsmethode voor productiemedewerkers waarbij werknemers een vast bedrag krijgen voor elke eenheid geproduceerd, verwerkt of verkocht product.

Question 39

Verticaal uitbreiden

Answer 39

Dit geeft werknemers verantwoordelijkheden en bevoegdheden die voorheen aan het management waren voorbehouden. (Zie ook taakverrijking.)

Question 40

Flextijd

Answer 40

Dit biedt werknemers de mogelijkheid tot op zekere hoogte zelf te bepalen hoe laat ze beginnen en stoppen met werken.

Question 41

Participatief leiderschap

Answer 41

Een stijl van leidinggeven die veel ruimte biedt voor meedenken over de beste aanpak (het wat wordt bepaald door de leiding, het hoe door de medewerkers); geschikt voor medewerkers met meer dan voldoende ervaring en kennis, en bedoeld om ze te motiveren meer verantwoordelijkheid te nemen.