Hoofdstuk 5. Islamitisch recht

Question 1

Wat houdt recht van goddelijke oorsprong?

Answer 1

• Recht in de Europees-continentale en Anglo-Amerikaanse rechtstradities: zuiver menselijke creatie: leden van de wetgevende macht die de regels uitvaardigen waaraan de individuele burgers gebonden zijn.
• Islamrecht sensu stricto geen religieus recht, maar product van zuiver menselijke rechtsvinding gestoeld op gezagdhebbende doctrine, met nadruk op morele en religieuze overwegingen.
• God aan zijn profeet Mohammed zijn wil geopenbaard.
• Gevolgen dat het recht van goddelijke oorsprong is of religieus geïnspireerd:
  
  • De geopenbaarde regels van bij het begin volmaalt en daarom ook onveranderlijk.
  • Interpretatie slechts toegelaten zolang dat ze de eeuwige betekenis van de regel wil ontsluiten.
  • Goddelijke regel bepaalt ook de anctionering in geval van niet-naleving van de rechtsregel: wie verzuimt de goddelijke voorschriften, overtreedt ook het belangrijkste oordeel voor de gelovige.
• Islamrecht maakt deel uit van sharia of heilige wet: het geheel van morele, religieuze en juridische gedragsregels. Het moet begrepen worden in het licht van de religieuze achtergrond.

Question 2

Wat is de personele toepassing van het recht?

Answer 2

• Personele toepassing van recht betekent dat het recht enkel van toepassing is op de leden van één welbepaalde groep. Klassiek wordt dit afgebakend op basis van antionaliteit. In religieuze rechtsstelsels dus op basis van geloofsovertuiging.
  
  • Islamitisch recht, net zoals joods of hindoerecht: bijzondere regels inzake toepassing. Lijn tussen religie en recht vaag.
  • Leden van de islamitische geloofsgemeenschap, de umma. Tot hier behoort wie gelooft in de openbaring van God aan de profeet Mohammed en bereid is zijn leven daarnaar te richten. Omvang is moeilijk in te schappen, maar ruime territoriale verspreiding.
• Sommigen beschouwen het naast elkaar bestaan van verschillende rechtsstelsel voor mensen die dezlefde nationaliteit hebben of op hetzelfde grondgebied verblijven zelfs als een schending van het gelijkheidsbeginsel.

Question 3

Wat houdt de islam in als godsdienst?

Answer 3

• De islam is net zoals het Christendom en jodendom een monotheïstische openbaringsgodsdienst. De islam is niet genoemd naar een persoon zoals christendom.
  
  • Islam wordt vernoemd door Allah.
  • Islam betekent ‘onderwerping’: De mens onderwerpt zichzelf en zijn vrijheid aan de wil van God.
• Islam: religieuze geschiedenis bereikt haar einde en hoogtepunt in de Islam: het is geen nieuwe godsdienst, maar Mohammed is de laatste profeet: dit is de definitieve openbaring = zijn volgelingen hebben dit opgetekend in de koran (quran). Na de koran hebben alle andere openbaringsgodsdiensten hun zin en betekenis verloren.
• Veel voorschriften bepalen het concrete leven van de geloven en beperken zich niet tot het religieuze leven. De religieuze voorschriften bepalen de familiale en maatschappelijke verhoudingen en zelfs de staatsstructuur.

Question 4

Wat zijn de fundamentele verplichtingen voldoen?

Answer 4

1. Sahada: Geloofdsbelijdenis:
   
   • Bestaan van de enige God en zijn profeet Mohammed. Je moet dan met uw hart geloven dat Allah de enige God is en dat de wil van God is doorgegeven aan Mohammed.
2. Salat: 5 keer per dag moet hij bidden: aangezicht naar Mekka.
3. Ramadan:
   
   • Gedurende 1 maand, 9de maand van de islamitische jaarrekening, mag geen voedsel tot zich nemen voor zondsondergang.
4. Pelgrimstocht naar Mekka voor man of vrouw die voldoende gezond is en over de nodige financiële middelen beschikken, dit in de 12de maand van de islamitische jaartelling.
5. Zakat: verplicht geven van aalmoezen tot reiniging van de zonden. Precieze hoeveelheid van de bijdrage wordt bepaald op basis van het inkomen van de gelovige en bijdrage vershcilt naargelang de islamstroming. Dit is voor solidariteit tussen de leden van umma.

Question 5

Wat houdt de geschiedenis van de Islam in?

Answer 5

• Profeet Mohammed in Mekka. Vooral nomadische groepen die leefden volgens het gewoonterecht of de traditie, soenna. Wel enige vertrouwenheid met het joodse en met het Romeinse recht.
• Mohammed was een handelaar en via engel Gabriël: die openbaarde het woord van God.
• Vlucht naar Medina: 622 naar Medina waar hij een moslimgemeenschap kon oprichten. Dit ook jaar 1 van de islamitische jaartelling (jaar 1 van de Hijra).
• Covenant van Medina uit 622: fundamentele principes van de islamitische staat en van de verhouding tussen islam en andere godsdienstige groepen voor de eerste maal neergeschreven.
  
  • Mohammed politieke leider van de stad. Bestuur en organisatie ook fundamentele principes richtinggevend aan Mohammed.

Question 6

Wat is de Koran?

Answer 6

• Koran is ongeveer 20 jaar na de dood van Mohammed opgetekend door de opvolgers: de Kaliefen. Rond 650 werden de hoofdstukken systematisch en volgens lengte bijeengebracht, 6632 verzen met veel herhaling.
• Dood van Mohammed heeft geleid tot politieke twisten:
  
  • Sjiitische beweging: vond dat Ali, de schoonzoon van Mohammed de opvolging was. Hier nu ong 8 %. Belangrijke rol voor de imam, die de Koran kan herinterpreteren: hier ook zowel staatshoofd als hoogste geestelijke leider is.
  • Soennistische beweging: 90%: Kaliefen: vonden dat de imam of leider moest worden verkozen, waarb ij Ali de 4de Kalief werd verkozen.

Question 7

Wat zijn de 4 voornaamste scholen in de islam?

Answer 7

• Juristen moeten veel rechtsregels af leiden want koran bevaatte dan ook wel menig voorschrift over het gedrag van de gelovigen.

1. De hanafitische school
2. De malekitische school
3. De Hanbalistische school
4. Shafiitische school

• Meningsverschillen zijn geen bedreiging voor de enheid van het islamitische geloof want dezelfde rechtsstructuur: koran ziet deze verschillen eerder als rijkdom dan als hinderpaal.
• Vrije keuze om elke school te kiezen, en ook vrij om te veranderen: ook de wetgever mag de nieuwe regels kiezen: Vrije keuze primeert.

Question 8

Wat is de verhouding recht - islam?

Answer 8

• Onthullingen van de profeet zijn niet enkel religieuze dogma’s. Concrete reichtlijnen die het leven in onderwerping aan Allah bepalen, vormen de basis van het islamitische recht.
• Elk menselijk handelen wordt getoetst aan een hiërarchische waardeschaal.
  
  • Sommige waardeschaal zijn handelingen zijn absoluut verplicht = 5 keer bidden.
  • Absoluut verboden = bv. alcohol.
  • Aanbevolen = bijkomende aanbevelingen.
  • Afkeurenswaardig: bv. echtscheiding of verstoting van de vrouw.
• Waarover de religie niet zegt zijn toegelaten of staat de religie er onverschillig tegenover.
• De eigenlijke rechtsregels uit de sharia zijn nauw verwezen met de religieuze en ethische voorschriften.
  
  • Bv. verbod alcohol: ook in het islam-strafrecht.
• Moeilijk om te bepalen wat een schending van het recht is en naleving heeft dan ook niet zozeer te maken met de wereldlijke of burgelrijke sanctionering: de gelovige vervult zijn plichten tegenover God.

Question 9

Wat zijn de kenmerken van het Islamitisch Recht?

Answer 9

• God heeft zelf de regels naar de mensheid gebracht: regels kunnen niet zomaar gewijziged, uitgebreid of terzijde geschoven worden.
  
  • Interpretatie is slechts toegelaten om de enige en eeuwige betekenis van de regel aan het licht te brengen of te verduidelijken.
  • Geen ruimte voor verdere rechtsontwikkelingen door de wereldlijke instanties.
• Islamrecht heeft een zekere starheid, vooral in persoonsgebonden aangelegenheden.
• Rechtspraktijk in inslamstaten weinig geïnstituttionaliseerd: wetgevende macht heeft een veel minder uitgesproken profiel en een beperkte opdracht dan in West-Europa.
  
  • Er ontbreekt een uitgebouwde en gehiërarchiseerde rechterlijke macht.
  • Rechtsbedeling heeft een informeel en mondeling karakter en wordt toevertrouwd aan een aalleenzetelende rechter (quadi) die uitspraak doet opa basis van de sharia.
• Islamitische recht is casuïstisch opgebouwd, maar zonder dat hij zijn beslissing moet baseren op eventuele precedenten. Moeilijk om uitkomst te voorspellen.
• Islamitische recht is minder sterk gebonden aan zijn religieuze oorsprong: de koran bevat immers maar weinig verzen over het recht.
  
  • Sharia wel nog zeer relevant: islamitische orde is in essentie gericht op het eeuwige.

Question 10

Wat zijn de bronnen van het islamitsiche recht?

Answer 10

• Islamitische recht geworteld in sharia, religieuze plichtenleer die de profeet Mohammed heeft geopenbaard. Sharia: beïnvloed door Arabische gewoonterecht, maar aangepast door de profeet.
• Concrete regels zijn een eeuw later vastgelegd.
• De echte rechtsleer fiqh is het werk van juristne en theologen: zij moesten de koran en de handelingen van de profeet zo begrijipen en uitleggen dat uit de idealn van de islam concrete rechtsregels kon groeien. De fiqh bestaat uit 2 geledingen:
  
  • Individuele rechtsregels maken de takken uit van de rechtswetenschap.
  • Bronnen van het recht gelden als wortels.
• Rechtsleer beeprkte zich dus tot de studie van de bronnen van het recht en van de concrete rechtsregels, in principe zonder ekening te houden met de noden van het sociale en economische leven.
• 5 bronnen:
  
  1. De Koran
  2. Sunna
  3. Ijma (consensus)
  4. Qijas (analogieredenering)
  5. Aanvullende bronnen

Question 11

Wat houdt de Koran als bron in?

Answer 11

• Uitgangspunt voor de hele islamitische beschaving en bijgevolg ook voor het islamitische recht. Koran is het geheel van de op schrift gestelde visieoenen van Mohammed.
• Belangrijkste bron van het recht: Goddelijke openbaring legitimeert het bestaan en de inhoud van elke andere regel.
• Waarde en betekenis van de koran blijft vepert voor de rechtspraktijk. Slechts een beperkt aantal verzen, (1/10de) is een juridische regel
• Ook weinig onderlinge samenhang, veel cryptische bewoordeingen, casuïstische benadering en vaagheid.

Question 12

Wat is de Sunna?

Answer 12

• Letterlijk vertaald als de ‘weg van de profeet’.
• Sunna is het geheel van de rechtsregels dat uit de uitpsraken en handelingen van de profeet valt af te leiden. De regels verduidelijken de wijze waarop Mohammed zelf leefde en zijn plichten als moslim vervulden. Ze bevatten dus onschatbare informatie voor elke gelovige.
• Niet hetzelfde als hadith.
• Ook voor de sunna geldt dat het gezag van de profeet van doggelijke aard is. Het verleent ook deze rechtsbrone en bijzonder epoistie in de islamitische normenhiërarchie.
• In de koran dus de algemene beginselen, in de sunna verduidelijking door de woorden en daden van de profeet.

Question 13

Wat is de hadith?

Answer 13

• De keten van mondelinge overlevering waardoor Mohammeds handelingen en uitspraken ons bekend zijn. Elke hadith bestaat enerzijds uit een beschrijving van een uitspraak of handeling van Mohammed en anderzijds een beschrijving van de keten waarlangs de uitspraak of handeling is overgeleverd en op basis aarvan de echtheid kan worden beoordeeld.

Question 14

Wat is de Ijma?

Answer 14

• Ijma of consensus is de consensus van alle gezaghebbende rechtsgeleerden over een bepaalde rechtsvraag.
• De ijma ontleent zijn bindend karakter aan het feit dat de consensus in het islamitische geloof een bijzondere status geniet: dit is gesteld door de profeet in een hadith.
• Het bindend gezag van de ijma maakt de omzetting mogelijk van de goddelijke revelaties omtrent het recht naar de praktijk. Regels worden verduidelijkt en ook oplossingen die de koran niet expliciet vermeldt worden geïntroduceerd.
• Dit is de meest relevante bron van het recht voor de rechtspraktijk.

Question 15

Wat is de Qijas?

Answer 15

• Analogieredenering: om opnieuw lacunes te voorkomen: ook een bron van het recht.
• Hierbij kan wel niet worden afgeweken van de strikte vorm van de logische deductie: de analogie komt neer op het systematisch overeenstemmend redeneren. Zowel de redenering als het resultaat zijn te allen tijde ondergeschikt aan de premissen van de goddelijke openbaring.
• In het Europees-continentaal stelsel is dit een interpretatiemethode, hier een echte bron.

Question 16

Wat zijn de aanvullende bronnen in het islamitisch recht?

Answer 16

• Eventueel beroep mogelijk op één van de aanvullende bronnen van het recht wanneer gen enkele van de bindende rechtsbronnen uitkomst biedt:
  
  • Bv. oud-Arabisch gewoonterecht, gebruiken en gewoonten andere rechtstradities en ook rechtspraak.
• Gewoonterecht maakt theoretisch geen deel uit van het islamitische recht, maar vooral ten tijde van de profeet heeft dit wel een voorname rol gespeeld: de regels en voorschriften van zowel koran als sunna zijn grotendeels afkomstig uit het gewoonterecht.
• Zij werden geleidelijk geïslamiseerd door de profeet zelf en door de religieuze lediers en schriftgeleerden die er de toepassing van verzekerden.

Question 17

Wat houdt het personen en familierecht in bij de islamitische recht?

Answer 17

• Het personen en familierecht, dus ook erfrecht, is de belangrijkste rechtstak. Grootste deel van de rechtsregels hierop betrekking: dit is historisch gegroeid.
• Openbaring en de hadith van de profeet maakten duidleijk dat het huwelijk de hoeksteen van de islamitische samenleving moest vormen.
  
  • Komaf met oude Arabische gewoontes: polygamie en prostitutie.
  • Probeerden de positie van de vrouw aanzienlijk te verbeteren.
• Huwelijksbeletselen geïntroduceerd: Sharia verbiedt:
  
  • Huwelijken tussen bloed en aanverwanten, ook zoogverwantschap.
  • Beperkingen tussen moslims en niet-mosliims: zo mag een vrouwelijke moslim onder geen enkel beding trouwen met een niet-moslim.
• Polygame huwelijk bleeft toegelaten:
  
  • Maximaal 4 vrouwen en op voorwaarde dat de man over genoeg financiële middelen beschikt om alle 4 op waardige en gelijke manier te onderhouden.
  • Tweede of derde vrouw op de hoogte dat de man al gehuwd is.
  • Eerste echtgenote ook het recht om een monogamieclausule op te nemen in het huwelijkscontract: niet-naleving van dit bedingt is een voldoende reden om het huwelijk te ontbinden.

Question 18

Wat met de ontbinding van het huwelijk?

Answer 18

• Willekeurige, eenzijdige verstoting van de vrouw:
  
  • Echtgenoot is zijn verstoten vrouw een eenmalige schadevergoeding verschuldigd.
  • Bestaan en de legitimiteit van deze regel zouden tegemoet komen aan de harde maatschappelijke realiteit: islam gaat er van uit dat ontbinding van het huwelijk in sommige gevallen te verkizen valt boven het voortbestaan (recht noch religie kunnen huwelijksgeluk garanderen).
• Ook juridische procedure:
  
  • initiatief komt in principe enkel toe aan de echtenoot, maar steeds vaker kan ook de vrouw de echtscheiding vorderen op bepaalde gronden zoals schending van de onderhoudsplicht, impotentie, wreedheid of schending van de monogamieclausule.

Question 19

Wat houdt het Islam-strafrecht in?

Answer 19

• Klassieke strafrecht kent 3 verschillende inbreuken:

1. Opzettelijke inbreuken tegen de fysieke integriteit van een derde
   
   • Bestraft via vergelding (talio-principe): oog om oog, tand om tand.
   • Alternatieve bestraffing: bloedgeld. Hoeveelheid werd overgelaten aan de verschillende rechtsschollen die ook instonden voor de uitvoering.
   • Op deze manier maakt de koran een einde aan de in pincipe onbeperkte wraakuitoefening in de pre-islamitische periode: eerste aanzet tot humanisering van het strafrecht.
2. Inbreuken tegen religieuze gedragsvoorschriften:
   
   • Zes welomschreven misdrijven als tekortkomingen tegenover God: drinken van wijn, ongeoorloofde seksuele betrekkingen, diefstal, gewapende overval, afvalligheid en lasterlijke aantijgingen van onkuisheid.
   • Hudud-straffen opgelegd door koran: steniging, kruisiging, onthoofding, zweepslagen en afhakken van de ledematen.
3. Inbreuken tegen de maatschapppelijke orde:
   
   • Hierop geen enkele straf in koran: laster een eerroof, oplichting, spionage,…
   • Opsporing en bestraffing komen toe aan de discretionaire bevoegdheid van de overheid.

Question 20

Hoe werkt het zakenrecht in de islam?

Answer 20

• Het islamitische zakenrecht verschilt qua opzet en inhoud niet fundamenteel van de iegendomsregels die gangbaar zijn in westerse samenlevingen.
• Eigendomsrecht een vrijwel heilig karakter: absolute eigendom komt in principe slechts toe aan God.
  
  • Individueel eigendomsrecht is beperkt.
  • Mag dus slechts worden uitgeoefend voor zover er voldaan is aan deplicht om rijkom te delen met minderbedeelden.
  • Zakat: verplichte aalmoezen van 2,5%, soms zelfs 10 % van het totale vermogen.
• Het islammitische zakenrecht kent een soort trust-figuur: de waqf of religieuze stichting.
  
  • Afgezonderd vermogen dat oorspronkelijk enkel en alleen gebruikt kon worden om liefdadige stichitngen onder religieus gezag te financieren. Wordt ook gebruikt voor private doeleinden, om bv. strikte regels erfrecht te omzeilen.

Question 21

Hoe zit het met het contractenrecht in het Islamitsch recht?

Answer 21

• Principe van vrije contractsluiting want maar een beperkt aantal bindende regels. Contractsvrijheid komt tegenmoet aan de vereisten van de moderne samenleving:
  
  • Alles wat niet uitdrukkelijk verboden is door de sharia kan in principe contractueel worden opgelegd.
• Maar: verbod op kansspelen, speculatie en woeker (riba-verbod).
  
  • Koran wilt geen interest of verzekeringscontracten. De klassieke verzekering is dus vervangen door een onderlinge verzekering die niet is gebaseerd op speculatie en winstbejag, maar op solidariteit.
• Islamitisch bankieren in 20 e eeuw:
  
  • Lening tegen interest: islamitische alternatieven: door een dubbele verkoop = murabaha - contracten.
  • Renteloze spaarrekening of belegging waarbij de belgger in plaats van rente een winstaandeel van de onderliggende onderneming ontvangt.

Question 22

Wat is de verstarring van islamitisch recht?

Answer 22

• Op het ogenblik dat de islamitische rechtsleer tot volle ontwikkeling was gekomen en de 4 scholen: 9e-10e eeuw: interpretatie voltooid.
  
  • Geen nood meer aan verdere ontwikkeling en interpretatie van dora de enige en eeuwige betekenis van de regels met zekerheid is achterhaald;
• Communis opinio oordeelde dat de ontwikkling van het goddelijke recht afgerond was: afstluiten van de ‘poort van de persoonlijke interpretatie’.
  
  • Elke vorm van interpretatie en rechtsontwikkeling werd voor de toekomst uitgesloten. Voor geschillen enkel nog beroep op bestaande oplossingen en geschriften.
• Rechters en auteurs zijn nu gehouden tot imitatie van roegere rechtsgeleerden zonder eigen inbreng.
• Hierdoor trad verstarring op: rechtsleer en rechtsontwikkeling kwamen voortijdig tot stilstand: het islamitisch recht biedt geen adequaat antwoord op nieuwe maatschappelijke uitdagingen.

Question 23

Wat is de teloorgang van de exclusiviteit van de sharia?

Answer 23

• Door de politieke en sociaal-economische wetmatigheden bestaat er geen zuiver islamitische samenleving meer. Wereldlijk gezag hebben exclusiviteit aangetast.
• Maar: vanaf sinds dood van profeet erkende de islam dat eensterk wereldlijk gezag noodzaklijk is om een zekere maatschappelijke ordening te handhaven en toe te zien op naleving vand e religieuze voorschriften.
  
  • Wereldlijke gezag ook beeperkte regulerende bevoegdheid om beleidsregels (qanun siyasi) uit te vaardigen over de organisatie vand e administratie, belanstingen, rechtsbedeling.
• Tot en met einde 19e eeuw hebbend e wereldlijke overheden relatief weinig geburik gemaakt van hun regulerende bevoegdheid: enkel in strikt afgebakende domeinen van het recht.

Question 24

Wat is het proces van secularisering?

Answer 24

• Vanaf begin 20e eeuw: secularisering en drastische hervorming van belangrijke rechtstakken vai overheidsregulering om het statische islamitische recht te moderniseren.
  
  • Hervormingen eerst waar religieuze invloed beperkt was, na WOII: ook personen en familierecht.
• De wetboeken gebaseerd op westerse modellen, maar ook regels die afkomstig zijn uit de sharia, die blijft de grondslag van al het recht.
  
  • Het niet-islamitische, gecodificeerde, grondwettelijk recht is slechts een aanvulling op de sharia en mag in geen geval afwijken van de religieuze voorschriften.
  • Primaat van de burgerlijke wetgeving is vrij algemeen aanvaard.
• Personen en familierecht: sharia blijft onverkort van toepassing, al dan niet gecodificeerd, dit houdt wel een denaturatie in van de oorspronkelijke religieuze voorschrifften.
• Toepassing sharia blijft persoonsgebonden. Vele landen kennen dualistische juridische organisatie: naast de religieuze rechtspraak ook een systeem van seculiere rechtspraak.

Question 25

Is er een modernisering van het islamitische recht?

Answer 25

• Verstarring vanaf de 10e eeuw: moeilijke positie.
• Kringen in de islamitische rechtsgeleerden pleiten voor een authentieke ilsmaitische moderniserig van het recht: vernieuwde en dynamitsche rechtsleerd.
  
  • Er is geen enkel formeel beletsel tegen een heropening van de ‘poort van de persoonlijke interpretatie’.
• Rechtspraktijk blijkt flexibel: voorrang aan gewonte of alternatieve regels contractueel opgelegd.
  
  • Ook via beleidsregels door de wetgever.
  • Niet alle scholen aanvaarden de creatieve oplossingen of ‘achterpoortjes’.
• Maar modernisering niet de eerste bekommernis van de gemenschap, het recht hoeft geen spiegel te zijn van de hedendaagse samenleving. Recht = eeuwig en onveranderlijk model, ideaal waar iedere moslim naar moet streven.
• Groeiend islamitisch zelfbustzijn (islamitische renaissance) sinds de Iraanse revolutie 1979 geleid tot religieus getinte fundamentalistische bewegingen, die zich hardnekking verzetten tegen vermeend westerse waarden en regels.

Question 26

Wat is de relatie tussen Islam en Westen?

Answer 26

• Nooit eenvoudig: grote verschillen: gebrek aan begrip. Vraag: wanneer en onder welke voorwaarden kan een einde worden gemaakt aan het wederzijds gebrek aan begip.
• Meerderheid vand e islamitische staten houdt sterk vast aan religieuze traditie.
  
  • Internationaal: islamitische wereld respect voor openbaring, solidariteit en rechtvaardigheid.
  • Westen: nadruk op gelijkheid, respect voor mensenrechten en het internationaal recht.
• Maar: I**slamic tradtion of human rights: voorruitgaan: internationale gemeenschap voor meer aandacht voor solidariteit en sociale rechtvaardigheid.
• De diaspora van de islamitische gemeenschap over 5 continenten. Maar de toepassing van de sharia ligt niet maatschappelijk-cultureel of juridisch voor de hand.
  
  • Personele toepassing = schending van het grondwettelijk beschermde gelijkheidsbeginsel.
  • Clandestiene of ondergrondse toepassing van de sharia, die op informele wijze wordt teogepast door de leden van de islamitische gemeenschap.

Question 27

In welke categorieën kunnenw e de verschillende islamitische landen indelen?

Answer 27

• Enorme diversiteit rechtsstelsel: maar gemeenschappelijke noemer dat ze beroep doen op de sharia: we kunnen wel twijfelen aan het bestaan van één enkele islamitische rechtsorde.

1. Landen die vroeger onder communistisch bewind stonden.
   
   • Religie verboden door centraal gezag omdat dit de ontwikkling van een nieuwe klasseloze maatschappij in de weg zou staan.
   • Islam echter nooit helemaal verdwenen: kleinschalige en calndestiene toepassing.
   • Voormalige Sobject-satellietstaten zijn in een overgansfase, waarbij onduidelijk blijft ofde islamitische traditie een rol van betekenis zal spelen.
   • Kzachtstan, Albanië, Kosovo.
2. Traditionalistische staten:
   
   • Arabitsche schiereidland: Pakistan, Saoedi-Arabië, Yemen.
   • de rechtsorde is er weinig of niet beïnvloed door westerse regels en ideëen: de sharia, aagnevuld met lokale gebruiken en gewoonten blijft onverkort van toepassing.
3. Gemengde landen:
   
   • Islamitisch recht slecht van toepassing in welbepaalde domeinen van de samenleving en er daarnaast westers geïnsipreerde regels en wetboeken voor de nieuwe vormen van bestuur en samenleven.

Question 28

Hoe zit het met Turkije en het Islamitisch recht?

Answer 28

• Mordernisering islmitische recht vindt zijn oorsprong in het Ottomaanse Rijk: onder het bewind van de sultans was de sharia tot het begin van de 19e eeuw van kracht.
• Vervolgens besef van de verstarring: voor de modernisering van het constitutioneel recht en strafrecht werd een beroep gedaan op westerse ideëen en rechtsfiguren.
  
  • Voor burgerlijk recht niet.
  • Geen hervorming van het personen en familierecht.
• Grondwet van 1921: Mustafa Kemal (Atatürk): het ontstaan van de seculiere republiek Turkije:
  
  • Afschaffing van de religieuze rechtbanken (1924)
  • Invoering van een burgerlijk wetboek naar Zwitsers model.
• Gehele Turkse recht is erg westers van karakter.

Question 29

Hoe zit het met Egypte en het Islamitisch recht?

Answer 29

• Vanaf opening Suezkanaal: grote westerse invloed in Egypte. Talrijke handelstransacties met Engeland en Frankrijk: juridisch pluralisme gebaseerd op het personaliteitsbeginsel.
  
  • Sharia en lokale gewoonten beheersten de verhoudingen tussen de Egyptenaren onderling, terwijl de Europeanen handelden naar westers recht;
  • Leidde tot een ontdubbeling van de gerechtelijke organisatie.
• Na WOII: nieuw burgerlijk wetboek dat het reeds voordien gecodificeerde islamitische familierecht verving.
  
  • Sterk Frans geïnspireerd, maar behield ook enkele islamitische rechtsfiguren, zeker personen en familierecht.
  • Overige rechtstakken: westers geïnspireerd.

Question 30

Hoe zit het met Iran en het Islamitisch recht?

Answer 30

• Iran is het enige belangrijke land waar de sjiitische stroming domineert: zowel op religieus-politiek vlak als op juridisch gebied wordt er afgeweken van de sunnitische traditie: er wordt neit uitgegaan van de 4 klassieke rechtbronnen.
• Geen scheiding tussen Kerk en staat: het wereldlijke en geestelijke gezag komen toe aan de Imam, wat het onmogelij kmaakt om te spreken van seculiere beleidsregels: religie is aanwezig in alle rechtstakken.
• Sjiitische beweging is soepeler dan haar sunnitische tegenhanger: interpretaie van de rechtsnormen is nooit gestopt.
• 1979: Islamitische Republiek Iran na revolutie: gebaseerd op principe van de religieuze soevereiniteit.
  
  • Allah heeft de soevereiniteit.
  • Politieke en religieuze gezag wordt toegekend aan één geestelijke leider: de Ayatollah (nu Seyed Ali Khamenei).
  • President: eerder een symbolische functie, maar begint een tegenwicht te vormen voor de geestelijke leiders.
• Alle bestaande westerse wetboeken zijn opnieuw afgeschaft. Elke wet, elke rechtsregel moet volledig conform zijn met de revolutionaire grondwet en het islamitische recht.
  
  • Gesteund op de sjiitische doctrine, geopenbaard en uitgelegd door de Ayatollah.

Question 31

Hoe zit het met India en het Islamitisch recht?

Answer 31

• Indiase subcontinent sinds veroveringstochten van de Omayaden in de 8e eeuw: islamitische invoed. In 13e eeuw de sharia volledig ingeburgerd bij de islamitische bevolking.
• Mogol Dynastie: 16-18e eeuw: hindoerecht als het islamrecht: ius commune voor hun bevolkingsgroepen. Lokale gewoonten en gebruiken bleven slechts in beperkte mate en in afgelegden gebieden gangbaar.
• Engelse koloniale bewind bracht daar geen verandering in: elke bevolkingsgroep leefde volgens eigen regels:
  
  • Maar: toch beïnvloeding door Anglo-Amerikaanse rechtsregels en typische Engelse concepten.
  • Onstaan van Anglo-Muhammadan law.
• Vanaf 1860: codificatie: eerst vermogensreht, dan ook personen en familierecht:
  
  • Muslim Personal Shariat Application Act:
    
    • Regelde de personele toepassing van het personen en familierecht voor de verschillende bevolkingsgroepen (hindoes, moslims en christenen).
    • Rigoureuze beperkingen aan de toepassing van het lokale geoonterecht: zowerd de sharia op alle mosliminwoners op gelijke wijze van toepassing.
  • Shariat Act nog steeds integraal toepassing op islamitische gelovigen voor huwelijk, echtscheiding, afstamming,… Dit is wel een minderheid tegenover het aantal hindoes.
• Sinds onafhankelijkheid is er een streven naar een eigen Inidsich burgerlijk wetboek dat zonder onderscheid zou gelden voor de hele bevolking, ongeacht culturele of religieuze achtergrond. Moslimkringen bieden weerstand tegen dit idee.

Question 32

Wat is de hanafitische school?

Answer 32

• Abu Hanifa: in Kufa (Irak) in 767. Oudste school, meest liberale, humane doctrine. Vrouwen en niet-moslims meer rechten.
• Aandacht voor wereldlijke wetgeving en gewoonten en erkende de noodzaak of overmacht (darura) als geldige reden om de koran-verplichtingen niet na te leven. Het is de heersende school in Turkije.

Question 33

Wat is de malekitische school?

​

Answer 33

• ​​Malik ibn Anas: traditioneler karakter. Deze rechtsgeleerden baseerden zich zowel op het gewoonterecht van Medina als op de Muwatta, het eerste uitgewerkte rechtscompendium.
• De leer is meer traditiegebouwen: ze steunt meer op de bestaande regels en gebruiken. Vrije redenering en rechtsvinding waren niet gebruikelijk: vooral Marokke, Algerije en Tunesië.

Question 34

Wat is de Hanbalistische school?

Answer 34

• ​​Meest gesloten en traditionele van allen. Ook de kleinste school: ze verwerpt elke vorm van rechtsvinding die neit louter en allen gebaseerd is op de goddelijke openbaring: menselijke redenering an analogieën doen afbreuk aan zuivere traditie.
• Wahabisme: onderdeel van de hanbalistische school, is de officiële staatsgodsdienst van Saoedi-Arabië.
• De andere vooral Qatar en Oman.

Question 35

Wat is de Shafiitische school?

Answer 35

• ​​Shafi’i: kader voor de huidige rechtswetenschap, een algemene rechtstheorie over de lokale opvattingen tot de basis van de hedendaagse rechtsleer. Hij introduceert de vier klassieke rechtsbronnen.
• Oost-Afrike, Egypte, Indonesië, Maleisië en India.