Hoofdstuk 1: Frans recht

Question 1

Wat is de korte historiek van Frankrijk tot aan Franse revolutie?

Answer 1

• Romeinse provincie
• Germaanse invasie: Karolingisch bewind. Ontstaan van de feodale maatschappij (vazallen). Koning zwakke positie, grote juridische versnippering. Koning had weinig legislatieve bevoegdheden, veel gewoonterecht.
• Feodale samenleving:
  
  • Oprichting specifieke rechtbanken voor geschillen vazal en leenheer –> systeem van peer review, beklaagde beoordeeld door mannen van gelijke stand.
  • Konninklijke rechtbanken in 13e eeuw. Hier werd het beroep geregeld voor de feodale rechtbanken. Ook als het konninkljik belang -> exclusieve bevoegdheid.
• Beperkte eenmaking: Parlement de Paris: lokale gewoontes: Coutume de Paris. Meeste parlements waren beperkt tot hun grondgebied, maar dit voor heel het gebied. Gebruikte eigen Coutume: begin van rechtseenmaking.
  
  • Koning maar beperkte rol, maar wordt belangrijker in 17-18e eeuw.
• Koning kan dan ordonnances aannemen: wetgevende bevoegdheid maar wel binnen de gewoonterechtelijke regels. Wetgeving dus toch belangrijkste bron van het recht.

Question 2

Wat met de Franse revolutie?

Answer 2

• 1789: gebroken met de maatschappelijke en staatkundige organisatie van het Ancien Règime. Dus echt een tabula rasa.
• Belangrijk: Déclaration des droits de l’homme et citoyen : verankerde: liberté, égalité et fraternité voor verhouding van de staat en rechtsonderhorigen: principiële gelijkheid alle burgers, die ook eigen, onvervreemdbare rechten en plichten bezitten. Basis voor mensenrechten.
• Rechtsbedeling: 1 enkele beroepsinstantie: Tribunal de Cassatio**n:
  
  • Toezien op correcte en uniforme toepassing van de nieuwe wetgeving.
  • Bevoegdheid beslissen te hervormen van lagere rechtbanken.
• Administratie hervormd: centralisme op een betere manier georganiseerd.
  
  • Indeling van het grondgebied in departementen met elk een beperkte bestuursautonomie.
  • Dient ook als afbakening van de rechtsmacht van nieuwe lokale en regionale gerechtelijke instanties.
• 1791: Eerste geschreven grondwet:
  
  • Alle instutitutionele hervormingen en verworvenheden verankeren in formeel document: rechten en scheiding der machten
  • Werd snel verworpen door koninkljike vetorecht maar wel nog zeer belangrijk als ijkpunt en precedent.

Question 3

Wat zijn de fundamentele kenmerken van de Ve République?

Answer 3

• La République is een complex begrip:
  
  • Negatieve invulling: staatsvorm in contrast met monarchie.
  • Positieve invulling: staatsvorm gebouwd op “democratie, rechtsstaat & natie”
  • Artikel 1 franse Gw!
• Staat heeft een sociale dimensie die ook blijkt uit de officiële leuze: “liberté, égalité, fraternité”
• Frankrijk ook oermodel van de gelaïciseerde staat: volledige scheiding van Kerk en Staat.
• Frankrijk oermodel van de eenheidsstaat:
  
  • Afwijzing van elk federalisme: dit kan wel eens leiden tot afscheiding kolonies. Er is wel een erkenning van de “populations d’outre-mer”. Positie minderheden in de eenheidsstaat.
  • Toch in toenemende mate ruimte voor decentralisatie:
    
    • Principe van decentralisatie staat sinds 2003 in art. 1 Franse Gw.
    • Collectivités territoriales (art. 72 Gw.)

Question 4

Wat is de bestuurlijke indeling van Frankrijk?

Answer 4

• Territoriale decentralisatie op 3 niveau’s: Artikel 72 Gw.

1. Régions: 13+5
   
   • Conseil régional
2. Départements: 86+15
   
   • Conseil départemental
3. Communes: ca. 36.000
   
   • Conseil communal

Question 5

Hoe zit het met de scheiding der machten met sterke UM?

Answer 5

• Erg sterke uitvoerende macht in persoon van de president: art. 10 Gw.
  
  • Nuance “cohabitations”? Als de president en de Eerste minister van een andere kleur zijn, waardoor ze wel moeten samenwerken. Komt minder voor.
• Ongewoon sterke president voor parlementair regime
  
  • Rechtstreeks verkozen voor 5 jaar
  • Nagenoeg geheel onverantwoordelijk = presidentiële onverantwoordelijkheid: wel nog systeem van tegenhandtekening Eerste minister en haute trahison indien President manifest in gebreke blijft.
  • Extern (staatshoofd - hoofd strijdkrachten - buitenlands beleid)
  • Intern (benoemt premier – greep op Conseil supérieur de la magistrature)
• Rol 1ste minister en regering:
  
  • Verantwoordelijk voor implementatie van beleid.
  • Kunnen collectief Ordonnances uitvaardigen.
  • Zijn verantwoording verschuldigd aan Parlement (Assemblée Nationale”)
  • Ministers burgerlijk & strafrechtelijk aansprakelijk voor handelen.

Question 6

Hoe zit het met de scheiding der machten en de WM?

Answer 6

• Zwakke wetgevende macht:
• Tweekamerstelsel:
  
  • Assemblée Nationale = rechtstreeks verkozen om de 5 jaar.
  • Sénat samengesteld uit departementale vertegenwoordigers.
  • Assemblée nationaal duidelijk de belangrijkste: toezicht op regering en toekennen budget (begroting).

Question 7

Wat met Napoleon en zijn Code Civil?

Answer 7

• Wortels in schuchtere codificatie-initiatieven in verder verleden
• Boost door revolutionair klimaat
• Code civil: compromis van Germaans & Romeins
• Code civil: doordesemd van revolutionair denken
• Code civil: toonbeeld van interne structuur en coherentie
  
  • Abstract geformuleerde principes en deductieve logica (ruimte voor ontwikkeling)
• Frankrijk wordt eerste land met echte globale codificatie
  
  • Code de Commerce - Code d’Instruction Criminelle - Code de Procédure Civil - Code Pénal
• Frankrijk wordt vlaggenschip van juridische traditie (civil law)
  
  • Codificatie met aanzien & navolging door intrinsieke kwaliteit
  • Napoleon-factor

Question 8

Wat hield de Eerste Grondwet in van 1791?