Hoofdstuk 2 Flashcards
twee types van bewustzijn
Bewust v/d wereld: “Ik wéét dat ik besta”
Bewust van onszelf: “Ik weet dat ik besta”
Wetenschappelijk denken
oorsprong in de Verlichting
“Denk zelf”! (I. Kant)
cultuuronafhankelijk
waardenvrij en neutraal standpunt
individualisme en emancipatie
cognitieve en instrumentele rationaliteit
“Belangrijke gedachte! Wij zijn knoppen aan één boom, -wat weten wij ervan wat er in het
belang van de boom van ons kan worden! Maar wij hebben een bewustzijn alsof wij alles
wilden en moesten zijn, een dromerij van het “IK” en al het “niet-Ik”. Ophouden met zich
zulk een hersenschimmig ego te voelen! Stap voor stap leren het vermeende individu af teschudden! De dwalingen van het ego ontdekken! Inzien dat het egoïsme een dwaling is.
Vooral niet altruïsme als tegenstelling daarvan opvatten! Dat zou de liefde voor de andere
vermeende individuen zijn. Nee! Boven “mij” en “jou” uit! Kosmisch gevoeld.”
Nietzsche
“De menselijke rede treft in een bepaald type van haar kennis het bijzondere lot dat ze door
vragen wordt geplaagd die ze niet kan afwijzen, omdat ze haar door de aard van de rede
zelf worden opgegeven; die ze echter ook niet kan beantwoorden, daar ze het vermogen
van de menselijke rede volledig overstijgen.”
Kant
“Wat is de mens tenslotte in de natuur? Een niets vergeleken met het oneindige, een Al in
vergelijking met het niets, een midden tussen niets en alles, oneindig verre ervan de
uitersten te bevatten; en het begin en einde der dingen blijven onverbiddelijk voor hem
verborgen in een onoplosbaar mysterie.”
Pascal
“Wat een hersenschim is de mens toch! Wat een ongehoord wezen, wat een monster, wat
een chaos, wat een voorwerp vol innerlijke tegenstrijdigheid, wat een wonder! Rechter over
alle dingen, domme worm; heerser over de waarheid, riool van onzekerheid en dwaling;
glorie en uitvaagsel van het heelal”
Pascal
“Wanneer ik nadenk over de korte duur van mijn leven, opgenomen in de eeuwigheid voor
en na mij, en over de kleine hoeveelheid ruimte die ik inneem en kan zien, omsloten door
de oneindig grote ruimte die ik niet ken en die mij niet kent, ben ik bang en verbaasd dat ik
hier ben en niet ergens anders, op dit moment en niet op een ander. De eeuwige stilte van
de oneindige ruimte beangstigt mij.”
Pascal
Cognitieve rationaliteit:
kennen om te kennen
Instrumentele rationaliteit
om iets te bereiken, om iets te verkrijgen
Lebenswelt
emotionele motieven
cultureel ingebed
ervaring van zin
interne vertrouwdheid met manier van leven, denken en handelen
betekenisvolle objecten, personen en situaties
resultaat van continu opvoedingsproces
“Het is de eerste taak van de filosofie in de moderne wereld de mens als persoon te laten
herrijzen, hem te redden uit de banaliserende handen van de wetenschap, en het sarcasme dat weet dat wij slechts gewone dieren zijn te vervangen door de ironie die begrijpt dat wij
juist ongewone dieren zijn.”
Roger Scruton
“Zodra ik een voorwerp buiten mijzelf waarnam, stelde het bewustzijn dat ik het zag, zich
tussen dat ding en mij op en omgaf het met een dun geestelijk randje dat mij belette de
materie rechtstreeks te beroeren.”
Marcel Proust
“Met al je observaties zal het je hoogstens lukken achter jezelf te komen, maar nooit in jezelf.
Je blijft altijd buiten jezelf, wat je ook onderneemt. Je ziet een auto, en op de een of andere
manier zie je daar ook schimmig bij: “Ik zie een auto.” Je bedrijft de liefde of bent verdrietig
en ziet dat je het bent. In de volle betekenis zijn echter noch die auto, noch je verdriet of je
liefde, noch jijzelf er helemaal. Niets is er meer helemaal zoals het er in je kinderjaren ooit
was.”
Robert Musil
Terwijl we greep proberen te krijgen op onszelf, blijkt tot onze schrik dat we niets anders
najagen dan een regelrecht spook.
We zijn nu eenmaal geen gevleugelde engelenhoofden zonder lijf.
Arthur Schopenhauer
“Wie het leven niet als een last heeft ervaren, weet ook niets van het geheim van het
bestaan en daarmee blijft de ‘innerlijke schrik’ uit die in elk geheim schuilt en het bestaan
zijn grootsheid verleent.”
Martin Heidegger
